Władysław Ślewiński

Władysław Ludwig Ślewiński (ur. 1 czerwca 1856 w Białyninie, zm. 24 marca 1918 w Paryżu^[1]) – polski malarz, jeden z przedstawicieli Młodej Polski i secesji.

Władysław Ludwig Ślewiński

Autoportret w bretońskim kapeluszu, 1912
Data urodzenia	1 czerwca 1856
Data i miejsce śmierci	24 marca 1918 Paryż
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	secesja

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Urodził się 1 czerwca 1856 roku we wsi Białynin (gmina Nowa Sucha)^[2][a], ochrzczony w kościele parafialnym w Mikołajewie (gmina Teresin) 19 czerwca 1856 roku^[5]. Władysław był synem Kajetana Ślewińskiego, dziedzica wsi Białynin^[6] oraz Heleny z Mysyrowiczów, która zmarła przy porodzie^[6]. Był kuzynem malarza Józefa Chełmońskiego, za którego namową podjął później krótko naukę w warszawskiej Szkole Rysunkowej Wojciecha Gersona, ale jej nie ukończył^[7].

Kariera artystyczna

W 1886 Ślewiński przejął odziedziczony po matce majątek Pilaszkowice na Lubelszczyźnie, który w krótkim czasie poważnie zadłużył prowadząc życie „złotego i beztroskiego młodzieńca” w Warszawie. Ostatecznie majątek i finanse Ślewińskiego pogrążyło ujawnienie dużej kradzieży w miejscowej gorzelni przez gorzelnianego i urzędnika akcyzy, w wyniku czego obciążono go podatkiem akcyzowym za alkohol w wysokości 20 tysięcy rubli^[8]. Z tego powodu, w 1888 r., uciekł przed podatkami i wierzycielami do Paryża^[9]. W latach 1888–1890 studiował w paryskiej Académie Colarossi^[10]. Był też związany ze Szkołą z Pont-Aven Paula Gauguina^[11].

W I połowie 1905 roku przyjechał do Warszawy (żona kilka miesięcy później) na otwarcie wystawy swoich prac w znanej galerii Aleksandra Krywulta^[12], po której pozostał w Polsce do 1910 roku, przebywając i pracując głównie w Warszawie. Tu mieszkał i pracował w domach przy ulicach: Złotej 51 (1905), Szpitalnej 5 (1905-1906; kamienica Wedla) i Polnej (1909-1910), z epizodami pobytu w Poroninie (w okresie 1906-1908), Monachium (1908) i Domaniewicach (1908). Podczas pobytu w Polsce miał indywidualne wystawy w Warszawie (1905; w galerii Aleksandra Krywulta), Krakowie (1906) i Lwowie (1907).

W związku z warszawską wystawą odezwała się sprawa długów Ślewińskiego z Pilaszkowic: komornik, na polecenie jego dalekiego krewnego, który administrował tym majątkiem, zajął wystawione obrazy na sumę 4 tysięcy rubli. Ostatecznie na sumę tę złożyła się najbliższa rodzina, a szersza opinia publiczna nie dowiedziała się o tej sprawie^[13].

Pobyt Ślewińskiego w Polsce zainspirował go do tworzenia obrazów z elementami polskiego krajobrazu i o tematyce rodzinnej. Powstały wtedy m.in. płótna Czarny las, Kościół w Grudku i Las^[14]. Podczas pobytu w Kazimierzu nad Wisłą namalował obrazy Wisła, Domy w Kazimierzu i Zamek.

W przedostatnim roku pobytu w Polsce przez pół roku był profesorem warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, ale szybko zrezygnował z powodu nieumiejętności bycia nauczycielem akademickim^[15]. W 1910 roku Ślewińscy powrócili do Francji, gdzie ponownie osiedlili się w Bretanii, w Doëlan^[2].

Śmierć

Od 1916 roku przebywał w szpitalu Cochin w Paryżu dla nerwowo chorych^[16], gdzie zmarł 24 marca 1918 roku^[17]. Pogrzeb odbył się trzy dni później. Zwłoki wyprowadzono z kościoła Sainte Anne de la Butte aux Cailles w Paryżu i pochowano na cmentarzu w Bagneux pod Paryżem^[17] (aleja 86, rząd 10, grób nr 36)^[b]. Pierwszą wystawę pośmiertną urządziła jego żona w 1925 w Warszawie, w galerii „Zachęta”.

Życie prywatne

Żoną Ślewińskiego była Eugenia (z pochodzenia Rosjanka, córka urzędnika rosyjskiego); z ich związku urodził się Władysław Porankiewicz (1884–1924), malarz i grafik.

Twórczość

Malować rozpoczął późno i prawie wszystkie lata okresu twórczego spędził we Francji^[2]. Częstym tematem jego prac było morze^[2]. Malował liczne martwe natury, pejzaże – skromne, surowe, spokojne^[2]. Z Gauguinem i secesją łączyły go środki wyrazu: uproszczenia i spłaszczenie plamy barwnej oraz linearyzm.

W malarstwie posługiwał się delikatną linią, bardziej wyczuwalną niż widzianą, co widoczne jest m.in. w obrazie Czesząca się, gdzie zarówno motyw długich, jak fale lejących się włosów, miękkość oraz płynność form nasuwają myśl o ulubionych przez styl kształtach i układach. Z okresu, gdy przebywał w Krakowie, pochodzi Sierota z Poronina – w ciemnej, zgaszonej gamie syntetycznie ujętych, szerokich plam barwnych.

• 
  Czesząca się (1897), Muzeum Narodowe w Krakowie
• 
  Studium chłopca (1902), Muzeum Narodowe w Krakowie
• 
  Morze w Bretanii (1904), Muzeum Narodowe w Krakowie
• 
  Portret Stanisława Ignacego Witkiewicza (1906-1916), Muzeum Narodowe w Krakowie
• 
  Sierota z Poronina (1906), Muzeum Narodowe w Warszawie

Wybrane dzieła

• Czesząca się – 1897 r.
• Morze w Doëlan – ok. 1899 r.
• Anemony w wazonie – 1904 r.
• Morze w Bretanii – 1904 r.
• Sierota z Poronina – 1906 r.
• Autoportret – 1915 r.
• Morze wiosną – 1911 r.

Uwagi

1. W 1928 roku malarz Tytus Czyżewski, uczeń Ślewińskiego, napisał o nim książkę pt. Władysław Ślewiński w której podał, iż jego mistrz urodził się w 1854 w Białyninie nad Pilicą^[3]. Ten sam rok urodzenia podaje członek najbliższej rodziny – Mieczysław Fijałkowski: Tym człowiekiem (...) był brat mojej matki – Heleny ze Ślewińskich Fijałkowskiej – Władysław Slewiński^[4]. Od tego czasu autorzy międzywojennych i powojennych haseł encyklopedycznych oraz prac i artykułów poświęconych Ślewińskiemu powielali ten błąd. Trwało to do końca lat 80. XX w., kiedy profesor Władysława Jaworska, znana historyczka sztuki, za radą proboszcza parafii Mikołajewie – w której Ślewiński został ochrzczony – Antoniego Szyrwińskiego (1979–1988) na podstawie odnalezionego tamże Jego aktu chrztu poprawiła ten błąd w swojej książce o Władysławie Ślewińskim.
2. Fotokopia świadectwa pochówku z tego cmentarza zamieszczona w publikacji prof. Władysławy Jaworskiej^[18].