Wola Uhruska

Wola Uhruska – wieś położona w województwie lubelskim, w powiecie włodawskim, w gminie Wola Uhruska^[4][6]. Leży przy drodze wojewódzkiej nr 816 Dorohusk – Włodawa i linii kolejowej Chełm – Włodawa (stacja Uhrusk), na wschodnim krańcu Łuku Uhruskiego. Jest rozlokowana na stoku tego wzniesienia należącego do makroregionu Polesie Wołyńskie. Miejscowość jest siedzibą gminy Wola Uhruska.

Integralne części wsi Wola Uhruska^[4][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0993828	Choina	przysiółek
0993834	Zadwórki	część wsi

Ten artykuł dotyczy wsi. Zobacz też: artykuł o gminie.

Wola Uhruska

wieś
Siedziba Urzędu Gminy w Woli Uhruskiej
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	włodawski
Gmina	Wola Uhruska
Liczba ludności (2021)	1593[1][2]
Strefa numeracyjna	82
Kod pocztowy	22-230[3]
Tablice rejestracyjne	LWL
SIMC	0110645[4]
Położenie na mapie gminy Wola Uhruska Wola Uhruska
Położenie na mapie Polski Wola Uhruska
Położenie na mapie województwa lubelskiego Wola Uhruska
Położenie na mapie powiatu włodawskiego Wola Uhruska
51°19′19″N 23°37′36″E[5]

Wola Uhruska, kościół pw. Ducha Świętego

Stacja Uhrusk w Woli Uhruskiej

W latach 1947–1954 Wola Uhruska należała do gminy Sobibór, a w latach 1975–1998 do województwa chełmskiego.

Wieś jest sołectwem w gminie Wola Uhruska^[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1723 mieszkańców^[8]. Następny spis z roku 2021 wykazał zmniejszenie liczby mieszkańców o 130 osób^[2].

Do miejscowości należą przysiółki Nadbużanka i Stara Wieś – miejsce pierwotnej lokalizacji wsi oraz Choina i Zadwórki^[9].

Historia

Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w 1531 r. Początkowo wchodziła w skład dóbr uhruskich należących do rodu Uhrowieckich herbu Suchekomnaty i należała do parafii rzymskokatolickiej w Uhrusku. W 1799 r. właścicielami wsi byli: Feliks Ledóchowski, Julian Dzierżaniowski, Aleksander Iżycki, Józef Skomorowski i Karol Szaniawski. W 1827 r. miejscowość liczyła 29 domów i stu mieszkańców, do których należało 598 mórg ziemi. Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego wieś liczyła 26 domów i 243 mieszkańców^[10]. W 1887 r. do wsi doprowadzono linię kolejową Chełm–Brześć. W tym samym roku wybudowano też dworzec kolejowy. W 1900 r. miejscowość odwiedził car Mikołaj II, który w drodze powrotnej z Chełma do Petersburga wziął udział w odsłonięciu pomnika cara Aleksandra II. W 1920 r. z płyty piaskowca carskiego monumentu zbudowano nagrobek na mogile żołnierzy polskich poległych w wojnie z bolszewikami. W latach 1915, 1927 i 1935 wieś spustoszyły silne pożary. Po ostatnim z nich w części – Stara Wieś pozostało tylko kilku gospodarzy. Inni przenieśli się w pobliże stacji kolejowej, dając początek Nowej Wsi.

Dane ekspedycji etnograficznej pod kierownictwem Pawła Czubinskiego z lat 1869–1870 wykazały, że większość mieszkańców wsi stanowili grekokatolicy używający języka ukraińskiego^[11].

Według spisu z 30 września 1921 r. miejscowość należała do gminy Sobibór. Posiadała 52 domy i 395 mieszkańców, w tym 184 mężczyzn oraz 211 kobiet, w tym 144 rzymskich katolików, 185 prawosławnych, 8 ewangelików i 58 wyznania mojżeszowego. 394 osoby deklarowały narodowość polską, a 1 inną.

W 1921 r. powołano do życia Spółkę Huta Szkła Nadbużanka. W roku 1928 hutnicy z własnych składek pobudowali kapliczkę – było to miejsce kultu religijnego, tutaj odprowadzano zmarłych, tutaj odbywały się majówki, obchodzono rocznice wydarzeń państwowych. W 1948 r. hutę upaństwowiono. W latach 1954–62 przeprowadzono jej gruntowną modernizację. Na początku lat 90. XX wieku huta została zamknięta.

21 lipca 1944 r. pod Wolą Uhruską radzieckie jednostki 8 Armii Gwardii 1 Frontu Białoruskiego tocząc zacięte walki z Niemcami sforsowały tu Bug, zdobywając przyczółek obejmujący wsie Bytyń, Wola Uhruska, Uhrusk i Siedliszcze. Po drugiej wojnie światowej część mieszkańców pochodzenia ukraińskiego została wysiedlona do ZSRR. W 1946 r. w Woli Uhruskiej mieszkało 608 katolików oraz 103 wyznawców prawosławia. Według wykazu liczbowego ludności narodowości ukraińskiej zamieszkującej w 1947 r. powiat włodawski w Woli Uhruskiej było 7 rodzin i 20 osób tej narodowości.

W 1947 r. zorganizowany został ośrodek zdrowia, w którym zatrudniono lekarza i pielęgniarkę.

Według danych statystycznych z 1966 r. w gromadzie Wola Uhruska mieszkało 5337 osób, w tym w Woli Uhruskiej – 961 osób: 477 mężczyzn i 484 kobiety, a w Nadbużance – 321 osób, w tym 151 mężczyzn i 170 kobiet.

W latach 1982–1984 wybudowany został kościół rzymskokatolicki pw. Ducha Świętego. W 1986 erygowana została parafia.

W 2010 r. (według stanu z 12 marca) we wsi mieszkało 1756 osób^[12].

Osobne artykuły: Strażnica Straży Granicznej w Woli Uhruskiej i Placówka Straży Granicznej w Woli Uhruskiej.

Ludzie związani z Wolą Uhruską

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Woli Uhruskiej.

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia Ducha Świętego należąca do dekanatu Hańsk w diecezji siedleckiej^[13].
• Chrześcijańska Wspólnota Ewangeliczna:
  • zbór w Woli Uhruskiej^[14]
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Wola Uhurska (Sala Królestwa ul. Leśna 36)^[15].

Atrakcje turystyczne

Wola Uhruska, zabytkowa wieża ciśnień

Posąg Świętowita

Wola Uhruska na starych mapach

Wola Uhruska na mapie Rzeczypospolitej z 1772 r.

Wola Uhruska na mapie Galicji Zachodniej, 1808 r.

Wola Uhruska na mapie Reymanna, XIX w.

Wola Uhruska na mapie topograficznej Królestwa Polskiego, 1839 r.

Wola Uhruska na mapie Rosji Zachodniej, 1915 r.

Wola Uhruska na mapie Wojskowego Instytutu Geograficznego z 1933 r.

W miejscowości znajduje się m.in. stara wieża ciśnień i stary dom pożydowski z okresu dwudziestolecia międzywojennego. Około 500 metrów na wschód od miejscowości znajduje się rzeka Bug. Na jej starorzeczu została utworzona plaża z pomostem i altanką, w pobliżu której znajduje się posąg Świętowita. Można tam również wypożyczyć sprzęt rekreacyjny np. kajaki, czy rowery wodne. W okresie letnim są tam ratownicy WOPR.

W Woli Uhruskiej znajduje się Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji, gdzie można wypożyczać rowery, organizować ogniska, czy skorzystać z internetu. Latem organizowane tam są festyny m.in. „Nadbużańskie Klimaty” i „Kresy ’92”, na których są przedstawiane prace malarskie, czy też rzeźbiarskie, artystów nie tylko z Polski, ale także z Białorusi i Ukrainy. W 2008 roku w ramach programu „Moje boisko – Orlik 2012” powstał kompleks boisk. Jedno do piłki nożnej, a drugie wielofunkcyjne – do gry w koszykówkę, siatkówkę i tenisa.