Wojna rosyjsko-turecka (1787–1792)

Wojna rosyjsko-turecka 1787–1792 – wojna pomiędzy Imperium Rosyjskim a Imperium Osmańskim, dążącym do odzyskania ziem utraconych w 1774 po przegranej wojnie z Rosją.

Wojna rosyjsko-turecka 1787–1792

wojny rosyjsko-tureckie
Szturm Oczakowa przez wojska rosyjskie (mal. January Suchodolski, 1853)
Czas	12 sierpnia 1787 – 9 stycznia 1792
Miejsce	Mołdawia, Besarabia, Budziak, Serbia, Morze Czarne
Wynik	zwycięstwo Rosji traktat w Jassach
Strony konfliktu
Imperium Rosyjskie Austria Imperium Osmańskie
Dowódcy
Grigorij Potiomkin Piotr Rumiancew Nikołaj Repnin Aleksandr Suworow Fiodor Uszakow Józef II Andreas Hadik von Futak Ernest Laudon Fryderyk Jozjasz Sachsen-Coburg-Saalfeld Kodża Jusuf Pasza
Siły
nieznane nieznane
Straty
55 000 10 000 77 000
brak współrzędnych

W maju-czerwcu 1787 caryca Katarzyna II przeprowadziła demonstrację siły wobec tureckiego imperium po podróży Dnieprem, spotykając się na anektowanym Krymie z cesarzem Józefem II. Turcja potraktowała to wydarzenie jako jawne złamanie warunków traktatu w Küczük Kajnardży i przy poparciu dyplomacji Francji i Wielkiej Brytanii w sierpniu 1787 wypowiedziała wojnę Rosji. Natomiast w lutym 1788 z pomocą carycy Katarzynie przyszła Austria.

Przebieg działań i warunki pokoju

W 1789 armia turecka opanowała Banat, podczas gdy Rosjanie uderzyli na Hospodarstwo Mołdawskie. Feldmarszałek Piotr Rumiancew zdobył Jassy i Chocim. Zimą Rosjanie pod wodzą Grigorija Potiomkina przeprowadzili długotrwałe oblężenie Oczakowa, zakończone masakrą jego obrońców (m.in. z wymordowaniem kobiet i dzieci). Na wieść o tej klęsce zmarł sułtan Abdülhamid I. Rosjanie rozbili turecką odsiecz dla twierdz Bendery i Akerman, a austriacki feldmarszałek Gideon Ernst von Laudon zdobył Belgrad. W grudniu 1790 została zdobyta szturmem przez wojska gen. Aleksandra Suworowa turecka twierdza Izmaił, z dokonaniem następnej rzezi ludności cywilnej.

Rosyjski admirał Fiodor Uszakow pobił flotę turecką w kolejnych bitwach: pod Fidonisi, Tendrą, w Cieśninie Kerczeńskiej, koło przylądka Kaliakra. Rosjanie zdobyli też ważny port czarnomorski – Anapę^{[potrzebny przypis]}. Na domiar złego Turcy nigdy nie doczekali się pomocy Prus, z którymi zawarli 31 stycznia 1790 skierowany przeciwko Rosji i Austrii traktat zaczepny^[1]. Prusy doprowadziły jednak poprzez demonstrację militarną wobec Austrii do jej wycofania się z wojny z Turcją, co przewidywała prusko-austriacka konwencja w Reichenbach (27 lipca 1790)^[2].

Młody sułtan Selim III zmuszony był podpisać 9 stycznia 1792 traktat w Jassach, mocą którego Rosja zachowywała anektowany Krym, pozyskując też pozostały obszar Jedysanu (Pola Oczakowskiego). Granicą turecko-rosyjską został Dniestr. Umożliwiło to Rosji przerzucenie wojsk na terytorium Rzeczypospolitej i rozpoczęcie wojny o obalenie Konstytucji 3 maja.

Zobacz też

• Przymierze polsko-pruskie