Wojskowy Korpus Służby Bezpieczeństwa

Wojskowy Korpus Służby Bezpieczeństwa (WKSB) – polska organizacja konspiracyjna podczas II wojny światowej.

Opis

W trakcie okupacji niemieckiej pierwotnie od października 1940 organizowaniem Wojskowej Administracji Ziem Nowych i Wojskowego Korpusu Służby Bezpieczeństwa zajmował się przedwojenny ppor. Ludwik Muzyczka ps. „Benedykt”, „Sułkowski”^[1], który pełniąc funkcję szefa Biur Wojskowych powołał WKSB na przełomie 1941/1942^[2]. Formalnie WKSB był podporządkowany dowództwu Administracji Zmilitaryzowanej AK (Szefostwu Biur Wojskowych)^[2]. Według różnych wersji Wojskowy Korpus Służby Bezpieczeństwa istniał od 1942^[3][4] lub został utworzony w czerwcu 1943^[5].

Celem WKSB było „objęcie służb porządkowych na Ziemiach Powracających”^[5]. Tym samym był to organ wykonawczy Administracji Ziem Odzyskanych^[6]. Zgodnie ze swoim charakterem WKSB przypominał policję wojskową^[7] wzgl. żandarmerię polową, Wojskową Służbę Ochrony Powstania^[6]. Do WKSB włączono Korpus Bezpieczeństwa Armii Krajowej^[8]. WKSB był też oparty na członkach Organizacji Wojskowej^[9]. WKSB współpracował z Państwowym Korpusem Bezpieczeństwa. Do organizacji planowano rekrutować wojskowych i osoby cywilne^[10]. Członkowie WKSB uczestniczyli w powstaniu warszawskim latem 1944^[11].

Struktura

Pierwotnie planowano utworzyć trzy dywizje WKSB^[12]. Ostatecznie w strukturze tej organizacji sformowano pięć dywizji^[5]:

• 1 – Kraków^[5]
• 2 – Lwów^[5]
• 3 – Warszawa^[5]
  • planowo 3 Dywizja była przewidziane do działania na obszarze środkowej Odry^[5]
  • kadra:
    • dowódca: płk dypl. Paweł Piskozub ps. „Korab”, szef sztabu: ppłk dypl. Ignacy Lasoń „As”^{[5][13][14][15]}
    • dowódca Pomocniczej Służby Kobiet: łączn./ppor./kpt. Danuta Przystasz (1943-1945^[13][16]
• 4 – Wilno^[5]
• 5 – szkieletowa^[5]

W ramach organizacji funkcjonowała Szkoła Podchorążych WKSB^[17].

Żołnierze

Z tym tematem związana jest kategoria: Żołnierze Wojskowego Korpusu Służby Bezpieczeństwa.

Przypisy

1. Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.1. Warszawa: 1987, s. 134.
2. Marszalec 1998 ↓, s. 43.
3. Waldemar Grabowski: Polska tajna administracja cywilna 1940-1945. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej--Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2003, s. 123.
4. Grabowski 2005 ↓, s. 40, 80.
5. Welker 1996 ↓, s. 72.
6. Grabowski 2005 ↓, s. 40.
7. Pałka 2014 ↓, s. 351.
8. Welker 1996 ↓, s. 71.
9. Tadeusz Bednarczyk: Walka i pomoc. OW-KB a organizacja ruchu oporu w getcie warszawskim. Warszawa: 1968. Brak numerów stron w książce
10. Helena Brzozowska: Nasza dziwna grupa ZWZ-AK. Kraków: Wydawnictwo WAM Księża Jezuici, 1998, s. 65.
11. Marszalec 1998 ↓, s. 43, 145.
12. Grabowski 2005 ↓, s. 80.
13. Słownik VM 2007 ↓, s. 82.
14. Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Oddział w Sanoku. Deklaracje i karty ewidencyjne członków zwyczajnych P Posadzki-Pytlik 1966-1989, AP Rzeszów – O/Sanok (zespół 659, sygn. 87). s. 171, 178.
15. Komitet Organizacyjny Fundacji Sztandaru. Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Zarząd Koła w Sanoku. 1986, s. 72.
16. Jedno 2001 ↓, s. 44, 78.
17. Marszalec 1998 ↓, s. 44.

Bibliografia

• Lesław J. Welker: Znaki Polski walczącej. Odznaczenia, orły, oznaki, odznaki, medale. Katalog. Toruń: Wydawnictwo A. Marszałek, 1996, s. 1-269.
• Janusz Marszalec: Ochrona porządku i bezpieczeństwa publicznego w Powstaniu Warszawskim. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 1998, s. 1-438.
• Danuta Przystasz: Jedno życie. Tak mało... Tak wiele.... Sanok: 2001, s. 1-93.
• Waldemar Grabowski: Organy bezpieczeństwa i wymiar sprawiedliwości Polskiego Państwa Podziemnego. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej--Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2005, s. 1-168.
• Elżbieta Zawacka (red.): Słownik biograficzny kobiet odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari. T. 3: P-Ż. Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek”, 2007, s. 1-301. ISBN 83-88693-20-4.
• Jarosław Pałka. Działalność Michała Żymierskiego w czasie okupacji niemieckiej w świetle akt Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. „Kwartalnik Historyczny”. R. CXXI, 2, s. 345-377, 2014.