Zofia Szlenkier

Zofia Regina Szlenkierówna (ur. 7 września 1882 w Warszawie, zm. 2 października 1939 tamże) – polska pielęgniarka, pionierka pielęgniarstwa świeckiego, filantropka. Fundatorka Szpitala im. (rodziców) Karola i Marii dla Dzieci w Warszawie na Lesznie, współzałożycielka i dyrektorka Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa utworzonej na ul. Smolnej w 1921^[1][2].

Zofia Szlenkier

Zofia Szlenkierówna

Zofia Szlenkier z bratem Karolem (1913)
Data i miejsce urodzenia	7 września 1882 Warszawa
Data i miejsce śmierci	2 października 1939 Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz Powązkowski w Warszawie
Zawód, zajęcie	pielęgniarka
Rodzice	Karol Jan Szlenkier
Odznaczenia

Grób Zofii Szlenkier na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie

Tablica upamiętniająca Zofię Szlenkier na budynku przychodni przy ul. Żytniej 39 w Warszawie (dawny pawilon szpitala dziecięcego im. Karola i Marii, którego była fundatorką)

Życiorys

Córka Karola Szlenkiera, przemysłowca i Marii Zenobii z Grosserów. Początkowo kształciła się w domu. W latach 1905–1907 studiowała medycynę w Genewie. Nie ukończyła studiów ze względu na chorobę matki. W latach 1908–1910 edukowała się w Szkole Pielęgniarstwa Florence Nightingale w Londynie. Miała wówczas w planach wybudowanie nowoczesnego szpitala dla dzieci (poświęciła na ten cel majątek otrzymany po rodzicach)^[3]. Założyła Szpital im. Karola i Marii dla Dzieci w Warszawie^[4], który okazał się jednym z najnowocześniejszych szpitali w Europie (oddany do użytku w 1913)^[5]. Następnie Zofia Szlenkier przekazała go miastu. Jednak pracowała w nim do końca życia jako kuratorka. Zajmowała się zatrudnianiem pielęgniarek. Od początku istnienia szpitala, pielęgniarki dobierane były spośród kobiet świeckich i cały czas doszkalane. Zofia Szlenkier wymagała całkowitego poświęcenia pracy, toteż pielęgniarkami mogły w nim być jedynie kobiety bezdzietne i niezamężne. Założenie rodziny było równoznaczne z utratą pracy. Odbywały w nim także praktyki uczennice nowoczesnych szkół pielęgniarstwa. Spośród personelu szpitala wyłoniły się również pierwsze nauczycielki pielęgniarstwa pediatrycznego^[2].

W 1920 skończyła kurs w Szkole Pielęgniarstwa im. Florence Nightingale we Francji (Bordeaux). W 1928, po otrzymaniu dyplomu została dyrektorką w Warszawskiej Szkole Pielęgniarstwa, którą zarządzała do 1 grudnia 1936. Następnie podjęła pracę w szpitalu^[2].

Uczestniczyła w pracach Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych oraz Polskim Towarzystwie Szpitalnictwa (w obu stowarzyszeniach była członkiem honorowym).

We wrześniu 1939 roku Szlenkierówna została poważnie ranna w niemieckim nalocie na Warszawę. Była leczona w jednym ze stołecznych warszawskich szpitali. Zmarła wskutek odniesionych ran i ograniczonych możliwości leczenia w okupowanej Warszawie^[2][6].

Została pochowana na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kwatera Z-3-18,19)^[4][7].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1934)^[8]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (13 lipca 1921)^[9][10][11]
• Złoty Krzyż Zasługi
• Medal Florence Nightingale (1935)
• Papieski order Pro Ecclesia et Pontifice

Upamiętnienie

Kilka szkół medycznych w Polsce wybrało Zofię Szlenkier jako swoją patronkę:

• Medyczne Studium Zawodowe im. Z. Szlenkier w Toruniu (obecnie nieistniejące)
• Zespół Szkół Medycznych im. Z. Szlenkierówny w Liceum Ogólnokształcącym w Toruniu
• Medyczne Studium Zawodowe im. Z. Szlenkierówny w Kolnie (obecnie nieistniejące)
• Medyczna Szkoła Policealna Województwa Śląskiego im. Z. Szlenkierówny w Katowicach
• Liceum Medyczne w Pruszkowie im. Z. Szlenkierówny (obecnie nieistniejące)

Przypisy

1. AnnaA. Mieszczanek AnnaA., Przedwojenni. Historia ziemian, Warszawa 2020, s. 114.
2. Michał Laszczkowski: Kobiety niepodległej. Warszawa: Biuro Programu „Niepodległa”, 2021, s. 149. ISBN 978-83-956053-2-1. (pol.).
3. Zofia Regina Szlenkier
4. Cmentarz Stare Powązki: Zofia Szlenkierówna, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-15].
5. Szpital Karola i Marii (opis ogólny), Leszno 136 / Żytnia 35/37. www.warszawa1939.pl. [dostęp 2023-03-02].
6. Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2008, s. 80. ISBN 978-83-240-1057-8.
7. Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0. Brak numerów stron w książce
8. M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 337 „za zasługi na polu rozwoju pielęgniarstwa szpitalnego oraz pracy społecznej”.
9. Część urzędowa. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 157 z 19 lipca 1921.
10. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 14, 30.
11. „Za zasługi, położone dla Rzeczypospolitej Polskiej na polu działalności filantropijnej” – jako jedna z pierwszych 15 osób odznaczonych Orderem Odrodzenia Polski.

Bibliografia

• Encyklopedia dla pielęgniarek, red. Józef Bogusz, PZWL, Warszawa 1990, s. 484, ISBN 83-200-1191-4.
• Tomasz Kobosz: Sylwetki wybitnych pielęgniarek. [dostęp 2013-02-14].

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000013556578
• VIAF: 22952057
• GND: 119462605
• PLWABN: 9810628963005606
• NUKAT: n2007098555

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3983209