Wilhelm I z Nysy

Wilhelm I z Nysy (ur. pierwsza dekada XIII w., zm. 28 września 1273) – polski duchowny katolicki, biskup lubuski.

Wilhelm I z Nysy

Data śmierci	28 września 1273
Biskup lubuski
Okres sprawowania	przed 7 marca 1252–28 września 1273
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Sakra biskupia	przed 7 marca 1252

Pochodzenie. Rodzina

Pochodził najpewniej z rodu Jaksiców, z rycerskiej rodziny spokrewnionej z kasztelanem opolskim Zbrosławem ze Śmicza o spornym statusie majątkowym (od niskiego po możne) i miejscu rozsiedlenia (Nysa (Opolszczyzna), Górny Śląsk)^[1]. Był najpewniej synem rycerza biskupiego komesa Mateusza (względnie Macieja), a dowodnie bratem późniejszego podczaszego biskupa wrocławskiego Tomasza I Śmiła, urodzonym w pierwszej dekadzie XIII wieku, być może bratem Immy (alternatywnie był nim Wilhelm II), pozostającym w związkach rodzinnych z dwoma kolejnymi biskupami wrocławskimi (jako krewny Tomasza II i powinowaty Tomasza I)^[2].

Kanonik wrocławski

Jako kanonik wrocławskiej kapituły katedralnej poświadczony w latach 1223–1250, jako magister – od 1248 (studia odbył zapewne w latach 1239/1240–1248, najprawdopodobniej w Paryżu, a nie w Bolonii), wcześniej (lata 1235–1236) dowodnie przebywał w najbliższym otoczeniu biskupa Tomasza I^[3]. Błędnie identyfikowany z Wilhelmem, kandydatem na biskupstwo ołumunieckie po jego opróżnieniu w 1240, a związki kanonika wrocławskiego z Nysą (z której się w pewnym okresie pisał) wiązały się najpewniej z jego działalnością administracyjną w tamtejszych dobrach (jako prawdopodobnie prokurator biskupi), choć możliwe jest także określenie odziedziczone po ojcu, natomiast na pewno nie był tamtejszym plebanem^[4]. Jako kanonik wrocławski znany z dziesięciu dokumentów (w tym pięciu pochodzących z lat 1248–1250, z których dwa były dyplomami księcia wrocławskiego Henryka III Białego), m.in. 27 września 1248 był wystawcą dokumentu dla miechowskich bożogrobców nadających im nabyte jeszcze przez jego ojca (już po śmierci tegoż) 6 łanów w Kolnowicach^[5]. Prócz powyższych dóbr Wilhelm posiadał też (do 1253) tytułem lenna biskupiego (odziedziczonego po ojcu) dobra i dochody w Domaszkowicach, Kubicach i Wierzbięcicach, jak i nadnyskie leśne łany w liczbie 12^[6].

Biskup lubuski

Biskupstwo lubuskie objął przed 7 marca 1252, dzięki staraniom arcybiskupa magdeburskiego. Mimo tendencji do podtrzymywania związków z metropolią gnieźnieńską, za jego rządów nasiliły się dążenia metropolity magdeburskiego do podporządkowania sobie diecezji lubuskiej. Wilhelm z Nysy uzyskał zatwierdzenie papieskie jurysdykcji kościelnej biskupów lubuskich na Rusi w 1257. Przeniósł rezydencję biskupią z Lubusza do Górzycy w 1276.

Przypisy

1. M.M. Golemski M.M., Dwaj biskupi lubuscy Wilhelm I (1251–1273) i Wilhelm II (przed 18 lutego 1274–1282) i ich pontyfikaty, [w:] Pio moti affectu in ecclesia lubucensis, M.M. Golemski, B.B. Grabowska (red.), Ośno Lubuskie – Gorzów Wielkopolski 2019, s. 75; J.J. Maciejewski J.J., Episkopat polski doby dzielnicowej 1180–1320, Kraków – Bydgoszcz 2003, s. 240: miejsce pochodzenia: Opolskie; J.J. Maciejewski J.J., Pochodzenie i kariera biskupa lubuskiego Wilhelma I z Nysy (1252-1273), „Roczniki Historyczne”, 68, 2002, s. 86–88.
2. M. Golemski, Dwaj biskupi lubuscy... ↓, s. 75; J. Maciejewski, Episkopat polski doby dzielnicowej... ↓, s. 240–241 (przyp. 131); J. Maciejewski, Pochodzenie i kariera biskupa lubuskiego... ↓, s. 85–87
3. M. Golemski, Dwaj biskupi lubuscy... ↓, s. 75–76; J. Maciejewski, Episkopat polski doby dzielnicowej... ↓, s. 241 oraz przyp. 132 i 133; J. Maciejewski, Pochodzenie i kariera biskupa lubuskiego... ↓, s. 89–90.
4. M. Golemski, Dwaj biskupi lubuscy... ↓, s. 76; J. Maciejewski, Episkopat polski doby dzielnicowej... ↓, s. 241 (przyp. 133); J. Maciejewski, Pochodzenie i kariera biskupa lubuskiego... ↓, s. 89–90.
5. M. Golemski, Dwaj biskupi lubuscy... ↓, s. 76; J. Maciejewski, Pochodzenie i kariera biskupa lubuskiego... ↓, s. 88.
6. J. Maciejewski, Pochodzenie i kariera biskupa lubuskiego... ↓, s. 88: błędnie Damaszkowice.

Bibliografia

• MarekM. Golemski MarekM., Dwaj biskupi lubuscy Wilhelm I (1251–1273) i Wilhelm II (przed 18 lutego 1274–1282) i ich pontyfikaty, [w:] Pio moti affectu in ecclesia lubucensis, MarekM. Golemski, BożenaB. Grabowska (red.), Ośno Lubuskie – Gorzów Wielkopolski: Parafia Rzymsko-Katolicka pw. św. Jakuba Apostoła – Sonar, 2019 (Colloquia Lubuskie. Seria Nova, nr II (VII)), s. 75–86.
• JacekJ. Maciejewski JacekJ., Episkopat polski doby dzielnicowej 1180–1320, Kraków – Bydgoszcz: Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana – Akademia Bydgoska, 2003.
• JacekJ. Maciejewski JacekJ., Pochodzenie i kariera biskupa lubuskiego Wilhelma I z Nysy (1252-1273), „Roczniki Historyczne”, 68, 2002, s. 85–95.
• Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła katolickiego w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, Instytut Wydawniczy "Pax", wyd. 2, Warszawa 2000.