Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Uran zubożony (DU z ang. depleted uranium) – przetworzony uran, składający się głównie z izotopu o liczbie masowej 238 (U-238), w znacznej mierze pozbawiony radionuklidu U-235. Stosowany jest m.in. w przemyśle zbrojeniowym.
Uran naturalny zawiera 99,27% U-238, 0,72% U-235 i 0,0055% U-234. Materiał rozszczepialny wykorzystywany w reaktorach jądrowych i w broni jądrowej (broni termojądrowej) musi zawierać izotop U-235. Aby go uzyskać, przeprowadza się rozdzielanie izotopów uranu. Ubocznym produktem wzbogacenia jest uran zubożony[2].
Promieniowanie zubożonego uranu jest o ok. połowę mniejsze niż promieniowanie uranu naturalnego. Zubożony uran powstaje także w wyniku przetwarzania paliwa jądrowego zużytego w reaktorach jądrowych. Ten rodzaj zubożonego uranu można odróżnić od uzyskiwanego z przetwarzania naturalnego uranu przez obecność w nim izotopu U-236[3].
Właściwości chemiczne i fizyczne zubożonego uranu - poza wymienionymi wyżej - są praktycznie identyczne jak uranu naturalnego.
Uran zubożony jest używany jako przeciwpancerna amunicja podkalibrowa z uwagi na ok. 1,7 raza wyższą gęstość od ołowiu (uran ma gęstość 19,1 g/cm³) oraz palność rozgrzanych odłamków przy kontakcie z powietrzem. Wykorzystywany jest też jako składnik pancerza nowoczesnych czołgów, np. M1 Abrams. Zubożony uran jest używany m.in. jako materiał na koła zamachowe, w których może on zgromadzić więcej energii kinetycznej niż stal w tej samej objętości. Wszystkim powyższym zastosowaniom sprzyja jego niska cena i niska radioaktywność, tylko około 4 razy wyższa od promieniowania tła.
Wykorzystywany jest również jako element konstrukcyjny broni jądrowej i termojądrowej, do produkcji pojemników na materiały promieniotwórcze nie przepuszczających promieniowania, jako osłona bomby kobaltowej stosowanej w medycynie, jako materiał paliworodny w FBR, do produkcji defektoskopów – aparatów prześwietlających spoiny w celu oceny jakości ich wykonania.
Zubożony uran był też stosowany jako balast trymujący w samolotach pasażerskich np. w Boeingu 747-100. Wczesne wersje tego samolotu miały 400-1500 kg uranu w tylnej części kadłuba. Wycofano go po katastrofie izraelskiego Boeinga 747-258F, który rozbił się o budynek mieszkalny w Amsterdamie 4 października 1992, gdyż pożar objął również uran. Balast uranowy zastąpiono ołowianym lub kadmowym.
Na temat zagrożeń pochodzących od zubożonego uranu wydano wiele opinii, zarówno potwierdzających szkodliwość, jak i ją negujących. Promieniotwórczość uranu zubożonego wynosi około połowy aktywności naturalnego uranu. Według danych szacunkowych, promieniowanie amunicji bojowej zawierającej uran zubożony (zarówno magazynowanej, transportowanej, jak i zalegającej w glebie) jest zaledwie 4-krotnie większe od promieniowania naturalnego, pochodzącego ze źródeł naturalnych, stąd nie może wpływać na zdrowie człowieka.
Wysoką toksyczność wykazują pyły uranu i pyły tlenków uranu, wydzielające się podczas spalania penetratora kinetycznego z pocisku kinetycznego podczas przebijania się przez pancerz (wydzielone w wyniku tarcia ciepło zapala piroforyczny uran). Mogą one wniknąć do organizmu z wdychanym powietrzem lub poprzez kontakt ze skórą i połknięcie z posiłkami. Związki chemiczne uranu kumulują się między innymi w kościach, gdzie zarówno efekty trujące (charakterystyczne dla metali ciężkich), jak i pochodzące od promieniowania, są dużo bardziej szkodliwe.
Organizacją, która promuje zakazanie stosowania amunicji ze zubożonego uranu, jest International Coalition to Ban Uranium Weapons.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
