Wodoroarsenin miedzi(II)

Wodoroarsenin miedzi(II), nazwa Stocka: wodoroarsenian(III) miedzi(II), CuHAsO
3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy arseninów, sól kwasu arsenawego i miedzi na II stopniu utlenienia. Żółtozielony pigment otrzymany po raz pierwszy przez Carla Wilhelma Scheelego w 1778 roku^[5][6]. Stosowany był dawniej jako pigment, impregnat do drewna, insektycyd, fungicyd i rodentycyd (środek gryzoniobójczy)^[2], jednak został wyparty przez mniej toksyczne substancje^[7] i obecnie nie jest wykorzystywany^[8].

Wodoroarsenin miedzi(II)

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) addyt. hydroksydodioksydoarsenian(2−) miedzi(2+) wodor. wodoro(trioksydoarsenian)(2−) miedzi(2+) Inne nazwy i oznaczenia półsyst. wodoroarsenin miedzi(II) Stocka wodoroarsenian(III) miedzi(II) inne wodoroortoarsenin miedzi(II), zieleń Scheelego, zieleń szwedzka
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	CuHAsO 3
Masa molowa	187,47 g/mol
Wygląd	żółtozielony proszek[1]
Identyfikacja
Numer CAS	10290-12-7
PubChem	25130
SMILES O[As]([O-])[O-].[Cu+2]
InChI InChI=1S/AsHO3.Cu/c2-1(3)4;/h2H;/q-2;+2 InChIKey BPQWCZKMOKHAJF-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Rozpuszczalność w wodzie praktycznie nierozpuszczalny[1][2] w innych rozpuszczalnikach kwasy, amoniak; nierozpuszczalny w etanolu[2] Temperatura rozkładu rozkłada się przed osiągnięciem temperatury topnienia[3]
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[4] Niebezpieczeństwo Zwroty H H301, H331, H410 Zwroty P brak wiarygodnych danych Numer RTECS CG3385000
Podobne związki
Podobne związki	zieleń paryska
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Zieleni Scheelego przypisuje się zazwyczaj wzór wodoroarseninu miedzi(II) – CuHAsO
3^[2]. W rzeczywistości skład tego pigmentu jest zróżnicowany i może on zawierać także m.in. metaarsenin miedzi(II) (Cu(AsO
2)
2), arsenin miedzi(II) (Cu
3(AsO
3)
2)^[9] i diarsenin miedzi(II) (2CuO·As
2O
3)^[10].

Otrzymywanie

Wodoroarsenin miedzi(II) otrzymuje się w reakcji soli miedzi(II) z arseninem amonu lub metalu alkalicznego^[2]. W pierwotnym procesie otrzymywania tego związku Scheele zastosował metodę opartą na gotowaniu tritlenku diarsenu z węglanem potasu i wytrącanie wodoroarseninu miedzi(II) z otrzymanego roztworu za pomocą siarczanu miedzi(II)^[5]. Innym sposobem jest użycie roztworu siarczanu miedzi(II), tritlenku diarsenu i wodorotlenku sodu^[11].

Zagrożenia

Osobny artykuł: Zatrucie arszenikiem.

Stosowanie pigmentów zawierających arsen było w XIX i XX wieku przyczyną wielu zatruć objawiających się m.in. zaburzeniami neurologicznymi, układu pokarmowego i chorobami skóry. Pigmenty takie wykorzystywano m.in. w żywności i ubraniach, a także w świecach (co również mogło prowadzić do zatruć poprzez wdychanie wydzielających się trujących oparów). Toksyczność takich pigmentów była przyczyną stopniowego zaprzestania ich wykorzystywania, jednak skala zatruć w XIX wieku spowodowała niechęć do spożywania żywności barwionej na zielono, która utrzymywała się jeszcze w następnym wieku^[7].