Trach

Trach – herb szlachecki.

Herb

Odmiana^[1]

Opis herbu

Herbu tego tarcza na dwie części przedzielona wzdłuż być powinna, po prawej stronie jest Smok w górę podniesiony, ze skrzydłami i nogami rozszerzonymi, jakby coś chciał złapać, bez korony, z uszami długimi, ogon u niego trochę zakrzywiony, jakby stał na nim; po lewej stronie trzy Wręby, ale trochę na ukos idące, na hełmie trzy pióra strusie^[2].

Historia

Oprócz Polski, herb Trach występuje również w herbarzach pochodzenia niemieckiego i francuskiego. W Polsce, początkowo Trach był nierozerwalnie związany z rodem śląskim o tym samym nazwisku - Trachów z Brzezia - wskazuje to na jego zachodnie pochodzenie; według zachodnich reguł heraldycznych większość herbów należała tylko do jednej rodziny (nie tworzono rodów heraldycznych, jak to miało miejsce w Polsce, gdzie do jednego herbu należą dziesiątki rodzin o niewielkim lub żadnym stopniu spokrewnienia). Potomkowie Ottona Tracha, osiedlając się w różnych miejscowościach przyjęli nazwiska pochodzące od ich nazw - i tak na przykład: Bukowiecki z Bukowca, Proski z Prochów itd.

Najwcześniejsze wzmianki o herbie: 1494

Odmiany herbu

Bartosz Paprocki w Sztambuchu Śląskim podaje, że ...Powinien być Smok złoty w koronie na głowie, w polu błękitnym, a po drugiej stronie trzy pola, na hełmie pół Smoka takiego jak na tarczy ^[2]. Z kolei francuskie herbarze podają, że godło na tarczy herbu Trach to D'argent, à un dragon ailé de sable, a więc "w polu srebrnym, czarny (de sable) skrzydlaty (ailé) smok". Ostateczny wygląd klejnotu osadzonego w hełmie na tarczy również jest niejasny. Sam Paprocki podaje, że jedni kładą "pół smoka, takiego jak na tarczy", inni zaś trzy pióra strusie^{[uwaga 1]}. Francuski blazon umieszcza w nim po prostu smoka (le dragon).

Herbowni

Albingiewicz, Boszczewski, Boszczowski, Bukowiecki^{[uwaga 2]}, Gniński^[3], Proski, Trach, Zelęcki, Żak^{[uwaga 3]}

Zobacz też

• herbarz
• heraldyka
• lista herbów
• Peggau

Uwagi

1. Pióra w klejnocie są wynalazkiem typowo polskim; biorąc pod uwagę datę powstania dzieła Paprockiego można uznać, iż wygląd herbu ewoluował także w Polsce.
2. Bukowieccy h. Trach najprawdopodobniej są potomkami bądź Trachów osiadłych w Bukowcu w Wielkopolsce bądź którejś z linii Gnińskich pozostałych w Bukowcu na Kaszubach (tamtejsi Bukowieccy używali przydomka Teschner).
3. Rodzina Żak pieczętuje się herbem Trach przedstawiającym nie smoka, lecz koguta. Za K. Niesieckim (Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845) "Żak herbu Trach, ale inne od naszego Tracha zwyczajnego, przecież to nazwisko nosi na sobie, to jest powinien być Orzeł biały, z kurzą głową w polu czerwonem."

Przypisy

1. Herb Trach z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla
2. Kasper Niesiecki, Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845
3. Łęki Wielkie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 664.

Bibliografia

• Kasper Niesiecki: Herbarz Polski. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, 1839-1845. Brak numerów stron w książce