Złoć żółta

Złoć żółta (Gagea lutea) – gatunek byliny z rodziny liliowatych. Występuje niemal w całej Europie (bez jej południowych i zachodnich krańców), w zachodniej Azji (po zachodnią Syberię i Himalaje) oraz na Dalekim Wschodzie (na Półwyspie Koreańskim, w Japonii i na Sachalinie)^[3]. W Polsce jest rozpowszechniona na niżu oraz na Pogórzu i w niższych partiach gór, ale lokalnie bywa rzadka, np. na północnym wschodzie, w świętokrzyskim i zachodniej części lubuskiego^[4].

Złoć żółta

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	liliowce
Rodzina	liliowate
Rodzaj	złoć
Gatunek	złoć żółta
Nazwa systematyczna
Gagea lutea (L.) Ker Gawl. Bot. Mag. 30: t. 1200. 1809
Synonimy
Gagea sylvatica Loud.

Morfologia

Kwiaty

Łodyga

Bezlistna, wysokości 10–30 cm, zwieńczona kwiatostanem^[5].

Organy podziemne

Pojedyncza, otoczona łupiną cebula. Cebulki boczne nie tworzą się.

Liście

Zazwyczaj jest tylko jeden liść odziomkowy o szerokości 3–9 mm i żółtawozielonym kolorze. Jest on równowąski, zwęża się ku obu końcom, u szczytu z zakończeniem kapturkowatym, zaostrzonym. Jego długość jest równa wysokości całej rośliny lub niewiele większa. Bezpośrednio pod kwiatostanem wyrastają dwa niewielkie liście, z których dolny jest większy. Liście te, lancetowatego kształtu, są delikatnie owłosione i posiadają cienką białą obwódkę.

Kwiaty

Zebrane w kwiatostan typu baldach zawierający 3–7 kwiatków. Są one jasnożółtego koloru, wyrastają na szypułkach dwukrotnie dłuższych od długości kwiatu. Z zewnątrz są zielone (u niektórych roślin mają po zewnętrznej stronie żółte smugi). Pręciki są o połowę krótsze od długości listków okwiatu. Pylniki mają jajowaty kształt.

Owoce

Trójkomorowe torebki.

• 
  Pokrój
• 
  Liść
• 
  Kwiat
• 
  Owoc

Biologia i ekologia

Złoć żółta jest geofitem cebulkowym. Kwitnie od marca do maja^[5]. Kwiaty są przedsłupne, zapylane przez chrząszcze i błonkoskrzydłe. Przy braku owadów możliwe jest samozapylenie. Kwiaty zamykają się na noc oraz podczas deszczu. Ponieważ z zewnątrz są zielone, wyglądają wówczas jak pąki i stają się trudne do wypatrzenia. Nasiona rozprzestrzeniane są przez mrówki^[5]. Po przekwitnięciu i dojrzeniu owoców pęd nadziemny szybko zanika, tak, że na początku lata nie można go już znaleźć.

Złoć żółta jest rośliną azotolubną. Preferuje gleby gliniasto-piaszczyste bogate w składniki odżywcze. Spotkać ją można przede wszystkim w lasach liściastych (zwłaszcza w łęgach i grądach), w parkach, na zadrzewionych stokach potoków i w jarach. Zajmuje siedliska w typologii siedlisk leśnych określane jako las świeży, wilgotny i łęgowy^[6]. Jest gatunkiem charakterystycznym dla zespołu roślinnego All. Alno-Ulmion^[7]. Rośnie często w towarzystwie zawilca żółtego^[5].

Obecność w kulturze

Złoć żółta była pierwszą rośliną w zielniku Paszczaka w książce Tove Jansson „W Dolinie Muminków”^[8].