Wojciech Fyda

Wojciech Fyda (ur. 12 kwietnia 1894 w Siołkowej, zm. 7 maja 1944 w Mauthausen) – pułkownik dyplomowany artylerii Wojska Polskiego, zastępca szefa Gabinetu Wojskowego Prezydenta Rzeczypospolitej w latach 1926–1930^[1], kawaler Orderu Virtuti Militari.

Wojciech Fyda

pułkownik dyplomowany artylerii
Data i miejsce urodzenia	12 kwietnia 1894 Siołkowa
Data i miejsce śmierci	7 maja 1944 Mauthausen
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	1 pułk artylerii, 1 pułk artylerii Legionów, 6 pułk artylerii ciężkiej
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Zaprzysiężenie gabinetu Józefa Piłsudskiego - Wojciech Fyda trzeci z prawej; 2 października 1926 r.

Delegacja 6 pac na audiencji u prezydenta RP Ignacego Mościckiego – płk Wojciech Fyda trzeci z lewej; 10 kwietnia 1934 r.

Złożenie listów uwierzytelniających królowi belgijskiemu Leopoldowi III przez posła Michała Mościckiego 14 grudnia 1937 r.; Wojciech Fyda pierwszy z lewej

Życiorys

Absolwent II Gimnazjum w Nowym Sączu. Od 1913 do 1914 był studentem Studium Rolniczego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od sierpnia 1914 roku służył w Legionach Polskich. W 1915 roku jako ogniomistrz I batalionu Legionów. Szczególnie wyróżnił się walecznością 23 lutego 1916 roku w bitwie pod Kostiuchnówką.

Od listopada 1918 służył jako adiutant w Dowództwie Artylerii WP, a później adiutant 1 pułku artylerii polowej Legionów. Od 16 czerwca do 30 listopada 1919 był słuchaczem I Kursu Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. Po czym otrzymał przydział służbowy na referenta w Oddziale IV Naczelnego Dowództwa WP.

W wojnie polsko-bolszewickiej sprawował funkcję szefa Oddziału II dywizji, grupy operacyjnej i armii. Po ustaniu działań wojennych od 2 stycznia do połowy września 1921 kontynuował naukę na I Kursie Normalnym Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Po ukończeniu studiów przydzielony został do Inspektoratu Armii Nr 5, na stanowisko II referenta. Później był szefem wydziału w Wojskowym Instytucie Naukowo-Wydawniczym. W 1923 roku został szefem Oddziału III w Sztabie Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. Następnie został szefem sztabu Dowództwa Obszaru Warownego „Gdynia”. W lipcu 1926 został przydzielony do Gabinetu Wojskowego Prezydenta RP na stanowisko zastępcy szefa gabinetu^[2]. 23 maja 1927 został przeniesiony do Biura dla prac Komitetu Obrony Państwa przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych na stanowisko referenta przy równoczesnym pełnieniu obowiązków zastępcy szefa Gabinetu Wojskowego Prezydenta RP^[3]. Z dniem 1 marca 1931 roku został przeniesiony z Gabinetu Wojskowego Prezydenta RP do 6 pułku artylerii ciężkiej we Lwowie na stanowisko dowódcy pułku^[4].

Od 24 kwietnia 1936 do listopada 1939 był attaché wojskowym, morskim i lotniczym w Polskiej Ambasadzie w Paryżu (jednocześnie attaché wojskowy przy poselstwie RP w Brukseli z siedzibą w Paryżu)^[5]

Po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Francji. W nieustalonych okolicznościach aresztowany przez Niemców i 22 kwietnia 1944 deportowany do obozu KL Mauthausen. Tam otrzymał numer więźniarski 64127. Później przez kilka dni przebywał w KL Mauthausen-Gusen, a następnie ponownie znalazł się w obozie macierzystym w bloku 16, gdzie zginął 7 maja 1944.

Awanse

• chorąży – 25 lutego 1916
• podporucznik – 1 listopada 1916
• porucznik
• kapitan
• major – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919, w korpusie oficerów artylerii
• podpułkownik – 23 stycznia 1928 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 9 lokatą w korpusie oficerów artylerii
• pułkownik – 21 grudnia 1932 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 i 3 lokatą w korpusie oficerów artylerii

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 7508
• Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)^[6]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[7]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie, po raz 1 i 2 w 1922)^[8]
• Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1937)^[9]
• Srebrny Krzyż Zasługi (8 sierpnia 1925)^[10]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (12 maja 1936)
• Odznaka „Za wierną służbę”
• Wielki Krzyż Oficerski Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa)
• Komandor Orderu Wojskowego Aviz (Portugalia, 1931)^[11]
• Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja)
• Krzyż Oficerski Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)

Przypisy

1. Zbigniew Gnat-Wieteska. Garwolin. Gabinet Wojskowy Prezydenta. Rzeczypospolitej w latach 1926–1939, [w:] Niepodległość i Pamięć, 2006, Tom 13, Numer 1 (22), s. 21.
2. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 19 lipca 1926 roku, s. 223.
3. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 15 z 23 maja 1927 roku, s. 149.
4. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 14.
5. Nowy attaché wojskowy w Paryżu i Brukseli. „Wschód”, s. 7, Nr 11 z 10 maja 1936.
6. M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
7. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi w pracy na stanowisku zastępcy Szefa Gabinetu Wojskowego Prezydenta Rzeczypospolitej”.
8. Rozporządzenie Kierownika MSWojsk. L. 4597/22 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 314)
9. M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 96 „za zasługi w służbie wojskowej”.
10. M.P. z 1925 r. nr 184, poz. 814 „za zasługi, położone na polu organizacji armji”
11. Cidadãos Estrangeiros Agraciados com Ordens Portuguesas. ordens.presidencia.pt. [dostęp 2015-05-13]. (port.).

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917, s. 38.
• Rocznik Oficerski Ministerstwa Spraw Wojskowych 1923, Warszawa 1923.
• Rocznik Oficerski Ministerstwa Spraw Wojskowych 1924, Warszawa 1924.
• Rocznik Oficerski Ministerstwa Spraw Wojskowych 1928, Warszawa 1928.
• Rocznik Oficerski Ministerstwa Spraw Wojskowych 1932, Warszawa 1932.
• CAW. Teczki personalne oficerów, Fyda Wojciech – teczka personalna, sygn. Ap. 1769/89/1361; CAW. Charakterystyki przydatności oficerów, Fyda Wojciech, sygn.I.340,1/229, s. 10; CAW. Wyższa Szkoła Wojenna, Wykaz absolwentów I promocji 1919–1921, sygn. I.340,1/202; CAW. Oddział II Sztabu Generalnego WP, Sprawozdanie attaché wojskowego Paryżu płk. W. Fydy za III kwartał 1938 r., sygn. I.303.4.7605; AAN. Ataszaty wojskowe, Raport attaché wojskowego w Paryżu płk. W. Fydy z 30 lipca 1936 r., t. 131, sygn. A. II; AAN. Sztab Generalny WP, Sprawozdanie attaché wojskowego w Paryżu płk. W. Fydy za II i III kwartał 1936 r., t. 215, sygn. 616.
• W. Chocianowicz, Dzieje 1 Pułku Artylerii Lekkiej Legionów Józefa Piłsudskiego, Londyn 1967, s. passim; idem, W 50 lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969, s. passim.
• M. Leczyk, Polska i sąsiedzi. Stosunki wojskowe 1921–1939, Białystok 1997, s. 332; A. Pepłoński, Wywiad polski na ZSRR 1921–1939, Warszawa 1996, s. 206, 332; idem, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej, Toruń 2004, s. 206–207.
• P. Stawecki, Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1997, s. 29, 72, 153; idem, Attaché wojskowi Drugiej Rzeczypospolitej, Przegląd Historyczno-Wojskowy 2004, nr 2, s. 113.
• W. K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914–1917. Słownik biograficzny A-F, t. 1, Warszawa 2005, s. 301.
• G. Płachciak, Zarys działalności informacyjnej i wywiadowczej ataszatu wojskowego w Paryżu w latach 1921–1939, [w:] Polski wywiad wojskowy 1918–1945, Toruń 2006, s. 243–246; Zbiory autora,
• J. Dębski, Oficerowie Legionów Polskich więźniami niemieckich obozów koncentracyjnych 1939–1945, (wersja elektroniczna; Zbiory autora, Korespondencja, Informacja e-mailowa z KZ-Gedenkstätte Mauthausen.
• Żołnierze Niepodległości. Wojciech Fyda. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2020-05-02].

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 4204151778218118130002
• PLWABN: 9810638128805606
• NUKAT: n2019072787