Zamek Edo

Zamek Edo^{[uwaga 1]} (jap. 江戸城 Edo-jō) – pozostałości XV-wiecznego zamku w tokijskiej dzielnicy Chiyoda, przebudowanego w XVII w. i częściowo odbudowanego po zniszczeniach w wielkim pożarze Meireki w 1657 roku.

Zamek Edo

江戸城
Edo-jō

Widok na zamek Edo, XVII w., panel składanego parawanu
Państwo	Japonia
Miejscowość	Chiyoda
Ukończenie budowy	1457
Pierwszy właściciel	Dōkan Ōta
Położenie na mapie prefektury Tokio Zamek Edo
Położenie na mapie Japonii Zamek Edo
35°41′17,96″N 139°45′15,80″E
Strona internetowa

Zachowana podstawa donżonu (tenshu)

Kitahanebashi-mon – brama północna prowadząca do honmaru

Fujimi-yagura – wewnętrzna wieża obserwacyjna

W latach 1603–1868 zamek był siedzibą siogunów Tokugawa, a po restauracji Meiji – cesarza.

Zniszczony w pożarach w latach 60. i 70. XIX wieku. Do dziś zachowały się fragmenty murów obronnych i fosy oraz zrekonstruowane wieże strażnicze. Całość jest usytuowana na terenie obecnego Pałacu Cesarskiego, a w miejscu dawnej rezydencji sioguna znajdują się Wschodnie Ogrody Pałacu Cesarskiego (Kōkyo Higashi Gyoen).

Historia

Zamek został wzniesiony w 1457 roku przez Dōkana Ōtę (właśc. Sukenaga Ōta, 1432–1486; imię buddyjskie Dōkan przyjął, gdy został mnichem)^{[uwaga 2]}, uznawanego za założyciela Tokio. Budowla stanęła na klifie niedaleko ujścia rzeki Sumidy do morza, w miejscu, gdzie współcześnie znajduje się Pałac Cesarski w Tokio. Według legendy miejsce budowy zamku wskazała buddyjska bogini Benzaiten – bogini przybrała postać ryby konoshiro (Konosirus punctatus) i wyskoczyła z wody przed wzgórzem, na którym miał stanąć zamek. Zamek został wzniesiony z kamienia, miał wysokie, strome mury i szerokie, głębokie fosy. Wyposażony był w żelazne bramy i kamienne chodniki^[3].

Po śmierci Ōty w 1486 roku, który zginął z rozkazu swojego pana wskutek plotek o jego rzekomej zdradzie^[3], zamek popadł w zapomnienie. W 1524 roku przeszedł w ręce klanu Hōjō, który zarządzał nim z Odawary^[3][1].

W 1590 roku Hideyoshi Toyotomi (1536–1598) podarował Edo wraz z siedmioma innymi wschodnimi prowincjami swojemu sprzymierzeńcowi Ieyasu Tokugawie (1543–1616), otrzymując w zamian tereny wzdłuż drogi Tōkaidō – najważniejszej z pięciu arterii Japonii, biegnącej wzdłuż wschodniego wybrzeża wyspy Honsiu. Po śmierci Hideyoshiego w 1598 roku Ieyasu zorganizował powstanie i pokonał jego zwolenników w bitwie pod Sekigaharą w roku 1600. W 1603 roku Ieyasu otrzymał od cesarza tytuł sioguna. Edo zostało nieoficjalną stolicą Japonii.

Zrujnowany zamek Edo został przebudowany – siedzibę sioguna otaczało kilka fortec, a całość została wyposażona w złożony system obronny^[4]. Wokół zamku wzniesiono spiralną sieć fos^[4]. System ten wzmacniały wysokie kamienne mury obronne z 66 bramami, mostami i 36 wieżami obserwacyjnymi (mitsuke)^[4]. Prace trwały od 1601 do 1651 roku, a po ich zakończeniu zamek był największym na świecie^[5] – miał największy obwód. Mury zewnętrzne (gaikaku) i fosy miały długość 16 km, a wewnętrzne 6,4 km. Zamek zajmował powierzchnię 957 000 m². Mury i fosy dzieliły zamek na poszczególne części – w centrum (honmaru) znajdowała się siedziba sioguna (nakaoku) oraz rezydencje kobiece (ōoku)^[1]. Najwyższym budynkiem zamku był donżon wznoszący się na wysokość 45 m, na którym umieszczono 3-metrową rzeźbę – chroniącą przed pożarami – przedstawiającą mityczne stworzenie o nazwie shachihoko o głowie smoka i tułowiu ryby^[1].

Wokół zamku rozrastało się miasto: na wschodzie dzielnica pospólstwa i handlu, na zachodzie – arystokracji, na północy – rzemieślników a na południu – Ginza – dzielnica kuźni srebra i mennic^[4]. Na północny wschód od zamku w 1629 roku wzniesiono świątynię buddyjską Kan'ei-ji (pełna nazwa Tōeizan Kan'ei-ji Endon-in)^{[4][uwaga 3]}.

W 1657 roku wielki pożar Meireki strawił baszty zamkowe, które nigdy nie zostały odbudowane. Pożar ten zniszczył także zabudowania wewnętrzne wraz z donżonem, który również nie został odbudowany^[1].

Zamek pozostawał siedzibą siogunów Tokugawa od 1603 do 1868 roku, kiedy restauracja Meiji przyniosła kres siogunatowi^[5]. Wówczas cesarz przeniósł oficjalną stolicę z Kioto do Edo, które zostało przemianowane na Tokio^[5]. Środkowa część zamku za fosą wewnętrzną stała się pałacem cesarskim. W latach 60. XIX w. zamek został poważnie zniszczony przez liczne pożary^[5].

Do dziś z zamku Edo zachowały się fragmenty murów obronnych i fosy oraz zrekonstruowane wieże strażnicze. Dawny teren zamku to obecnie pusta przestrzeń. Całość należy do Pałacu Cesarskiego, a w miejscu dawnej siedziby sioguna znajdują się Wschodnie Ogrody Pałacu Cesarskiego (Kōkyo Higashi Gyoen)^[6][1].

W 2006 roku zamek Edo został wpisany na listę stu zamków Japonii Stowarzyszenia Zamków Japońskich (Nihon Jōkaku Kyōkai)^[7].

Uwagi

1. Zamek nazywany był również zamkiem Chiyoda^[1][2].
2. Schmorleitz podaje, że jego ojciec – Koshin był również budowniczym zamku^[2].
3. Pozostałości świątyni, w tym pięciopiętrowa pagoda, znajdują się na terenie parku Ueno.

Przypisy

1. Cybriwsky 2011 ↓, s. 60–61.
2. Schmorleitz 1974 ↓, s. 99.
3. Schmorleitz 1974 ↓, s. 100.
4. Schellinger i Salkin 1994 ↓, s. 824.
5. Henshall 2003 ↓, s. 90–91.
6. Karan i Stapleton 1997 ↓, s. 59.
7. Japanese Castle Foundation: 日本100名城®. [w:] jokaku.jp [on-line]. [dostęp 2020-08-01]. (jap.).

Bibliografia

• Roman Cybriwsky: Historical Dictionary of Tokyo. Scarecrow Press, 2011. ISBN 978-0-8108-7489-3. [dostęp 2020-08-01]. (ang.).
• Edo castle. W: Kenneth Henshall: Historical Dictionary of Japan to 1945. Scarecrow Press, 2003. ISBN 978-0-8108-7872-3. [dostęp 2020-08-01]. (ang.).
• Jinnai Hidenobu: Tokyo, a Spatial Anthropology. University of California Press, 1995. ISBN 978-0-520-07135-3. [dostęp 2020-08-01]. (ang.).
• P. P. Karan, Kristin Stapleton: The Japanese City. University Press of Kentucky, 1997. ISBN 978-0-8131-2892-4. [dostęp 2020-08-01]. (ang.).
• Paul E. Schellinger, Robert M. Salkin (red.): International Dictionary of Historic Places: Asia and Oceania. Taylor & Francis, 1994. ISBN 978-1-884964-04-6. [dostęp 2020-07-31]. (ang.).
• Morton S. Schmorleitz: Castles in Japan. Rutland, Vt. : C. E. Tuttle Co., 1974. ISBN 0-8048-1102-4. [dostęp 2020-08-01]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Tokyo Metropolitan Library: A close-up on Edo castle. [w:] www.library.metro.tokyo.lg.jp [on-line]. [dostęp 2020-08-01]. (ang.).

Kontrola autorytatywna (miejsce historyczne):

• VIAF: 254834808
• NDL: 00953731