Zaraza drobnokwiatowa[4] (Orobanche minor Sm.) – gatunekbyliny z rodziny zarazowatych (Orobanchaceae). We florze Polski gatunek obecnie (2012 r.) klasyfikowany jest jako kenofit, wcześniej uważany był za gatunek rodzimy[5].
Występuje w Afryce Północnej, na Maderze, Wyspach Kanaryjskich, Europie Południowej i Środkowej oraz w Azji Zachodniej i na Kaukazie. Zawleczona została na Azory oraz do Ameryki Południowej (Kostaryka, Kolumbia, Chile)[6]. W Polsce występuje wyłącznie na południu, przede wszystkim w Karpatach. Obecnie występuje tylko na pojedynczych stanowiskach na Pogórzu Cieszyńskim, Strzyżowskim, Rożnowskim, w Beskidzie Małym, Kotlinie Sądeckiej, Beskidzie Niskim[7].
Bezzieleniowe, w postaci łusek wyrastających skrętolegle na łodydze. W jej dolnej części są liczne i jajowate, w górnej nieliczne, podługowate i zaostrzone[9].
Grzbieciste, siedzące. Kielich złożony z dwóch łatek. Korona ma długość 10-17 mm, jest biaława lub żółtawa i fioletowo żyłkowana. Jej rurka jest długości kielicha, lub nieco krótsza. Szczyt górnej wargi jest wyprostowany. Znamiona słupka ciemne, nitki pręcików słabo owłosione i wyrastające około 2-3 mm wyżej niż nasada korony[8]. Gardziel korony jest dość wąska, a łatki górnej wargi zwrócone są do przodu[9].
Bylina lub roślina dwuletnia, geofit, roślina pasożytnicza (pasożyt całkowity). W krajach o długim sezonie wegetacyjnym może jednak zdążyć wydać nasiona w ciągu jednego roku, może więc być również rośliną jednoroczną. Kwitnie od połowy maja do początku września. Jest owadopylna, kwiaty najczęściej zapylane są przez trzmiele i pszczoły. Według niektórych źródeł jest również samopylna. Nasiona bardzo drobne, rozsiewane przez wiatr. Jedna roślina wytwarza ich od kilkuset do kilku tysięcy. Charakteryzują się dużą żywotnością (powyżej 10 lat)[7].
Fitosocjologia
Występuje w uprawach koniczyny oraz na suchych łąkach i w zaroślach. Pasożytuje na roślinach należących do różnych rodzin, m.in. astrowatych, bobowatych[10]. Najczęściej pasożytuje na różnych gatunkach koniczyny. Liczebność populacji na danym stanowisku jest bardzo zmienna w poszczególnych latach. Np. na Grojcu obserwowano przez kilka lat populację licząca około 30 pędów, zaś w 2002 pojawiło się około 200 pędów. W 1995 na polu koniczyny w Czchowie na powierzchni kilkudziesięciu metrów kwadratowych pojawiło się kilkaset osobników[7].
Roślina była objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową w latach 2012-2014. Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)[11] w grupie gatunków rzadkich, potencjalnie zagrożonych (kategoria zagrożenia R). Ochrona gatunku jest trudna, gdyż pojawia się on w danym siedlisku przypadkowo i po jakimś czasie zanika[7].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz:Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych.Warszawa:Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska,2012. ISBN978-83-62940-34-9. Brak numerów stron w książce
ZbigniewMirek,HalinaPiękoś-Mirkowa:Czerwona księga Karpat Polskich.Kraków:Instytut Botaniki PAN,2008. ISBN978-83-89648-71-6. Brak numerów stron w książce
Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski.Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.).Kraków:Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk,2006. ISBN83-89648-38-5. Brak numerów stron w książce