Warszawska Fabryka Motocykli

Warszawska Fabryka Motocykli (WFM) – fabryka motocykli w Warszawie przy ul. Mińskiej 25, produkująca motocykle, skutery i dwusuwowe silniki motocyklowe pod marką WFM, działająca w latach 1951–1965.

Warszawska Fabryka Motocykli

Państwo	Polska
Adres	ul. Mińska 25 Warszawa
Data założenia	1951
Data likwidacji	1965
Położenie na mapie Warszawy Warszawska Fabryka Motocykli
Położenie na mapie Polski Warszawska Fabryka Motocykli
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Warszawska Fabryka Motocykli
52°14′58,9″N 21°03′39,9″E

Produkcja w Warszawskiej Fabryce Motocykli w latach 50.

Opis

Motocykl WFM M06-S34 z roku 1964

Skuter WFM M52 Osa

WFM, zwyczajowo nazywana wuefemką, powstała w 1951 r. z przekształcenia Warszawskich Zakładów Naprawy Samochodów, które utworzono na bazie Zakładów Sprzętu Transportowego nr 2 i Państwowych Zakładów Samochodowych nr 2. WFM przejęła z wrocławskiej Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego Psie Pole produkcję silników motocyklowych o pojemności 125 cm³, a także produkcję motocykla SHL 125 cm³ z Kieleckich Zakładów Wyrobów Metalowych (KZWM). WFM opracowała własne konstrukcje motocykli: M06 w kilku odmianach, prototypowy M16 oraz skuterów: prototypy Żuk, Bąk i Osa produkowana w odmianach M50 i M52.

W ZNTK Poznań (stąd pochodzi dokumentacja techniczno-ruchowa) lub ZNTK Wrocław (tak głosi napis na jednej z zachowanych tabliczek znamionowych) produkowano także w oparciu o silnik produkcji WFM typ S06^[a] drezynę lekką normalnotorową DL2^[1].

Wieloletnim dyrektorem fabryki był Wacław Laskowski^[2][3][4].

W dniu 1 stycznia 1965 r.^[5] nastąpiło połączenie zakładów WFM z sąsiednimi Polskimi Zakładami Optycznymi, po czym zaczęto stopniowo wygaszać produkcję. Nieruchomości i maszyny przejęły PZO, nadal produkując silniki i części zamienne^[6].

Motocykle skonstruowane w WFM: M06, M06R, M06-S34, M06-S01-Z1, M16 TARPAN^[7]

Skutery skonstruowane w WFM: M08 Osa^[8], M50 Osa, M52 Osa, M55 Osa, M57 Osa

Silniki produkowane w WFM: S01, S06^[6], S06A, S32^[6], S32U^[b][6], S33

• Logotypy WFM
• 
  Logotyp na osłonie iskrownika silnika (1964)
• 
  Logotyp na błotniku skutera WFM Osa
• 
  Logotyp fabryki na zbiorniku paliwa (1964)
• 
  Logotyp fabryki wybity na górnej półce zawieszenia motocykla WFM M06 S01-Z1 (1965)

Produkcja 1951–1965

• motocykle (4 typy) – 600 000 sztuk
• skutery (2 typy) – 28 000 sztuk
• silniki (6 typów) – 250 000 sztuk – dostarczane zakładom w Świdniku i Kielcach

W kulturze masowej

• Obecnie na ośmiohektarowym zrewitalizowanym terenie dawnej fabryki WFM przy ul. Mińskiej 25 zlokalizowana jest przestrzeń kulturalno-mieszkaniowa Soho Factory Warszawa^[9]. Znajduje się tu Muzeum Neonów.
• Pod koniec lat 50. nad sklepem firmowym WFM na ul. Kruczej 16/18 umieszczono neon autorstwa Tadeusza Rogowskiego przedstawiającego motocyklistę na motocyklu wraz z napisem „-W-F-M-”^[10][11]. W Muzeum Neonów znajduje się częściowa rekonstrukcja neonu^[12].
• W Polskiej Kronice Filmowej przedstawiono historię posiadacza nowego motocykla SHL M05 wyprodukowanego w WFM, który po bardzo krótkim czasie od zakupu ulega awarii. Komentator skarży się na nieskuteczny proces kontroli technicznej w Warszawskiej Fabryce Motocykli^[13].
• Motocykle z WFM można zobaczyć m.in. w filmach Dzięcioł^[14], Małżeństwo z rozsądku^[15] i Jestem mordercą^[16].

Nowa WFM

Na początku XXI wieku powstał projekt reaktywacji marki WFM przy współpracy z Mińską Fabryką Motocykli i Rowerów Motovelo z Białorusi^[17][18] Pomysłodawcą projektu był Włodzimierz Gąsiorek posiadający prawa do znaku towarowego WFM poprzez klub Motor Klub Wawer^[19]. Motocykl był modyfikacją motocykla Mińsk Lider^[17]. W sprzedaży dostępne były wersję z silnikiem 125 cm³ i 50 cm³^[18].

Uwagi

1. w dokumentacji podano typ silnika "WFM"-150
2. Silnik produkowany już po przejęciu WFM przez PZO.

Przypisy

1. Poznańskie Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego, Dokumentacja Techniczno-Ruchowa drezyny lekkiej typu DL-2 normalnotorowej [online], www.drezyna.pl [dostęp 2023-08-27] (pol.).
2. ZbigniewZ. Truszkiewicz ZbigniewZ., Samochód popularny pod znakiem zapytania Przemysł pomocniczy kuleje, „Dziennik Bałtycki”, 15 maja 1959 [dostęp 2020-02-07] [zarchiwizowane]. Brak numerów stron w czasopiśmie
3. I kwartał eksperymentów gospodarczych warszawskich zakładach przemysłowych, „Życie Warszawy”, 4 kwietnia 1957 [dostęp 2020-02-27] [zarchiwizowane]. Brak numerów stron w czasopiśmie
4. Byłem przekonany, że się topię – 1988 BOGUSŁAW KOPERSKI | Enduro banda docenta [online] [dostęp 2020-02-27] (pol.).
5. JacekJ. Urbańczyk JacekJ., Naprawa motocykli WFM, 1966. Brak numerów stron w książce
6. JerzyJ. Pancewicz JerzyJ., Naprawa motocykli „SHL”, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1969, s. 15, OCLC 749581922.
7. WFM M16 Tarpan [online], www.polskiemotocykle.mik.pl [dostęp 2021-01-18].
8. OSA M08 [online], www.polskiemotocykle.mik.pl [dostęp 2021-01-18].
9. Soho Factory Warszawa projekty rewitalizacyjne przy ul. Mińskiej 25. www.projektpraga.pl. [dostęp 2021-04-09].
10. Neonstory: Neonowe traktory. 2018-12-03. [dostęp 2019-09-06].
11. Światła miasta. [dostęp 2019-09-06].
12. Katarzyna Tutko: Muzeum Neonów w Warszawie – reklamy świetlne z dawnych lat. 2018-12-02. [dostęp 2019-09-06].
13. Polska Kronika Filmowa: Kupiłem SHL-kę. [dostęp 2019-09-06].
14. WFM w filmie Dzięcioł. [dostęp 2019-09-07].
15. WFM M06 w filmie Małżeństwo z rozsądku. [dostęp 2019-09-07].
16. WFM M06 w filmie Jestem mordercą. [dostęp 2019-09-07].
17. SzymonS. Dziawer SzymonS., WFM wraca i nie będzie to już czerwona zaraza [online], Świat Motocykli | testy motocykli | motocykle używane | skutery | porady [dostęp 2020-07-16] (pol.).
18. Nowa – stara WFM-ka [online], motoryzacja.interia.pl [dostęp 2020-07-16] (pol.).
19. E-wyszukiwarka [online], ewyszukiwarka.pue.uprp.gov.pl [dostęp 2020-07-16].

Bibliografia

• Andrzej Zieliński, Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1947–1960, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1985, ISBN 83-206-1541-0.
• Andrzej Zieliński, Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1961–1965, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 2008, ISBN 978-83-206-1671-2.
• Andrzej Zieliński, Polskie motocykle 1946–1985, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1999, ISBN 978-83-206-1518-0.

Kontrola autorytatywna (biznes):

• VIAF: 232204843
• LCCN: no2012024740