Ulica Targowa w Warszawie

Ulica Targowa – ulica w warszawskich dzielnicach Praga-Północ i Praga-Południe.

Ulica Targowa w Warszawie

Stara Praga, Kamionek
Ulica Targowa przy ul. Kijowskiej, widok w kierunku północnym
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Długość	1,6km
Przebieg
65 m ul. Skaryszewska 115 m ul. Zamoyskiego 275 m ul. Mackiewicza 365 m ul. Kijowska 450 m ul. Sprzeczna 680 m ul. Kępna 840 m ul. Okrzei/ul. Ząbkowska 890 m ul. ks. I.Kłopotowskiego 1000 m ul. Białostocka 1175 m al. „Solidarności” 1270 m ul. Świętych Cyryla i Metodego ul. Wileńska/plac Wileński 1420 m ul. 11 Listopada 1570 m ul. Ratuszowa
Położenie na mapie Warszawy Ulica Targowa w Warszawie
Położenie na mapie Polski Ulica Targowa w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ulica Targowa w Warszawie
52°15′05,6″N 21°02′19,2″E

Ulica Targowa przy ul. Ząbkowskiej ok. 1908

Ulica w latach 60. XX wieku

Ulica w latach 70. XX wieku

Pochodzenie nazwy

Historia ulicy sięga przełomu XII i XIII, kiedy to stanowiła wschodnią granicę wielkiego targowiska, jakie odbywało się we wsi Targowe Wielkie. Stąd wywodzi się jej nazwa nadana w 1791 roku^[1]. Pierwotnie ten północny odcinek ulicy nosił nazwę Rynkowej, a odcinek południowy, sięgający do ulicy Ząbkowskiej, do 1916 roku nosił nazwę Wołowej (od handlu bydłem, który się tutaj odbywał)^[2].

Historia

W końcu XVIII przy Targowej istniało 71 drewnianych domów oraz 1 dom murowany. Należała wtedy do najludniejszych ulic Warszawy. W czasie insurekcji kościuszkowskiej, po wkroczeniu do Pragi wojska rosyjskie spaliły część zabudowań. W 1808 wyburzono kolejne domy, głównie po zachodniej stronie ulicy. Dalszy rozwój ulicy skutecznie wstrzymał rozkaz Napoleona, który zakazał budowania murowanych domów na przedpolu przyczółka praskiego. Zburzono też wówczas ratusz praski oraz ratusz skaryszewski. W czasach Królestwa Polskiego jedynie część ul. Wołowej uwzględniono w planach odbudowy. Powstało 7 domów murowanych i ok. 50 drewnianych^[2].

Przez cały XIX wiek ulica stanowiła centrum Pragi. Lata 60. to czas wzmożonego rozwoju i przebudowy. W 1866 przeprowadzono tory dla tramwaju konnego. Po przeprowadzeniu linii Kolei Petersburskiej i Terespolskiej oraz ukończeniu w 1864 mostu Kierbedzia sytuacja ulicy Targowej mocno się zmieniła. Jeszcze w 1880 na ulicy znajdowało się targowisko. Przeważał handel hurtowy, który zaopatrywał targi miejskie. Głównymi towarami były: bydło, trzoda chlewna, konie, bryczki, drewno opałowe, uprzęże oraz zboże. Po likwidacji targowiska na jego miejscu urządzono skwery i ułożono chodniki. W 1882 na posesji znajdującej się między ulicami: Targową, Ząbkowską i Brzeską otwarto bazar Różyckiego^[3].

W 1908 roku ulicą po raz pierwszy pojechały tramwaje elektryczne^[4].

W 1916 do Targowej przyłączono ulicę Wołową^[5]. W latach 1926–1928 wybudowano budynek Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych. W 1928 wzniesiono wiadukt kolei średnicowej.

Po wyzwoleniu Pragi (15 września 1944) ze względu na silny niemiecki ostrzał artyleryjski z lewego brzegu Wisły w październiku ewakuowano ludność z budynków znajdujących się między rzeką i ulicą Targową^[6]. Z powodu ostrzału ulica była nazywana „aleją śmierci”^[7]. Później przy ulicy swoje tymczasowe siedziby miały m.in. Rząd Tymczasowy wraz z większością resortów (w gmachu Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych) i Polskie Radio (kamienica nr 63)^[8].

W kwietniu 1945 roku Państwowy Urząd Samochodowy uruchomił linię stałej komunikacji pasażerskiej obsługiwaną przez ciężarówki, łączącą śródmieście z Pragą^[9]. Samochody kursowały od ul. Targowej do pl. Narutowicza cztery razy dziennie w każdą stronę^[9]. Od czerwca 1945 południowym odcinkiem ul. Targowej przebiegała pierwsza uruchomiona po wojnie linia tramwajowa^[10].

W latach 1949−1952 między ulicami: Ratuszową, Targową, Świętych Cyryla i Metodego i Jagiellońską powstało osiedle Praga I zaprojektowane przez Szymona i Helenę Syrkusów^[11]. W 1950 na ulice Targową i 11 Listopada przeniesiono tory tramwajowe z ulic Wileńskiej i Konopackiej^[12].

W 1967 pod ulicą w pobliżu al. Świerczewskiego (obecnie „Solidarności”) powstało przejście podziemne. Było to pierwsze przejście podziemne w Warszawie, które zostało wyposażone w telefon i ustęp publiczny^[13]. W 1973 oddano do użytku drugie przejście, na osi ulic Ząbkowskiej i Okrzei, o długości 64 m^[14].

W 2009 ulica na odcinku od placu Wileńskiego do wiaduktu kolejowego jako założenie urbanistyczne została wpisana do rejestru zabytków^[15].

W 2011 rozpoczęto budowę II linii metra przebiegającej między innymi pod ulicą Targową. W 2015 na skrzyżowaniu Targowej i al. „Solidarności” oddano do użytku stację metra Dworzec Wileński^[16].

Ulica jest dwujezdniowa, z drogą rowerową po wschodniej stronie.

Ważniejsze obiekty

• Sobór metropolitalny Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny
• Budynek byłej Dyrekcji Kolei Państwowych (nr 74)
• Budynek Urzędu Pocztowego Warszawa 4 zaprojektowany przez Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcę (nr 73)
• Dworzec Wileński
• Stacja metra Dworzec Wileński
• Centrum handlowe Galeria Wileńska (nr 72)
• Główny Inspektorat Sanitarny (nr 65)
• Bazar Różyckiego (nr 54)
• Muzeum Warszawskiej Pragi z dawnym żydowskim domem modlitwy (nr 50/52)
• Totalizator Sportowy (nr 25)
• Kamienica własna Juliusza Nagórskiego (nr 15)

Obiekty nieistniejące

• Stacja Warszawa Targowa
• Synagoga w Warszawie (ul. Targowa 64)
• Synagoga Szmula Eksztajna w Warszawie

Przypisy

1. Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 184. ISBN 978-83-62189-08-3.
2. Dorota Wilkiewicz: Ulice i uliczki naszej Pragi. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Pragi, 1999, s. 110. ISBN 83-906889-2-1.
3. Marek Miller: Co dzień świeży pieniądz, czyli dzieje bazaru Różyckiego.Tom I. Za cara, za sanacji i za Niemca. Warszawa: Fundacja Laboratorium Reportażu i Narodowe Centrum Kultury, 2018, s. 70. ISBN 978-83-7982-337-6.
4. Warszawskie tramwaje elektryczne 1908−1998. Tom I. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 6. ISBN 83-907574-00.
5. Dorota Wilkiewicz: Ulice i uliczki naszej Pragi. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Pragi, 1999, s. 111. ISBN 83-906889-2-1.
6. Zygmunt Ogrodzki. Z życia miasta i działalności władz miejskich Warszawy w pierwszym okresie po wyzwoleniu (1944/45). „Rocznik Warszawski”. I, s. 234, 1960.
7. Jan Górski: Drugie narodziny miasta. Warszawa 1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976, s. 16, 25.
8. „Polskie Radio znów na Pradze” - niezwykła akcja. polskieradio.pl, 11 września 2015. [dostęp 2017-10-18].
9. Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie kalendarz ilustrowany 1959”, s. 25, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
10. Warszawskie tramwaje elektryczne. Tom II. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 33. ISBN 83-907574-00.
11. Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1945–1965. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2003, s. 197. ISBN 83-908950-6-4.
12. Warszawskie tramwaje elektryczne. Tom II. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1998, s. 41. ISBN 83-907574-00.
13. Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 280. ISBN 83-06-00089-7.
14. Kronika wydarzeń w Warszawie 1 I–31 III 1973. „Kronika Warszawy”. 3 (15), s. 143, 1973.
15. Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 września 2021 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 17. [dostęp 2021-11-10].
16. Dziennik budowy II linia odcinek centralny. Metro Warszawskie. [dostęp 2011-10-17].

Linki zewnętrzne

• Archiwalne widoki ulicy w bibliotece Polona