Loading AI tools
Volpone albo lis (Volpone; Or, The Fox) – sztuka elżbietańskiego dramaturga Bena Jonsona[1][2][3][4], wystawiona w latach 1605–1606 i wydana w 1607. Jest ona jedną z najlepszych komedii tego autora.
Dramat rozpoczyna się argumentem, czyli streszczeniem, z akrostychem. Pierwsze litery kolejnych wersów tworzą nazwisko bohatera. Tego samego środka Jonson użył też w dramacie Alchemik[5].
- V olpone, childless, rich, feigns sick, despairs,
- O ffers his state to hopes of several heirs,
- L ies languishing: his parasite receives
- P resents of all, assures, deludes; then weaves
- O ther cross plots, which ope themselves, are told.
- N ew tricks for safety are sought; they thrive: when bold,
- E ach tempts the other again, and all are sold.
Ben Jonson, Volpone; Or, The Fox
Prolog sztuki jest parzyście rymowany, a dialogi bezrymowe[6][7]. W partiach dialogowych autor stosuje standardowy w dramaturgii elżbietańskiej blank verse, czyli nierymowany pentametr jambiczny, to znaczy sylabotoniczny dziesięciozgłoskowiec, w którym akcenty padają na parzyste sylaby wersu.
- True, my beloved Mosca. Yet I glory
- More in the cunning purchase of my wealth,
- Than in the glad possession; since I gain
- No common way; I use no trade, no venture;
- I wound no earth with plough-shares; fat no beasts,
- To feed the shambles; have no mills for iron,
- Oil, corn, or men, to grind them into powder:
- I blow no subtle glass; expose no ships
- To threat'nings of the furrow-faced sea;
- I turn no monies in the public bank,
- Nor usure private.
Ben Jonson, Volpone; Or, The Fox
Volpone, bogaty i bezdzietny chciwiec, udając, że umiera, oszukuje trzech pazernych na pieniądze panów, Voltorego, Corbaccia i Corvina, którzy liczą na spadek po nim[8]. w całym procederze pomaga mu adwokat Mosca[1]. Nazwiska są mówiące[1], Volpone to "lis", Voltore to "sęp", Corbaccio to "kruk", Corvino to "wrona", a Mosca to "mucha"[9]. Ten sposób nazywania bohaterów nawiązuje do klasycznej bajki zwierzęcej[10]. Potencjalni spadkobiercy przynoszą Volponemu prezenty, mając nadzieję, że wyznaczy on jako beneficjenta testamentu tego, kto go najhojniej obdaruje[11]. Oszust Mosca próbuje w końcu samemu zostać dziedzicem majątku Volponego. Jednak jego usiłowania okazują się daremne. Zostaje postawiony przed sądem i skazany na galery[11]. Volpone jednak nie ma powodu się cieszyć. Zostaje pozbawiony bogactw i umieszczony w szpitalu dla nieuleczalnie chorych[11]. Jednak wymowa sztuki jest optymistyczna, zło zostaje ukarane[10].
Na język polski sztukę Bena Jonsona przełożył Maciej Słomczyński. Przekład ten ukazał się najpierw nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego w Warszawie w 1962[12], a następnie staraniem Wydawnictwa Literackiego w Krakowie w 1982[12], w ramach Serii Dawnej Literatury Angielskiej. Po raz trzeci tłumaczenie Słomczyńskiego zostało opublikowane w antologii Ireny Lasoniowej Dramat elżbietański w 1989.
Zobacz też: Volpone albo lis (Teatr Telewizji), Volpone albo lis (film francuski)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
