Loading AI tools
cykl trenów Jana Kochanowskiego, poświęcony zmarłej córce Urszuli Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Treny – cykl trenów Jana Kochanowskiego składający się z 19 wierszy, poświęconych jego zmarłej w dzieciństwie córce Urszuli.
.jpg) Wydanie Trenów z 1583 roku | |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu |
cykl trenów |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania | |
| Wydawca | |
.jpg)
Treny były pisane przez kilka lub kilkanaście miesięcy. Zostały wydane w 1580 r. w Krakowie (wznowione w 1583 i 1585).
Poeta napisał 19 trenów, numerowanych cyframi rzymskimi. Poprzedził je dedykacją: „Orszuli Kochanowskiej, wdzięcznej, uciesznej, niepospolitej dziecinie...”, zaś w drugim wydaniu dołączył utwór Epitafium Hannie Kochanowskiej (poświęcony zmarłej niedługo po Urszuli córce Hannie).
Są to utwory o charakterze lamentacyjno-refleksyjnym. Rozpamiętywanie śmierci dwuipółletniej córki prowadzi do rozważań nad nieprzydatnością filozofii stoickiej jako remedium na rozpacz, a także do kryzysu wiary, który poeta próbuje przezwyciężyć w ostatnich utworach zbioru. W ostatnim trenie ukazuje mu się matka, która pociesza go wizją życia pozagrobowego, oraz napomina, by nie trwał w rozpaczy. Treny są najbardziej osobistym dziełem poety, stanowią wypowiedź autobiograficzną.
Kochanowski pisząc Treny, odwołał się do topiki epicedium, tj. mów pogrzebowych, której bohaterami mogli być zasłużeni i znani ludzie (personae graves). Ponieważ jednak bohaterem Trenów było zmarłe dziecko (persona levis), twórca wybrał formę trenu, która miała bardziej wszechstronne zastosowanie. Na topikę epicedium składały się następujące punkty inwencyjne:
Poeta wykorzystał utrwalone w tradycji elementy gatunku, ale nie przestrzegał ściśle ich kolejności (zwłaszcza początkowe toposy potraktował swobodnie, zakończenie stanowi już regularne pocieszenie i napominanie), wprowadził także do cyklu rozważania o charakterze światopoglądowym.
W 1930 roku poeta Józef Wittlin napisał Tren XX, w czytelny sposób nawiązujący do cyklu Kochanowskiego. Także Władysław Broniewski w wierszu Jesionowa trumna nawiązał tematyką do Trenów.
Urszula Kochanowska jest bohaterką i narratorką wiersza Bolesława Leśmiana pod tym tytułem[2]. Marian Hemar w jednoaktówce Ostatni Tren wplótł (ułożony przez siebie, a naśladujący mistrzowsko poetykę Kochanowskiego) Dwudziesty Tren do rozmowy Jana z Czarnolasu z Aniołem Polskiej Poezji[3].
Kilka utworów po śmierci dzieci ułożył rzymski poeta Stacjusz. Z utworów renesansowych wskazać należy utwory włoskich humanistów: Domizia Broccarda (XV w.), Angela di Costanzo (XVI w.) czy zwłaszcza Giovanniego Pontana (Tumuli, Naeniae - zbiory wydane na początku XVI w., ułożone po śmierci córki), którego twórczość Kochanowski najprawdopodobniej znał.
Utwory o podobnym charakterze tworzył niemiecki poeta Friedrich Rückert (1788–1866). Po śmierci dwojga swoich dzieci na płonicę napisał 428 wierszy im poświęconych (niem. Kindertodtenlieder, pol. dosł. Pieśni pogrzebowe dla dzieci).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
