Jassy

Historia

Pierwsze wzmianki o Jassach w źródłach historycznych pochodzą z drugiej połowy XIV w. Od połowy XVI wieku Jassy były stolicą Hospodarstwa Mołdawskiego. W mieście tym działali wybitni pisarze i mężowie stanu, m.in. Miron Costin czy Dymitr Kantemir, którzy wnieśli wkład w rumuńską kulturę. W 1641 r. hospodar Bazyli Lupu założył tu Szkołę Państwową, a w klasztorze Trzech Świętych Hierarchów powstała drukarnia, która wydawała książki w języku rumuńskim. W 1686 roku wojsko polskie stoczyło bitwę pod Jassami (wojna polsko-turecka 1683-1699). W latach 1859–1862 Jassy były jedną z dwóch stolic Zjednoczonych Księstw Mołdawii i Wołoszczyzny (obok Bukaresztu). W latach 1916–1918 miasto pełniło funkcję stolicy Królestwa Rumunii. W czerwcu 1941 roku miał miejsce pogrom w Jassach^[2].

Osobny artykuł: Operacja jasko-kiszyniowska.

Religie

Podsumowanie

Perspektywa

Jassy są siedzibą prawosławnej metropolii Mołdawii i Bukowiny oraz podlegającej jej archieparchii Jass. W mieście znajduje się szereg zabytkowych cerkwi:

sobór św. Paraskiewy, Spotkania Pańskiego i św. Jerzego (XIX w.) – katedra metropolitalna, część kompleksu pałacu metropolitów mołdawskich^[6],
sobór św. Jerzego (XVIII w.) – dawna katedra metropolitalna^[7],
św. Mikołaja („Hospodarska”, XV w.)^[8]
św. Sawy (XVI w.)^[9]
Banu (XVIII w.)^[10]
Socola (XVI w.)^[11]
Barnovschi (XVII w.)^[12]
Vulpe (XVII w.)^[13]
Tarpalari (XVII w.)^[14]
Bărboi (XVII w., przebudowana całkowicie XIX w.)^[15]
Ścięcia Głowy św. Jana Chrzciciela (XVII w.)^[16]
św. Dymitra (XVII–XVIII w.)^[17]
Curelari (XVII w.)^[18]
Przemienienia Pańskiego (XVIII w.)^[5]
Nicoriță (cerkiew św. Jana Nowego; XVII w.)^[19]
Wskrzeszenia Łazarza (XVIII w.)
40 Męczenników z Sebasty (XVIII w.)^[20]
św. Teodora Stratylatesa i św. Teodora Tyrona (XVIII w.)^[21]
Lozonschi (XVIII–XIX w.)^[22]
św. Charłampa (XIX w.)^[23]
św. Paraskiewy (XIX w.)^[24]
św. Spiridona (XIX w.)^[9]
św. Mikołaja (XIX w.)^[25]
Toma Cozma (XIX w.)^[26]
Zwiastowania (XIX w.)^[27]
Trójcy Świętej (XIX w.)^[28]

Oprócz cerkwi parafialnych w Jassach znajdują się prawosławne monastery: Trzech Świętych Hierarchów, Galata, Golia, Frumoasa, Cetățuia^[9], Podgoria Copou^[29].

W Jassach siedzibę ma również diecezja rzymskokatolicka Jass^[30]. Posiada ona katedrę XVII-wieczną, a w jej sąsiedztwie nowy kościół^[9]. Działają cerkiew staroobrzędowa (XIX w.)^[31] oraz świątynia ormiańska (XIV w., przebudowana na pocz. XIX w.)^[9].

Czynna jest wielka synagoga w Jassach^[32], zachowała się także synagoga Merarilor^[33].

Sport

W mieście tym siedzibę ma rumuński klub piłkarski Politehnica Jassy, który został założony 27 kwietnia 1945 r. jako Sportul Studențesc Jassy. Obecnie klub gra w pierwszej lidze rumuńskiej, a swoje mecze rozgrywa na stadionie im. Emila Alexandrescu, którego pojemność wynosi 11 390 widzów^[34].