Tors Belwederski

Torso Belwederskie – pochodząca z I wieku przed naszą erą grecka rzeźba autorstwa Apolloniosa z Aten, znajdująca się w zbiorach Muzeów Watykańskich (Museo Pio-Clementino, Sala Muz).

Torso Belwederskie

Autor	Apollonios z Aten
Rodzaj	rzeźba
Data powstania	I wiek p.n.e.
Medium	marmur
Wymiary	1,59 m
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Watykan
Lokalizacja	Muzea Watykańskie (Museo Pio-Clementino)

Opis

Wykonana z marmuru, ma 1,59 metra wysokości. Według różnych hipotez przedstawia herosa Heraklesa, cyklopa Polifema, tytana Prometeusza, boga wojny Marsa, boga przyrody Sylena lub króla Tesalii Filokteta^[1].

Dokładne pochodzenie rzeźby jest nieznane; zdaniem niektórych badaczy może to być późniejsza rzymska kopia greckiego oryginału^[1]. Najstarsza wzmianka na jej temat pochodzi z 1433 roku; wówczas znajdowała się w pałacu rodu Colonna^[1]. Na początku XVI wieku weszła w posiadanie papiestwa i została umieszczona na dziedzińcu papieskiego Belwederu (stąd jej nazwa). W 1798 roku Francuzi wywieźli ją do Paryża jako zdobycz wojenną, do Włoch powróciła po upadku Napoleona w roku 1815^[2].

Liczne rysunki z natury są świadectwem traktowania rzeźby jako obiektu studiów artystów pracujących w pałacu papieskim. Najbardziej do jej rozsławienia przyczynił się Michał Anioł, który był nią zachwycony i wielokrotnie ją studiował^[3]. Podziwiał on dynamiczną pozę i starannie odtworzoną muskulaturę postaci, nawiązując do niej wielokrotnie w swoich pracach, między innymi w aktach nagich młodzieńców (ignudi) na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej^[4]. Artysta planował nawet zrekonstruowanie brakujących elementów posągu, lecz ostatecznie zrezygnował z tego zamiaru^[3]. Torso podziwiał też Johann Joachim Winckelmann, który w tekście opublikowanym w 1759 r. uznał je za jedną z najdoskonalszych rzeźb starożytnych^[5]. Odmienne zdanie na temat rzeźby miał francuski pisarz Stendhal, nie odbierając emocjonalnie jej cech szczególnych i uznając, że sławna jest ona głównie zainteresowaniem Rafaela Santiego i Michała Anioła^[3].

Przypisy

1. Muzea Watykanu. Warszawa: Arkady, 1983, s. 22-24. ISBN 83-213-3144-0.
2. Ian Chilvers: The Oxford Dictionary of Art and Artists. Oxford: Oxford University Press, 2009, s. 56. ISBN 978-0-19-953294-0.
3. Barbara Furlotti: Muzea Watykańskie, Rzym. Warszawa: HPS/Rzeczpospolita, 2007, s. 16, seria: Wielkie muzea. ISBN 978-83-60688-25-0.
4. Barbara Furlotti: Muzea Watykańskie, Rzym. Warszawa: HPS/Rzeczpospolita, 2007, s. 128.
5. Johann Joachim Winckelmann, Opis Torsa w rzymskim Belwederze, tłum. Jolanta Maurin-Białostocka, [w:] Teoretycy, artyści i krytycy o sztuce 1700-1870, Wybór, przedmowa i komentarze Elżbieta Grabska i Maria Poprzęcka, wyd. II uzupełnione, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989, s. 179-183.

Linki zewnętrzne

• The Belvedere Torso. Musei Vaticani. [dostęp 2023-05-27]. (ang.).

Encyklopedie internetowe (posąg):

• Britannica: topic/Belvedere-Torso
• SNL: Torso_Belvedere
• Catalana: 0008962
• DSDE: Belvedere-torsoen