Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Thomas Davidson (25 października 1840 w Old Deer – 14 września 1900 w Montrealu) – szkocko-amerykański filozof i wykładowca akademicki
Po ukończeniu University of Aberdeen (1860) z pierwszą lokatą i nagrodą za grekę, został rektorem szkoły w Old Aberdeen (1860–1863). Od 1863 do 1866 był nauczycielem w kilku szkołach angielskich. W 1866 roku przeniósł się do Kanady, aby objąć stanowisko w London Collegiate Institute. W następnym roku (1867) przybył do Stanów Zjednoczonych, a po spędzeniu kilku miesięcy w Bostonie, przeniósł się do Saint Louis, gdzie, oprócz pracy na nowojorskich pismach Round Table i Western Educational Monthly był nauczycielem literatury klasycznej w liceum w St Louis, a następnie dyrektorem jednego z oddziałów liceum. W 1875 roku przeniósł się do Cambridge (Massachusetts). Wiele podróżował i nauczył się biegle wielu języków: francuskiego, włoskiego, hiszpańskiego, greckiego, arabskiego i niemieckiego i łaciny.
W Grecji, poświęcił się głównie archeologii i współczesnej grece, oraz napisał Fragments of Parmenides (1869). We Włoszech badał kościół katolicki, filozofię scholastyczną, Dantego i Rosminiego. W badaniach nad kościołem katolickim, niezwykle ważna była pomoc księżnej Karolinie Sayn-Wittgenstein i kardynała Hohenlohe, który zaproponował mu mieszkanie w jego biskupim pałacu w Albano Laziale, a także w Villa d’Este w Tivoli. Jego zainteresowanie Tomaszem z Akwinu zwróciło uwagę biskupa (późniejszego kardynała) Schiatlino, od którego dowiedział się o tym papież. Davidson został zaproszony do Watykanu, gdzie papież zasugerował, że powinien osiedlić się w Rzymie i wspomóc papieskich profesorów w edycji nowego wydania dzieł św. Tomasza.
Przez ponad rok mieszkał w Domodossola, w Piemoncie, gdzie swoją siedzibę miał nowicjat założonego przez Rosminiego Societas a charitate nuncupata (Instytut Miłosierdzia). Napisał tam pracę, która jako pierwsza przedstawiła Rosminiego anglojęzycznym czytelnikom: The Philosophical System of Antonio Rosmini-Serbati, translated, with a Sketch of the Author's Life, Bibliography, Introduction, and Notes (Londyn, 1882). Jednocześnie pisał eseje na tematy antyczne, głównie z zakresu archeologii, opublikowane pod tytułem The Parthenon Frieze and Other Essays (Londyn, 1882). Przetłumaczył także Psychologię Rosminiego (3 tomy, Londyn, 1884). W 1883 roku, w willi w Capri zajmował się tłumaczeniem Antropologii Rosminiego. Davidson był częstym współpracownikiem czasopism, wygłaszał też serie wykładów w Lowell Institute w Bostonie i innych instytucjach na temat o Grecji nowożytnej, rzeźby greckiej, itp. Odegrał też ważną rolę w powstaniu "The Fellowship of the New Life" (Towarzystwa Nowego Życia), z oddziałami w Londynie i Nowym Jorku.
Davidson osiągnął dużą popularność serią wykładów na temat socjologii dla Educational Alliance. Specjalnie utworzonej klasie młodzieży żydowskiej przedstawiał w nich wielkich socjologów i problemy przez nich poruszane. Davidson dążył do założenia instytucji, którą nazywał „Breadwinners' College” ("College żywicieli rodziny"), ale jego praca została przerwana przez nagłą śmierć w Montrealu.
Thomas Davidson nazywał swoją filozofię apeiroteizmem, rozumiejąc ją jako "rodzaj pluralistycznego idealizmu... połączonego z surowym rygoryzmem etycznym"[1]. Stanowisko to nawiązywało do Arystotelesa i jego koncepcji duszy i nous. Dusza u Arystotelesa jest racjonalnym, żywym aspektem ciała. Jest formą ciała i nie może istnieć poza nim. Nous to racjonalne myślenie i zrozumienie. Davidson twierdził, że nous Arystotelesa identyfikuje Boga z racjonalnym myśleniem, i że taki Bóg nie może istnieć niezależnie od świata, tak jak Arystotelowska dusza nie może istnieć niezależnie od ciała.
Davidson początkowo był panenteistą, jednak jego studia w Domodossola – w tym nad dziełami włoskiego filozofa renesansu Giordana Bruna, Leibniza, Kanta i Rosminiego – doprowadziły go do panpsychicznej monadologii, zgodnie z którą rzeczywistość składa się z nieskończonej liczby substancji psychicznych czy duchowych, każdej obdarzonej Arystotelesowskim telos[2]. Ludzka dusza (psyche) jest jednak niepowtarzalna, ponieważ posiada autonomię, która zapewnia potencjał osiągnięcia boskości poprzez odpowiednie, moralne połączenie z inną ludzką psyche.
Pozwoliło to Davidsonowi odrzucić panteizm, który, w jego opinii, prowadził do Boga "rozrzuconego we wszechświecie... tak, że pełen Absolut istnieje tylko w sumie rzeczy razem wziętych." Zamiast tego Davidson twierdził, że Bóg istnieje wszędzie, ale "istnieje w pełen lub całkowity sposób" w każdej monadzie. Rzeczywistość to Göttergemeinschaft – wspólnota bogów. Ta metafizyczna, społeczna i duchowa jedność ma charakter raczej moralny, a nie ontologiczny[3].
Filozofia religijna Davidsona miała istotne konsekwencje dla myśli społecznej. Apeiroteizm był stanowiskiem demokratycznym i perfekcjonistycznym, ponieważ głosił, że każdy człowiek ma potencjał do bycia Bogiem. Najczęściej jednak stosunki społeczne udaremniają rozwój tego potencjału. Davidson uważał, że zawarte w człowieku boskie naturalne instynkty będą pobudzały go do działań moralnych. Im bardziej jednostki są świadome tej boskości, tym stają się bardziej moralne[4].
William James był zdania, że ta indywidualistyczna religia spowodowała, że Davidson pozostał "obojętny ... na socjalizm i inne panacea administracyjne."[5]. Apeiroteizm wzywał do uwolnienia potencjału boskości każdego człowieka poprzez rozwój osobisty i pomoc innym, a nie przez warunków materialnych ludności. Zdaniem Davidsona to jedyna droga do prawdziwej reformy społeczeństwa[6].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
