Titi

Titi^[16] (Callicebinae) – podrodzina ssaków naczelnych z rodziny sakowatych (Pitheciidae).

Titi

Callicebinae
Pocock, 1925[1]
Przedstawiciel podrodziny – titi białouchy (C. donacophilus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Infrarząd	małpokształtne
Parvordo	małpy szerokonose
Rodzina	sakowate
Podrodzina	titi
Typ nomenklatoryczny
Callicebus O. Thomas, 1903
Synonimy Callitricidae[uwaga 1] J.E. Gray, 1821[2] Callithricina: J.E. Gray, 1825[3] Callitrichina: J.E. Gray, 1849[4] Callitrichina: J.E. Gray, 1871[5] Callitriches: Winge, 1895[6] Xenothricidae[uwaga 2] Hershkovitz, 1970[7] Xenotrichidae: Hershkovitz, 1974[8] Xenothricinae: Szalay, 1976[9] Callicebina: Szalay & Delson, 1979[10] Callicebidae: Groves, 1989[11] Callicebini: H. Schneider, M.P.C. Schneider, Sampaio, Harada, Stanhope, Czelusniak & M. Goodman, 1993[12] Callicebini: McKenna & Bell, 1997[13] Xenotrichinae: McKenna & Bell, 1997[14] Xenotrichini: MacPhee & Horovitz, 2004[15]
Rodzaje
5 rodzajów (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania

Podrodzina obejmuje gatunki występujące w Ameryce Południowej^[17][18].

Morfologia

Długość ciała 27–43,4 cm, długość ogona 37,2–54,6 cm; masa ciała 740–1650 g^[18].

Podział systematyczny

Tradycyjnie do podrodziny Callicebinae należał jeden rodzaj Callicebus^[19] jednak Byrne i współpracownicy (2016) pozostawili w rodzaju Callicebus tylko gatunki C. personatus, C. coimbrai, C. barbarabrownae, C. melanochir i C. nigrifrons. Gatunki C. lugens, C. medemi, C. torquatus, C. lucifer, C. purinus i C. regulus zostały przez tych autorów przeniesione do odrębnego rodzaju Cheracebus, a pozostałe gatunki – do odrębnego rodzaju Plecturocebus^[20]. Z badań Woods i współpracowników (2018) wynika, że przedstawicielem podrodziny jest również wymarły gatunek Xenothrix mcgregori z Jamajki^[21] oraz Miocallicebus villaviejai z Kolumbii^[22].

Do podrodziny należą następujące (występujące współcześnie i wymarłe po 1500 roku) rodzaje^[23][17][16]:

• Xenothrix E.E. Williams & Koopman, 1952 – takson wymarły, jedynym przedstawicielem był Xenothrix mcgregori E.E. Williams & Koopman, 1952
• Cheracebus Byrne, Rylands, Carneiro, Lynch Alfaro, Bertuol, da Silva, Messias, Groves, Mittermeier, Farias, Hrbek, Schneider, Sampaio & Boubli, 2016
• Callicebus O. Thomas, 1903 – titi
• Plecturocebus Byrne, Rylands, Carneiro, Lynch Alfaro, Bertuol, da Silva, Messias, Groves, Mittermeier, Farias, Hrbek, Schneider, Sampaio & Boubli, 2016

Opisano również rodzaj wymarły w czasach prehistorycznych^[22]:

• Miocallicebus Takai, Anaya, Suzuki, Shigehara & Setoguchi, 2001 – jedynym przedstawicielem był Miocallicebus villaviejai Takai, Anaya, Suzuki, Shigehara & Setoguchi, 2001

Uwagi

1. Typ nomenklatoryczny: Callithrix É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812 (= Callicebus O. Thomas, 1903).
2. Typ nomenklatoryczny: Xenothrix E.E. Williams & Koopman, 1952.

Przypisy

1. R.I. Pocock. Additional Notes on the External Characters of some Platyrrhine Monkeys. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 95 (1), s. 45, 1925. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1925.tb03341.x. (ang.).
2. J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 298, 1821. (ang.).
3. J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 338, 1825. (ang.).
4. J.E. Gray. On some new or little-known species of Monkeys. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 17, s. 9, 1849. (ang.).
5. J.E. Gray: Catalogue of Monkeys, Lemurs, and Fruit-eating Bats in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1870, s. 37. (ang.).
6. H. Winge: Jordfundne og nulevende aber (Primates) fra Lagoa Santa, Minas Geraes, Brasilien: med udsigt over pungdyrenes slægtskab. F. Dreyer: Kjøbenhavn, 1895, s. 12, seria: E. Museo Lundii. (duń.).
7. P. Hershkovitz. Notes on Tertiary platyrrhine monkeys and description of a new genus from the Late Miocene of Colombia. „Folia Primatologica”. 12 (1), s. 3, 1970. DOI: 10.1159/000155278. (ang.).
8. P. Hershkovitz. A new genus of Late Oligocene monkey (Cebidae, Platyrrhini) with notes on postorbital closure and platyrrhine evolution. „Folia Primatologica”. 21 (1), s. 27, 1974. DOI: 10.1159/000155594. (ang.).
9. F.S. Szalay. Systematics of the Omomyidae (Tarsiiformes, Primates): taxonomy, phylogeny, and adaptations. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 156 (3), s. 421, 1976. (ang.).
10. F.S. Szalay & E. Delson: Evolutionary History of the Primates. New York: Academic Press, 1979, s. 293. ISBN 978-1-4832-8925-0. (ang.).
11. C.P. Groves: A theory of human and primate evolution. New York: Oxford University Press, 1989, s. 1–375. ISBN 978-0-19-857758-4. (ang.).
12. H. Schneider, M.P.C. Schneider, I. Sampaio, M.L. Harada, M.J. Stanhope, J. Czelusniak & M. Goodman. Molecular phylogeny of the New World monkeys (Platyrrhini, Primates). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 2 (3), s. 235, tabela 3, 1993. DOI: 10.1006/mpev.1993.1022. (ang.).
13. McKenna i Bell 1997 ↓, s. 333.
14. McKenna i Bell 1997 ↓, s. 352.
15. R.D.E. MacPhee & I. Horovitz. New craniodental remains of the Quaternary Jamaican monkey Xenothrix mcgregori (Xenotrichini, Callicebinae, Pitheciidae), with a reconsideration of the Aotus hypothesis. „American Museum novitates”. 3434, s. 44, 2004. (ang.).
16. Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 40–41. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
17. C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 194–202. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
18. S.F. Ferrari, L.M. Veiga, L.P. Pinto, L.K. Marsh, R.A. Mittermeier & A.B. Rylands: Family Pitheciidae (Titis, Sakis and Uacaris). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 459–464, 467–472. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
19. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Subfamily Callicebinae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-05].
20. H. Byrne, A.B. Rylands, J.C. Carneiro, J.W.L. Alfaro, F. Bertuol, M.N.F. da Silva, M. Messias, C.P. Groves, R.A. Mittermeier, I. Farias, T. Hrbek, H. Schneider, I. Sampaio & J.P. Boubli. Phylogenetic relationships of the New World titi monkeys (Callicebus): first appraisal of taxonomy based on molecular evidence. „Frontiers in Zoology”. 13:10, 2016. DOI: 10.1186/s12983-016-0142-4. PMID: 26937245. PMCID: PMC4774130. (ang.).
21. R. Woods, S.T. Turvey, S. Brace, R.D.E. MacPhee & I. Barnes. Ancient DNA of the extinct Jamaican monkey Xenothrix reveals extreme insular change within a morphologically conservative radiation. „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”. 115 (50), s. 12769–12774, 2018. DOI: 10.1073/pnas.1808603115. PMID: 30420497. PMCID: PMC6294883. (ang.).
22. M. Takai, F. Anaya, H. Suzuki, N. Shigehara & T. Setoguchi. A new platyrrhine from the Middle Miocene of La Venta, Colombia, and the phyletic position of Callicebinae. „Anthropological Science”. 109 (4), s. 292, 2001. DOI: 10.1537/ase.109.289. (ang.).
23. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-13]. (ang.).

Bibliografia

• M.C. McKenna & S.K. Bell: Classification of mammals above the species level. Nowy Jork: Columbia University Press, 1997, s. 1–631. ISBN 978-0-231-11013-6. (ang.).

Kontrola autorytatywna (takson):

• LCCN: sh97006592
• J9U: 987007539633605171

Identyfikatory zewnętrzne:

• BioLib: 32169
• ITIS: 572781
• NCBI: 38069
• identyfikator taksonu Fossilworks: 270199
• CoL: 6274B