Tor wyścigów konnych Służewiec

Tor wyścigów konnych Służewiec – tor wyścigów konnych znajdujący się przy ul. Puławskiej 266 w dzielnicy Ursynów w Warszawie.

Tor wyścigów konnych Służewiec

nr rej. 1380 z 7 czerwca 1989 i 17 lutego 1997[1]
Padok i budynek Trybuny Honorowej
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Puławska 266
Architekt	Zygmunt Plater-Zyberk
Ukończenie budowy	1939
Położenie na mapie Warszawy Tor wyścigów konnych Służewiec
Położenie na mapie Polski Tor wyścigów konnych Służewiec
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Tor wyścigów konnych Służewiec
52°09′39,11″N 21°00′53,00″E
Strona internetowa

Widok na tor z powietrza, od strony północno-wschodniej

„Pierwsze wyścigi konne na Polu Mokotowskim w Warszawie” January Suchodolski 1849. Muzeum Warszawy

Fragment toru

Służewiec na zdjęciu lotniczym z sierpnia 1944 r. Romboidalna konstrukcja na środku to Fort VIIA Twierdzy Warszawa, po prawej od niego ulica Puławska, na dole zabudowania wsi Służewiec, a poniżej nich teren Toru wyścigów konnych Służewiec, po lewej od toru zabudowa Wyczółek, w prawym górnym rogu zdjęcia Ksawerów

Wejście na teren toru wyścigowego od strony ul. Puławskiej

Torem zarządza spółka Totalizator Sportowy Sp. z o.o. Wcześniej obiektem zarządzało utworzone w 1950 przedsiębiorstwo państwowe Państwowe Tory Wyścigów Konnych^[2], a do upadłości w 2004 spółka Skarbu Państwa pn. Służewiec Tory Wyścigów Konnych.

Historia

Pierwszy wyścig konny w Polsce mający charakter rywalizacji sportowej został odnotowany w 1777, kiedy w wyniku zakładu klacz Kazimierza Rzewuskiego pokonała konia angielskiego posła sir Charlesa Whitwortha na drodze z Woli do Zamku Ujazdowskiego^[3]. Pierwsze regularne wyścigi z profesjonalnym torem wyścigowym zorganizowało w 1841 Towarzystwo Wyścigów Konnych i Wystawy Zwierząt Gospodarskich w Królestwie Polskim.

Pierwszy tor był zlokalizowany przy ul. Polnej w Warszawie, na części terenu Pola Mokotowskiego. Tor mokotowski w chwili jego powstania był zlokalizowany na granicy miasta. Po 1916 roku, po wycofaniu się Rosjan i rozluźnieniu „gorsetu” fortyfikacji carskich, nowo powstałe dzielnice (np. Mokotów) spowodowały, że tor na Polu Mokotowskim znalazł się praktycznie w centrum Warszawy.

W 1925 Towarzystwo Zachęty do Hodowli Koni w Polsce nabyło ok. 150 ha z większego kompleksu gruntów na Służewcu, należącym wówczas do dóbr wilanowskich. Został zaprojektowany na podstawie założeń i potrzeb nowoczesnego toru, lecz bez wzorowania się na torach zagranicznych.

Głównym projektantem założenia był warszawski architekt Zygmunt Plater-Zyberk (współpraca Juliusz Żórawski, Janusz Alchimowicz, Tadeusz Giżycki, Jan Siwek oraz studenci Jerzy Wasilewski, Jerzy Grabowski, Olgierd Tarnowski, Olgierd Wojciechowski^[4]), który zaprojektował nowoczesny zespół łączący modny w latach 30. XX wieku styl funkcjonalistyczny i styl okrętowy. Założenie, bez wyraźnych dominant, składa się z dwóch torów^[2]:

• głównego, trawiastego toru o długości ok. 2300 m, na którym odbywają się wyścigi płaskie, płotowe i przeszkodowe, położonego na osi północ-południe wzdłuż ulicy Puławskiej oraz trzech trybun,
• piaszczystego toru treningowego o obwodzie ok. 1950 m., położonego na osi wschód-zachód, z trzema ziemno-piaskowymi bieżniami.

Oprócz toru wyścigowego i trybun dla kibiców, teren został zaprojektowany jako imponującej wielkości kompleks treningowy, składający się m.in. z murowanych stajni i przylegających do nich mieszkań/pomieszczeń gospodarczych, karuzel do stępowania koni, padoków przy stajniach, oraz przestronnych padoków wzdłuż alei Wyścigowej. Innowacyjnym rozwiązaniem był podziemny tunel (znajdujący się między trybuną honorową a dżokejką) łączący teren treningowy z torem wyścigowym, którym to tunelem konie były doprowadzane do gonitw. Unikatowym przedsięwzięciem było także stworzenie tzw. parku angielskiego (na południe od dżokejki), w którego skład wchodzą starannie zaprojektowana zieleń oraz zbiornik przeciwpożarowy, swoim wyglądem bardziej przypominający stylowy basen. Wieża ciśnień uniezależniała tor od sieci wodociągów miejskich^[5].

We wrześniu 1938 część gminy Wilanów, na której znajdował się tor, została przyłączona do Warszawy^[6].

W latach 1932–1939 zbudowano stajnie treningowe oraz mieszkania dla pracowników toru. Nieopodal toru treningowego zbudowano magazyn na paszę dla koni. Planowana była budowa stacji kolejowej oraz linii tramwajowej, jednak wszystkie te działania przerwał wybuch II wojny światowej. Po 1945 plany te zarzucono.

W 1939 na terenie toru wyścigowego na Służewcu ustawiono przeniesiony z terenu dawnego toru przy ul. Polnej pomnik Fryderyka Jurjewicza (odsłonięty tam w 1929)^[7].

Tor otwarto w sobotę 3 czerwca 1939 roku i był to w tym czasie najnowocześniejszy i największy tor wyścigów konnych w Europie^[4]. Pierwszą gonitwę, która była przeznaczona dla 3-letnich koni IV kategorii, na dystansie 1600 metrów wygrał Felsztyn (Büves – Gibson Maid) przed Pontusem, Kockiem, Karioką II i Gondolą. Czas gonitwy wynosił 1 minuta 42,5 sek.

Podczas obrony Warszawy obiekt został zajęty przez Niemców w drugiej dekadzie września 1939^[8]. W okresie okupacji niemieckiej stacjonowała tam jednostka kawalerii SS^[8]. Na początku 1940 wszystkie konie zostały wywiezione przez Niemców do Hamburga^[8]. W lipcu 1944 stan załogi niemieckiej wynosił 600–800 żołnierzy, w tym m.in. oddział lotników z pobliskiego lotniska Okęcie^[8]. Tor wyścigowy był wykorzystywany przez Niemców jako lądowisko dla samolotów myśliwskich^[9]. Był to prawdopodobnie powód zburzenia przez nich wieży ciśnień, której ruiny zachowały się w pobliżu bramy od strony ul. Wyczółki.

1 sierpnia 1944 kompleks wyścigów został zaatakowany przez powstańców z batalionu „Karpaty” wchodzącego w skład zgrupowania pułku „Baszta”^[10]. Atak, pomimo początkowych sukcesów, zakończył się niepowodzeniem. Polacy ponieśli duże straty, a wziętych do niewoli powstańców i grupę mężczyzn ze Służewca Niemcy rozstrzelali tego samego dnia pod wieczór na torze treningowym^[11].

W 1989 zespół torów wyścigów konnych został wpisany do rejestru zabytków^[1].

Trybuny

Trybuny, skierowane na wschód w celu uniknięcia popołudniowego nasłonecznienia, różnią się przeznaczeniem dla różnych grup użytkowników.

Trybuna I (tzw. Honorowa) z padokiem to dawny ekskluzywny pawilon połączony z budynkiem administracyjnym dla sędziów i dziennikarzy. Posiada przeszkloną ścianę kurtynową rozpiętą na wysokości trzech kondygnacji od strony padoku, podwieszaną pochylnię pomiędzy piętrami zamiast schodów i tarasy dla widowni. Na tej trybunie obowiązuje oficjalny dress code, zgodnie z którym panowie powinni mieć na sobie koszule z długim rękawem, spodnie materiałowe i marynarki, a panie – sukienki, długie spodnie materiałowe, spódnice lub bluzki^[12].

Trybuna II dla ok. 4500 osób posiada głównie miejsca stojące, siedzące w lożach i tarasy, w 2007 roku wyłączona z użytku ze względu na stan techniczny, w 2014 r., częściowo oddana do użytku. Trybuna posiadała m.in. salę dansingową w podziemiach z obrotowym parkietem.

Trybuna III dla 7000 osób zawiera wyłącznie miejsca stojące, nigdy nie została oddana do użytku.

Rekordy toru

Konie pełnej krwi angielskiej

Rekordy koni pełnej krwi angielskiej^[13]

Dystans	Czas	Koń	Pochodzenie	Hodowca	Data	Jeździec
1000 m	0′57,2″	klacz JAGABELLA, 2-letnia	Don Corleone – Jagoda / Zinaad	W. Krzemiński	27.07.2008	Piotr Krowicki
1200 m	1′10″	ogier SNOWYWHITE, 3-letni	Verglas – Sagar Flag / Northern Flagship	Scuderia Sant’ Ambroeus srl	06.07.2013	Szczepan Mazur
1250 m	1′17,0″	ogier TREFL, 4-letni	Forward – Luftlinie / ?	E. Grzybowski	1939 r.	Aleksander Fomienko
1300 m	1′16,1″	ogier DŻASPER, 5-letni	Roulette – Dżalina / Graf	SK Widzów-K.Tyszko	29.06.2008	Martin Srnec
1400 m	1′21,5″	ogier EMILIANO ZAPATA, 7-letni	Garswood – Golden Dirham / Kheleyf	Bumble Bloodstock	10.06.2023	Kamil Grzybowski
1600 m	1′34,3″	ogier STAR POKER, 3-letni	Footstepsinthesand – Samphire Red / Sri Pekan	H. Power	07.07.2013	Tomáš Lukášek
1700 m	1′46″	ogier OSTER, 3-letni	Azan – Ostera / Balustrade	SK Moszna	1979 r.	Roman Madejski
1800 m	1′49″	ogier DOTTI, 4-letni	Salut – Ottilia / Telefierique	SK Moszna	1954 r.	Walenty Stasiak
2000 m	2′00.9″	ogier ANATOR, 5-letni	Motivator – Anayasa / Oratorio	M. Hennau	13.05.2023	Kamil Grzybowski
2100 m	2′12″	klacz RADA, 4-letnia	Bafur – Fatima / Illuminator	SK Kozienice	1939 r.	Edward Gill
2200 m	2′13,4″	klacz PRIDE OF NELSON, 3-letnia	Mount Nelson – Alfreda / Unfuwain	Stilvi Compania Financiera S.A	16.06.2019	Tomáš Lukášek
2400 m	2′27,7″	ogier GANCEGAL, 5-letni	Born To Sea – Aphorism / Halling	J. & J. Waldron	15.08.2021	Szczepan Mazur
2600 m	2′39,8″	ogier LE DESTRIER, 3-letni	Le Havre – Quanzhou / Dubawi	Haras de la Perelle	02.07.2023	Kumushbek Dogdurbek Uulu
2800 m	2′53.8″	ogier INTENS[14], 3-letni	Belenus – Inicjatywa / Juror	R. Piwko	28.08.2011	Tomáš Lukášek
3000 m	3′10″	ogier ŁEPEK, 4-letni	Łeb w łeb – Lauma / Aurelius	SK Kozienice	1951 r.	Władysław Biesiadziński
3200 m	3′23.0″	ogier DORYANT, 4-letni	Negresco – Dracena / Hirohito	SK Golejewko	1971 r.	Czesław Rajewski
3600 m	3′55″	ogier SAN SIRO, 3-letni	Turysta – Sobiesława / Jeremi	SK Widzów	1962 r.	Arkadiusz Goździk
4000 m	4′23″	ogier MORAVAN, 5-letni	Lionel – Spring Morning / Apelle	Czechosłowacja	1953 r.	Miroslav Susta
4800 m	5′20″	ogier DURBAN, 5-letni	Łeb w łeb – Czorba / Bandit	SK Kozienice	1955 r.	Marian Krysiak

Konie czystej krwi arabskiej

Rekordy koni czystej krwi arabskiej^[13]

Dystans	Czas	Koń	Pochodzenie	Hodowca	Data	Dosiadający	L. koni
1400 m	1′32,8″	ogier ELDAS, 4-letni	Dahess – Elgana / Ganges	Z. Górski	26.09.2020	Sanzhar Abaev	9
1600 m	1′45,5″	ogier SALSABIL II, 4-letni	No Risk Al Maury – Gifara / Amer	Adnan Sultan Saif Al Nuaimi	20.08.2023	Martin Srnec	–
1700 m	2′02″	ogier MONOGRAM, 3-letni	Melon – Moskwa / Carycyn	SK Kurozwęki	1979 r.	Janusz Krajewski jr	–
1800 m	2′01,3″	ogier SJABAHAR ‘OA’, 6-letni	AF Albahar – Sharima / Dormane	R.A.G. Kolk van Meerveld	27.05.2023	Alexander Reznikov	–
2000 m	2′12,5″	ogier BAHWAN, 4-letni	Jalnar Al Khalidiah – Meeyur / Mared Al Sahra	Al Shahania Stud Doha	02.07.2023	Kamil Grzybowski	–
2200 m	2′26,8″	ogier BAHWAN, 4-letni	Jalnar Al Khalidiah – Meeyur / Mared Al Sahra	Al Shahania Stud Doha	28.05.2023	Bolot Kalysbek	–
2400 m	2′43,4″	ogier ZENHAF, 5-letn	AF Albahar – Zenhobie / Dormane	Haras de Mandore	25.06.2023	Martin Srnec	–
2600 m	2′56.3″	ogier MUQUATIL AL KHALIDIAH, 5-letni	Tiwaiq – Ty / Dormane	Al Khalidiah Stables	22.08.2010	David Badel	12
2800 m	3′14.0″	ogier FRAGNAR, 4-letni	Al Mamun Monlau – Fioretta / Saracen	M. Stelmaszczyk	22.09.2024	Joanna Wyrzyk	7
3000 m	3′27.9″	ogier WARES, 4-letni	Ontario HF – Wienerva / Santhos	J. Głowacki, SK Mała Wieś	28.07.2013	Aleksander Reznikov	14
3200 m	3′59″	ogier GRAND, 5-letni	Kuhailan Abu Urkub – Sagar / Kuhailan Kruszan	R.Sanguszko	1949 r.	Walenty Stasiak	–
3600 m	4′21″	ogier GRAND, 4-letni	Kuhailan Abu Urkub – Sagar / Kuhailan Kruszan	R.Sanguszko	1948 r.	Stanisław Pulc	–

Klub 1000

Klub 1000 jest elitarnym gronem jeźdźców Toru Wyścigów Konnych Służewiec, którzy wygrali co najmniej 1000 gonitw. W sierpniu 2022 do klubu należy 11 jeźdźców:

• Mieczysław Mełnicki – 1663 wygrane,
• Jerzy Ochocki – 1240,
• Walenty Stasiak – 1206,
• Janusz Kozłowski – 1180,
• Piotr Piątkowski – 1128,
• Kazimierz Jagodziński – 1122,
• Wiaczesław Szymczuk – 1119 (do końca sezonu 2021),
• Aleksander Reznikov – 1063 (do końca sezonu 2020),
• Stanisław Pasternak – 1036,
• Tomasz Dul – 1012,
• Albin Rejek – 1006^[15].

Memoriały

Na torze rozgrywane są memoriały imienia zasłużonych osób:

• Memoriał Tomasza Dula,
• Memoriał dr. Aleksandra Falewicza,
• Memoriał Jerzego Jednaszewskiego,
• Memoriał Bogdana Ziemiańskiego,
• Memoriał Fryderyka Jurjewicza,
• Memoriał Jerzego Eliasa^[16],
• Memoriał Izabeli Pawelec-Zawadzkiej^[17].

Koncerty

Obszar toru wyścigowego ze względu na płaskość terenu oraz możliwość pomieszczenia dużej liczby widzów wykorzystywany jest jako miejsce występów gwiazd polskiej i światowej rozrywki. Spośród znanych występowali:

• U2 – PopMart 12 sierpnia 1997,
• Depeche Mode – Exciter Tour 2 września 2001,
• Sting – koncert 25 września 2005,
• Daft Punk – koncert 9 września 2006,
• Pet Shop Boys – koncert 10 września 2006,
• Duran Duran – koncert 23 września 2006,
• George Michael – 25 Live Tour 11 lipca 2007,
• The Rolling Stones – A Bigger Bang 25 lipca 2007

Był on także kilkakrotnie miejscem Orange Warsaw Festival.

Inne informacje

• Blisko kilometrowy mur oddzielający tereny Toru Wyścigowego od ulicy Puławskiej jest uliczną galerią polskich twórców graffiti^[18].
• Na terenie obiektu rosną dwie topole białe (Populus alba) będące pomnikami przyrody^[19].
• Wewnątrz obrysu głównego toru znajdują się dwa stawy: Stawy na Wyścigach^[20].

Zobacz też

• Dom Służewca
• Wielka Warszawska
• polskie konie trójkoronowane
• Mistrzostwa Świata w Biegach Przełajowych 1987

Przypisy

1. Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 31 marca 2019 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 58. [dostęp 2019-07-03].
2. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 614. ISBN 83-01-08836-2.
3. Historia wyścigów konnych. [dostęp 2017-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-07)].
4. DariuszD. Błaszczyk DariuszD., Juliusz Żórawski – przerwane dzieło modernizmu, Warszawa: Wydawnictwo Salix Alba, 2010, s. 104, ISBN 978-83-930937-0-0.
5. Jaka będziesz Warszawo. Warszawa: Książka i Wiedza, 1976, s. 219.
6. Marian Marek Drozdowski: Warszawiacy i ich miasto w latach Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 17.
7. Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 156–157. ISBN 83-7005-211-8.
8. Lesław M. Bartelski: Mokotów 1944. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986, s. 198. ISBN 83-11-07078-4.
9. Lesław M. Bartelski: Mokotów 1944. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986, s. 198–199. ISBN 83-11-07078-4.
10. Adam Borkiewicz: Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej. Warszawa: Instytut wydawniczy PAX, 1969, s. 71.
11. Lesław M. Bartelski: Mokotów 1944. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986, s. 206–207. ISBN 83-11-07078-4.
12. O wyścigach – Dress code. torsluzewiec.pl. [dostęp 2019-09-07].
13. Rekordy toru [online], Tor Służewiec [dostęp 2023-05-14] (pol.).
14. Trzecia Korona dla Intensa. Polski Związek Hodowców Koni Pełnej Krwi Angielskiej, 30 sierpnia 2011. [dostęp 2011-09-11].
15. Galeria sław [online], Tor Służewiec [dostęp 2022-08-28] (pol.).
16. O wyścigach. Galeria sław. torsluzewiec.pl. [dostęp 2015-09-28].
17. Gonitwy imienne [online], Tor Służewiec [dostęp 2022-03-01] (pol.).
18. Ewa Michalska-Markert, Wojciech Markert: Spacerem po... Warszawie. Warszawa: Agencja Wydawnicza Egros, 2018, s. 164. ISBN 978-83-63957-77-3.
19. Pomniki przyrody na terenie m.st. Warszawy. Pomniki przyrody na terenie dzielnicy Ursynów. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. bip.warszawa.pl. [dostęp 2019-07-02].
20. Miejska Pracownia Planowania Przestrzennego i StrategiM.P.P.P.S. Rozwoju Miejska Pracownia Planowania Przestrzennego i StrategiM.P.P.P.S., Prognoza oddziaływania na środowisko do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie Kłobuckiej, JolantaJ. Urbanowska (red.), Warszawa, wrzesień 2013, s. 23 [dostęp 2021-06-04].

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa
• Warszawa – tor wyścigów konnych Służewiec na portalu polska-org.pl