Zegartowice (województwo kujawsko-pomorskie)

Zegartowice (niem. Segertsdorf) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Papowo Biskupie. Wieś zajmuje powierzchnię 576,58 hektarów^[4]. W 2013 roku Zegartowice liczyły 9 podmiotów gospodarczych^[4].

Ten artykuł dotyczy miejscowości w województwie kujawsko-pomorskim. Zobacz też: Zegartowice.

Zegartowice

wieś
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	chełmiński
Gmina	Papowo Biskupie
Liczba ludności (2011)	492[1]
Strefa numeracyjna	56
Kod pocztowy	86-221[2]
Tablice rejestracyjne	CCH
SIMC	0848196
Położenie na mapie gminy Papowo Biskupie Zegartowice
Położenie na mapie Polski Zegartowice
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Zegartowice
Położenie na mapie powiatu chełmińskiego Zegartowice
53°14′39″N 18°31′27″E[3]

Droga E75 przechodząca przez Zegartowice

Przystanek autobusowy

Pałac

Historia

Średniowiecze

Po wybudowaniu zamku krzyżackiego w Papowie Biskupim, Zegartowice należały do zamku. W okresie późnego średniowiecza Zegartowice należały wtedy do tak zwanego klucza papowskiego ^[5]. Pierwsza wzmianka w źródle pisanym dotyczącym miejscowości pochodzi z roku 1405^[4]. W kronikach i dokumentach wieś występowała pod nazwami: Segehardsdorff (1405), Segirsdorff, Zygaertowicze (1522), Ziegartowicze^[4]. W średniowieczu wieś ta była własnością rycerską i leżała w granicach komturstwa, a później do prokuratorstwa papowskiego^[4]. W 1419 roku rycerz Jenchow był zobowiązany do 1 służby w zbroi lekkiej^[4]. Innymi rycerzami byli: Kacper, Jakub Dytrych, Jokusz (z lat 1423-28 i 1438), którzy byli oni zobowiązani do 1 służby w zbroi lekkiej^[4].

Nowożytność

W 1522 wieś przekazano diecezji chełmińskiej, od mieszczanina toruńskiego Bertolda Trosta^[4]. W 1570 roku część wsi należała do Krzysztofa Zegartowicza, później do Feliksa Rudnickiego, rodziny Szelińskich i Nieiweszyńskich^[4]. W 1614 roku Zegartowice liczyły 20 włók^[4]. Większe włoki należały do: Dyraya, Wacha, Kutery, Cierpiałki, Siodmaka^[4]. Pod wojny polsko-szwedzkiej Zegartowice mocno ucierpiały. Źródła historyczne podają, że ocalał tylko majątek Cierpiałki^[4].

W 1772 roku ziemie zostały przekazane dla Prus^[4]. Rok później nastąpił pierwszy spis ludności. Wtedy miejscowość liczyła 65 osób (m.in. zarządcę folwarku Gomlińskiego, owczarza Albrecha Krzewskiego, chłopów danników Pawła Sobiechowskiego, Józefa Kamińskiego oraz Piotra Kujawę)^[4]. Właścicielami wsi byli: Wincenty Sulerzycki (1800), Hans Richard Bremer (1872), ks. Bentheim (po I wojnie światowej), rodzina Wiirtz (1938-1946)^[4]. W 1947 roku Zegartowice zostały upaństwowione^[4].

W 1885 roku Zegartowice liczyły 270 hektarów powierzchni. We wsi znajdowało się 12 budynków mieszkalnych zamieszkanych przez 84 mieszkańców (51 katolików i 33 ewangelików)^[4].

Pod koniec XIX wieku zbudowano pałac, który stoi do dziś^[4]. Po znalezieniu się w państwie Pruskim Zegartowice znalazły się w powiecie chełmińskim^[4]. W czasach zaborów istniała szkoła, która w 1867 roku liczyła 18 uczniów (byli to tylko dzieci katolickie), a w 1904 już 70 uczniów. W 1928 roku w szkole było: 25 dzieci katolickich, 1 nauczyciel, jedną klasę, 8 dzieci ewangelickich. W okresie międzywojennym sołtysem Zegartowic był Berthold Schwenk.

Współczesność

W okresie II wojny światowej, 21 stycznia 1943 roku mieszkaniec wsi Wiktor Skowroński został skazany na pobyt w obozie karnym, za to, że przywłaszczył sobie paczkę zawierającą: ciasto piernikowe, tabliczkę czekolady, 3 jabłka i papier. Zginął w jednym z tych zakładów.

W roku 1973 do Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Chełmińskiej został zatrudniony mieszkaniec wsi Stanisław Nowak.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa toruńskiego.

W 2001 roku rozpoczęto: modernizację oczyszczalni ścieków, budowę sali gimnastycznej, kanalizację miejscowości^[6]. Salę gimnastyczną i oczyszczalnie ścieków oddano do użytku w 2003 roku^[6]. W tym samym czasie w szkole podstawowej wymieniono sposób ogrzewania na olejowy^[6]. W 2004 roku wybudowano szkolne boisko, w 2005 chodniki i zatoki postojowe^[7]. W 2006 roku rozpoczęto budowę kanalizacji Zegartowice-Żygląd-Jeleniec^[7]. W 2008 roku rozpoczęto rozbudowę oczyszczalni ścieków w miejscowości (budowę zakończono w 2009 roku)^[8]. W 2010 roku ogrodzono boisko oraz wybudowano ławki w miejscowości^[9].

Zabytki

Według rejestru zabytków NID^[10] na listę zabytków wpisany jest park dworski z drugiej połowy XIX w., nr rej.: A/334 z 6.03.1985.

Miejsca w Zegartowicach

Obecnie we wsi działa publiczna szkoła podstawowa^[11]. Obecnie szkoła ma 138 uczniów.

Miejscowość ma swoją własna ochotniczą straż pożarną, która została założona w 1992 roku. Straż ta jest organizacją pozarządową^[12].

Przypisy

1. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1619 [zarchiwizowane 2022-10-26].
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 160802
4. Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 137. ISBN 978-83-940216-0-3.
5. Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 41. ISBN 978-83-940216-0-3.
6. Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 143. ISBN 978-83-940216-0-3.
7. Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 144. ISBN 978-83-940216-0-3.
8. Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 145. ISBN 978-83-940216-0-3.
9. Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 146. ISBN 978-83-940216-0-3.
10. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 30 [dostęp 2016-05-26].
11. Szkoła Podstawowa w Zegartowicach, Zegartowice, - 13 [online], szkolnictwo.net [dostęp 2017-11-28] [zarchiwizowane z adresu 2011-11-06].
12. Ochotnicza Straż Pożarna w Zegartowicach, Zegartowice [online], bazy.ngo.pl [dostęp 2017-11-28].

Bibliografia

• Zegartowice 1.) dobra, powiat chełmiński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 561.
• Zegartowice 2.) wś, powiat chełmiński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 561.