Wiktor Ryl

Wiktor Ryl, ps. Iko (ur. 11 stycznia 1895 w Luboniu, zm. 30 grudnia 1976 w Konstancinie) – podpułkownik pilot Wojska Polskiego II RP, kolarz.

Wiktor Ryl

Iko

Wiktor Ryl w 1920 r.
podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	11 stycznia 1895 Luboń
Data i miejsce śmierci	30 grudnia 1976 Konstancin
Przebieg służby
Lata służby	od 1917
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego RAF
Jednostki	19 eskadra myśliwska, 18 eskadra wywiadowcza
Główne wojny i bitwy	Wojna polsko-rosyjska 1919–1921 II wojna światowa (II wojna światowa w Afryce, bitwa o Anglię)
Odznaczenia

„Iko” (pierwszy z lewej) przed finałem MP 1923. Obok Józef Lange i Tomasz Stankiewicz

Życiorys

Urodził się 11 stycznia 1895^[1] w Luboniu, w rodzinie Jana i Władysławy z Malanowiczów. Uczęszczał do gimnazjum w Piotrogrodzie, maturę zdał w 1916^[2].

Od 1 października 1916 do 2 stycznia 1918 służył w armii rosyjskiej. 5 listopada 1918 kierował akcją przejęcia przez Polską Organizację Wojskową lotniska w Lublinie. Na zajętym lotnisku rozpoczął tworzenie polskiej jednostki lotniczej^[3]. W listopadzie został żołnierzem Wojska Polskiego. Jako obserwator i pilot 19 eskadry myśliwskiej, w randze podporucznika, brał udział w wojnie z Rosją^[4]. W 1920 ukończył Francuską Szkołę Pilotów. Później kontynuował służbę w WP jako pilot, awansował do stopnia kapitana.

W 1924 objął dowództwo 18 eskadry myśliwskiej i sprawował je do stycznia 1925^[5]. Był referentem i oficerem do zleceń w Departamencie Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych, od 1936 kierownikiem Samodzielnego Referatu Ogólnego w Dowództwie Lotnictwa MSWojsk.^[6] Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 3. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa^[7].

Uczestniczył w kampanii wrześniowej, walczył w Polskich Siłach Zbrojnych, dowodził polskimi eskadrami lotniczymi w Marakeszu (Maroko) i Maison Blanche (Algieria). Posiadał numer służbowy RAF P-1022. Odszedł z armii w stopniu podpułkownika, po wojnie wrócił do Polski^[8].

Od 1909 roku uprawiał wyczynowo kolarstwo. W latach 1910 i 1911 startował w kolarskich mistrzostwach Królestwa Polskiego. W sierpniu 1923 był członkiem polskiej drużyny w wyścigu na 4 km na dochodzenie na torze, która zadebiutowała w mistrzostwach świata w Zurychu. W 1923 roku zdobył wicemistrzostwo Polski w sprincie. W lipcu 1924 był rezerwowym zawodnikiem drużyny na igrzyskach olimpijskich w Paryżu. Uprawiał również sport motocyklowy i samochodowy^[9].

Pochowany w Piotrkowie Trybunalskim.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych (za wojnę 1920)
• Medal Lotniczy (czterokrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (1938)^[10][7]
• Krzyż Kawalerski Orderu Korony Jugosłowiańskiej (Jugosławia, przed 1935)^[11]
• Krzyż Oficerski Orderu Leopolda (Belgia, 1937)^[12]
• Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Wojskowej (Bułgaria, 1936)^[13]
• Kawaler I Klasy Orderu Miecza (Szwecja, 1934)^[14][11]
• Krzyż Kawalerski Orderu Wojskowego Avis (Portugalia, 1932)
• Krzyż Kawalerski Orderu Krzyża Orła (Estonia)^[15]
• francuska Odznaka Pilota (1929)^[16]
• łotewska Odznaka Lotnicza^[17]
• rumuńska Odznaka Pilota (1929)^[18]

Przypisy

1. 22 grudnia 1934 ogłoszono sprostowanie daty urodzenia z „29 grudnia 1894” na „11 stycznia 1895”. Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. Zmiany (sprostowania) nazwisk, imion i dat urodzenia. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 14, s. 288, 22 grudnia 1934.
2. Januszewski 2019 ↓, s. 387.
3. Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 61.
4. Pawlak 1989 ↓, s. 73.
5. Pawlak 1989 ↓, s. 70.
6. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 436.
7. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 207.
8. Krzystek 2012 ↓, s. 498.
9. Wiktor Ryl. Kronika sportu. [dostęp 2021-08-27]. (pol.).
10. M.P. z 1938 r. nr 259, poz. 612. „za zasługi w służbie wojskowej”.
11. Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 4, s. 20, 19 marca 1935.
12. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 1, s. 5, 19 marca 1937.
13. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 20, 11 listopada 1936.
14. Sveriges statskalender / 1940. Bihang, s. 65
15. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 21, 11 listopada 1936.
16. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 19 z12 grudnia 1929 r., s. 367.
17. Zezwolenia Ministra Spraw Wojskowych. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 1, s. 11, 19 marca 1936.
18. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 368.

Bibliografia

• Henryk Korczyk, Wiktor Ryl, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXXIII, 1992.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I: Początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
• Stanisław Januszewski: Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny. Polscy pionierzy lotnictwa. T. 2. Wrocław: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2019. ISBN 978-83-64688-21-8.

Linki zewnętrzne

• Wiktor Ryl

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000459729728
• VIAF: 1826147605344757760008
• BnF: 17074628k