Wolatuszka

Wolatuszka^[2] (Pseudochirulus) – rodzaj ssaków z podrodziny pseudopałanek (Pseudocheirinae) w obrębie rodziny pseudopałankowatych (Pseudocheiridae).

Wolatuszka

Pseudochirulus
Matschie, 1915[1]
Wolatuszka czarno-biała (P. herbertensis)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	dwuprzodozębowce
Podrząd	kangurokształtne
Nadrodzina	lotopałankowce
Rodzina	pseudopałankowate
Podrodzina	pseudopałanki
Rodzaj	wolatuszka
Typ nomenklatoryczny
Phalangista (Pseudocheirus) canescens Waterhouse, 1845
Gatunki
8 gatunków – zobacz opis w tekście

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Australii i na Nowej Gwinei^[3][4].

Morfologia

Długość ciała 17–37 cm, długość ogona 15–40 cm; masa ciała 105–1500 g^[5][3].

Systematyka

Rodzaj (jako podrodzaj w obrębie Pseudocheirus) zdefiniował w 1915 roku niemiecki zoolog Paul Matschie w artykule poświęconym przeglądowi taksonomicznemu rodzaju Pseudocheirus, opublikowanym w czasopiśmie Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) wolatuszka nizinna (P. canescens).

Etymologia

Pseudochirulus: rodzaj Pseudochirus Ogilby, 1837 (pseudopałanka); łac. przyrostek zdrabniający -ulus^[1].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[6][5][7]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa[2]	Podgatunki[3][7][5]	Rozmieszczenie geograficzne[3][7][5]	Podstawowe wymiary[3][5][uwaga 1]	Status IUCN[8]
	Pseudochirulus cinereus	(Tate, 1945)	wolatuszka popielata	gatunek monotypowy	endemit Australii (północny Queensland (góry Thornton Peak, Windsor Tablelands i Carbine Tablelands); zakres wysokości: powyżej 400 m n.p.m.	DC: 34–37 cm DO: 32–40 cm MC: 0,7–1,4 kg	NT
	Pseudochirulus herbertensis	(Collett, 1884)	wolatuszka czarno-biała	gatunek monotypowy	endemit Australii (północny Queensland (Kuranda na południe do Ingham; zakres wysokości: powyżej 350 m n.p.m.	DC: 30–40 cm DO: 34–47 cm MC: 0,7–1,5 kg	LC
	Pseudochirulus caroli	(O. Thomas, 1921)	wolatuszka dżunglowa	2 podgatunki	endemit Indonezji (Nowa Gwinea (góry Weyland i dorzecze rzeki Lorentz)); zakres wysokości: 0–2200 m n.p.m.	DC: 30–36 cm DO: 30–37 cm MC: około 440 g	LC
	Pseudochirulus forbesi	(O. Thomas, 1887)	wolatuszka malowana	gatunek monotypowy	endemit Papui-Nowej Gwinei (południowo-wschodnia Nowa Gwinea); zakres wysokości: 500–2800 m n.p.m.	DC: 19–34 cm DO: 20–31 cm MC: 450–835 g	LC
	Pseudochirulus larvatus	(Förster & W. Rothschild, 1911)	wolatuszka maskowa	gatunek monotypowy	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: Nowa Gwinea (Foja, północne przybrzeżne pasma górskie, Góry Centralne i półwysep Huon); zakres wysokości: powyżej 500 m n.p.m.	DC: 33–35 cm DO: 23–25 cm MC: brak danych	LC
	Pseudochirulus mayeri	(W. Rothschild & Dollman, 1932)	wolatuszka karłowata	gatunek monotypowy	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: Nowa Gwinea (Góry Centralne od jezior Paniai na wschód do góry Hagen; zakres wysokości: 1500–3600 m n.p.m.	DC: 17–21 cm DO: 15–19 cm MC: 105–206 g	LC
	Pseudochirulus schlegeli	(Jentink, 1884)	wolatuszka arfacka	gatunek monotypowy	endemit Indonezji (Nowa Gwinea (góry Pegunungan Arfak); zakres wysokości: 750–1900 m n.p.m.	DC: 21–23 cm DO: 21–25 cm MC: 244–305 g	VU
	Pseudochirulus canescens	(Waterhouse, 1845)	wolatuszka nizinna	gatunek monotypowy	Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: Nowa Gwinea (Ptasia Głowa na wschód do Milne Bay, wyspa Salawati i Yapen); zakres wysokości: 0–1300 m n.p.m.	DC: 20–23 cm DO: 17–20 cm MC: 235–380 g	LC

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  NT  – gatunek bliski zagrożenia,  VU  – gatunek narażony.

Uwagi

1. DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1. P. Matschie. Einige Beiträge zur Kenntnis der Gattung Pseudochirus Ogilb.. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1915, s. 91, 1915. (niem.).
2. Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 13. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
3. S. Jackson: Family Pseudocheiridae (Ring-tailed Possums and Greater Gliders). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 523–525. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
4. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Pseudochirulus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
5. Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 57–58. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
6. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-11]. (ang.).
7. C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 84–86. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
8. Taxonomy: Pseudochirulus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-11]. (ang.).

Identyfikatory zewnętrzne (takson):

• EoL: 19984
• GBIF: 2440083
• identyfikator iNaturalist: 42744
• ITIS: 709350
• NCBI: 596259
• identyfikator taksonu Fossilworks: 234879
• CoL: 6ZKK