Loading AI tools
moduł Międzynarodowej Stacji Kosmicznej Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wielozadaniowy Moduł Laboratoryjny „Nauka” (MLM, MLM-U ulepszony) (ros. Многоцелевой лабораторный модуль "Наука" – МЛМ, МЛМ-У усовершенствованный, ang. Multipurpose Laboratory Module) – moduł finansowany przez rosyjską agencję Roskosmos, który w 2021 roku został wysłany na orbitę okołoziemską i dołączony do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.
.jpg) | |
| Inne nazwy |
Wielozadaniowy Moduł Laboratoryjny |
|---|---|
| Zaangażowani |
Państwowe Produkcyjno-Badawcze Centrum Kosmiczne im. M. Chruniczewa, Roskosmos |
| Rakieta nośna | |
| Miejsce startu | |
| Opis | |
| Komponent stacji | |
| Typ elementu |
laboratorium |
| Konstrukcja bazowa | |
| Czas trwania misji | |
| Start |
21 lipca 2021 (14:58 UTC) |
| Dokowanie |
29 lipca 2021 |
| Wymiary | |
| Długość |
13 m |
| Średnica |
4,25 m |
| Masa całkowita |
23200 (podczas startu) 20350 (na orbicie) kg |
| Pojemność hermetyzowana |
80,9 / 70 użytkowa m3 |
_-_ISS_module.jpg)
Korpus modułu „Nauka” powstał w latach 90 XX w., na podstawie projektu statku transportowego TKS z końca lat 60 XX w. Moduł nazwany wówczas FGB-2 (Blok transportowo-narzędziowy) zbudowało Państwowe Produkcyjno-Badawcze Centrum Kosmiczne im. M. Chruniczewa, jako zapasowy egzemplarz na wypadek utraty modułu FGB „Zaria”[1][2][3]. „Zaria” została umieszczona na orbicie w 1998 roku, stając się zaczątkiem Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, a ukończony w 80% moduł FGB-2 pozostał na Ziemi. Strona rosyjska proponowała użycie go jako zastępstwo dla amerykańskiego modułu „Destiny”, którego start się opóźniał, ale w 2001 roku i on znalazł się na orbicie[2]. Proponowano też przebudowę FGB-2 na uniwersalny moduł dokujący, ale pomysł został porzucony[3].
W 2004 roku zadecydowano, że zapasowy moduł zostanie przerobiony na laboratorium dla rosyjskiego segmentu orbitalnego na Międzynarodową Stacją Kosmiczną i wysłany w 2007 roku. Wymagało to gruntownej przebudowy[1][2]. Prace opóźniły się, termin startu został przełożony na 2009, a następnie 2012 rok. W grudniu 2012 roku moduł trafił z Centrum im. M. Chruniczewa na testy do przedsiębiorstwa RKK Energia[2].
W 2013 roku w module wykryto szereg usterek. W jednym z zaworów układu napędowego odkryto wyciek, którego przyczyną okazały się metalowe opiłki w przewodach paliwowych[1][2]. W oficjalnym przeglądzie wskazano, że opiłki powstały wskutek niedotrzymania procedur pracy (nieoficjalnie pojawiła się informacja, że pracownicy byli przekonani, że elementy modułu są przeznaczone do złomowania)[1]. Pod koniec roku moduł wrócił do Centrum im. M. Chruniczewa; termin startu przesunięto na 2016[1][2].
W 2017 roku takie same metalowe opiłki znaleziono w zbiornikach paliwa modułu. Próby wyczyszczenia nie powiodły się i ostatecznie zdemontowano wszystkie oryginalne przewody i zawory. W 2020 roku jako termin startu wskazywano maj 2021 roku. Po zakończeniu testów moduł był wreszcie gotowy do startu w lipcu 2021 roku[1][2].
3 września 2021 r. kosmonauci Oleg Nowickij i Piotr Dubrow ubrani w kombinezony Orłan MKS wyszli w przestrzeń kosmiczną by montować okablowanie na Nauce[4][5][6]. 9 września 2021 r. odbyło się drugie wyjście kosmonautów by wykonać podłączenia techniki kosmicznej na MLM.[7][8] 19 stycznia 2022 roku kosmonauci Anton Szkaplerow i Piotr Dubrow wykonali trzecie wyjście w kosmos, by wykonać instalację między Nauką a Priczałem[9].
21 listopada 2023 r. zintegrowano śluzę Nauki z rosyjskim segmentem Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, dokonano tego w dwudziestopięciolecie wysłania Zarii na Międzynarodową Stację Kosmiczną[10].
Moduł został ostatecznie wyniesiony na orbitę okołoziemską 21 lipca 2021 roku, o godzinie 16:58 CEST. Rakieta Proton M wyniosła go z kosmodromu Bajkonur w Kazachstanie. Moduł oddzielił się od rakiety, rozłożył anteny komunikacyjne i panele słoneczne[11][2].
Wkrótce po starcie pojawiły się problemy z modułem „Nauka”. Nie udało się uruchomić jego głównych silników[12], ale obsłudze udało się podnieść orbitę z pomocą silników zapasowych[13]. Pojawił się także problem z systemem zbliżania Kurs, który miał posłużyć do bezpiecznego dokowania do stacji[13].
Moduł „Nauka” miał zostać przyłączony do dolnego portu cumowniczego na adapterze modułu „Zwiezda”. Do tego portu od 2001 roku przyłączona była śluza powietrzna „Pirs”. Została ona odłączona i spłonęła w atmosferze ziemskiej wraz ze statkiem transportowym Progress[12]. Ze względu na problemy modułu „Nauka”, odłączenie śluzy zostało przesunięte o kilka dni względem planu[14]. „Nauka” zadokowała do stacji 29 lipca 2021 o 13:29 UTC (15:29 czasu polskiego)[15].
Problemy nie skończyły się po dokowaniu. Kilka godzin po połączeniu z Międzynarodową Stacją Kosmiczną nieoczekiwanie moduł uruchomił silniki, tak, jakby miał się oddalić od stacji, z którą był już połączony. Przyczyną był błędny kod w oprogramowaniu modułu. Wskutek tego utracono kontrolę nad orientacją Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, która obróciła się o około 540°. W celu zatrzymania obrotu uruchomiono silniki modułu „Zwiezda” i statku „Progress”. Silniki „Nauki” wyłączyły się po 15 minutach i stacja powróciła do właściwej orientacji[16].
„Nauka” to największy moduł w rosyjskim segmencie orbitalnym Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Służy głównie jako laboratorium, ma także śluzę powietrzną pozwalającą prowadzenie spacerów kosmicznych. W module znajduje się instalacja sanitarna i system regeneracji powietrza, może także w nim spać jeden kosmonauta[12].
Do badań laboratoryjnych moduł Nauka udostępnia ponad 30 uniwersalnych stanowisk pracy (URM). Wysoki stopień automatyzacji MLM-U Nauka zmniejszy liczbę kosztownych spacerów kosmicznych – wiele operacji poza pokładem będzie można wykonać bez opuszczania stacji. Na zewnątrz modułu będzie 13 zewnętrznych uniwersalnych stanowisk pracy (URM-N) oraz manipulator ERA w celu zautomatyzowanej obsługi bądź konserwacji. W przedziale hermetycznym Nauki zorganizowano 20 wewnętrznych uniwersalnych stanowisk pracy (URM-W). URM-W zawierają: cztery stanowiska z wysuwanymi półkami, w tym z komorą rękawicową, ramę z automatyczną obracaną platformą antywibracyjną, stanowisko z iluminatorem o średnicy 426 mm do prowadzenia obserwacji wzrokowych, instrumentalnych i innych[17]
Wraz z „Nauką” do stacji dotarło Europejskie Ramię Robotyczne (ang. European Robotic Arm, ERA), które obsługuje rosyjską część Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, pracując na zewnątrz. W listopadzie 2021 roku do dolnego doku MLM-U przyłączono nowy moduł łącznikowy „Priczał”[18].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
