Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Wąsatka
gatunek ptaka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Wąsatka[5] (Panurus biarmicus) – gatunek niewielkiego ptaka osiadłego lub koczującego z rodziny wąsatek (Panuridae)[5][6][7], której jest jedynym przedstawicielem. Zamieszkuje Eurazję. Nie jest zagrożony wyginięciem.
.jpg)
.jpg)
Remove ads
Remove ads
Występowanie
Wąsatka zamieszkuje Europę (przeważnie plamowo) oraz Azję od Morza Kaspijskiego i Azji Mniejszej na wschód przez Azję Środkową aż po północno-wschodnie Chiny. W Polsce nieliczny lub bardzo nieliczny ptak lęgowy niżu, częstszy na zachodzie kraju (tam lokalnie liczny)[8]; liczebność krajowej populacji szacuje się na 1800–2500 par[8][9].
Systematyka
Zanim wąsatkę wydzielono do osobnej rodziny, zaliczana była do ogoniatek (Paradoxornithidae)[3][10][11], pokrzewek (Sylviidae)[5] lub tymaliowatych (Timaliidae)[5]. Takson ten najbliżej spokrewniony jest ze skowronkami (Alaudidae)[7].
- Podgatunki
Wyróżniono trzy podgatunki P. biarmicus[3][6]:
- P. biarmicus biarmicus – zachodnia, środkowa i południowa Europa do południowo-zachodniej Rosji, Bałkanów i zachodniej Turcji.
- P. biarmicus kosswigi – południowo-środkowa Turcja.
- P. biarmicus russicus – wschodnio-środkowa i wschodnia Europa przez południową Rosję do północno-wschodnich Chin, Mongolii, Kazachstanu i środkowej Turcji.
Remove ads
Morfologia
.jpg)
- Wygląd
- Upierzenie ogólnie ciepłobrązowe. Bardzo długi ogon i krótkie skrzydła. Dziób ostry, lekko wygięty, żółty. U dorosłych samców głowa i kark jasnoszare, a pod oczami szerokie, czarne pasy, przypominające wąsy (stąd nazwa[12]), które widoczne są z daleka. Skrzydła rdzawe, z czarnymi obrzeżeniami piór, natomiast samo obrzeżenie całego skrzydła jest białe. Pokrywy podogonowe czarne. Samice mają głowę płową z szarawym gardłem i bez „wąsów”. Młode w szacie juwenalnej podobne do samic, lecz z czarnym grzbietem, czarnym kantarkiem, czarnym obrzeżeniem ogona i w zależności od płci żółtym dziobem (u samców) i ciemnym (u samic)[12].
- Pierzenie
- Młode osobniki przepierzają się do szaty dorosłej w czerwcu–październiku[12].
- Wymiary średnie
- długość ciała: około 14,5–17 cm[13][14]
rozpiętość skrzydeł: 16–18 cm[15]
masa ciała: 11–20,8 g[13][14]
Ekologia i zachowanie
Podsumowanie
Perspektywa
- Biotop
- Rozległe połacie trzcin na obrzeżach jezior i zarośnięte starorzecza.
- Gniazdo
- Znajduje się nisko nad wodą (zwykle od kilku do kilkudziesięciu cm nad wodą), umieszczone wśród trzcin, pałek lub turzyc. Ma postać głębokiego koszyka, zbudowanego z suchych liści trzciny oraz innych roślin i wyścielonego trzcinowymi kłosami i piórami[16]. Niektóre gniazda posiadają daszek, który zbudowany jest z podobnych materiałów co gniazdo (liści sąsiednich kęp turzyc, liści pałki i innych roślin szuwarowych). Gniazduje zwykle w większych grupach (kilka lub kilkanaście par), a gniazda niekiedy znajdują się 1,5 m od siebie[17].
Wysiadywanie jaj i opieka nad młodymi
Okres lęgowy u wąsatek może być bardzo wydłużony i trwać nawet 150 dni. Sezon lęgowy trwa od marca–kwietnia, a kończy się w sierpniu–wrześniu[17]. Niektóre młode przystępują do lęgów w sierpniu–wrześniu tego samego roku, a pozostałe dopiero kolejnej wiosny[16].
Jaja i ich wysiadywanie
- Dwa-cztery lęgi w roku – pod koniec kwietnia i w czerwcu. W zniesieniu 3–9[17] jaj o średnich wymiarach 18×14 mm, białych z rzadkimi ciemnobrązowymi plamkami i żyłkami. Ich wysiadywanie trwa od 10 do 13 dni i prowadzone jest przez zarówno samca, jak i samicę[16].
- Odchów młodych
Młode karmione są karmione owadami i innymi bezkręgowcami. Pisklęta podczas karmienia ustawiają się w kolejce do pokarmu – jeśli pierwszy młody zostanie nakarmiony, przesuwa się w bok zgodnie z ruchem wskazówek zegara i wraca na koniec. Wnętrze dzioba u młodych posiada jasną plamkę, która ułatwia ich karmienie[17]. Młode opuszczają gniazdo po 12-13 dniach, ale przez jeszcze kilka dni są karmione przez rodziców. Niedługo potem stają się samodzielne[16].
- Pożywienie
- Wiosną i latem żywią się owadami oraz pająkami, natomiast jesienią i zimą zjadają nasiona trzcin, traw i innych roślin[16]. Przejście na dietę roślinną wiąże się z przystosowaniami anatomicznymi; na ścianach żołądka wykształcają się twarde płytki, które razem z połykanymi w tym czasie kamyczkami tworzą sprawny mechanizm służący do rozdrabniania nasion[17].
Remove ads
Status i ochrona
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje wąsatkę za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2025). Liczebność światowej populacji, wstępnie obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2021 roku, zawiera się w przedziale 3,43–7,83 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji oceniany jest jako wzrostowy[4].
Na terenie Polski wąsatka jest objęta ścisłą ochroną gatunkową[18]. Na Czerwonej liście ptaków Polski została sklasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski (LC)[19]. Zalecana ochrona biotopów lęgowych.
Remove ads
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads