Tetragonia[4][5], trętwian[6] (Tetragonia L.) – rodzaj roślin z rodziny pryszczyrnicowatych (Aizoaceae). Obejmuje 51[7]–57[8] gatunków. Najwięcej z nich występuje w południowej Afryce[8] (ok. 40[9]), gdzie rosną głównie na suchych siedliskach. Poza tym zasięg rodzaju obejmuje inne kontynenty i wyspy półkuli południowej oraz wschodnią Azję w strefie tropikalnej i umiarkowanej ciepłej[8]. Liczne gatunki związane są z terenami piaszczystymi na brzegach mórz, ale są też i takie, które rosną na terenach skalistych[10]. Niektóre gatunki, np. T. decumbens w południowej Afryce, odgrywają znaczącą rolę w tworzeniu wydm i stabilizacji wybrzeża wydmowego[11].
Duże znaczenie użytkowe ma tetragonia czterorożnaT. tetragonioides (zwana popularnie szpinakiem nowozelandzkim[6]) używana jako warzywo liściowe o podobnych walorach odżywczych i smakowych jak szpinak warzywny. Rozpowszechniona jest w uprawie w krajach o klimacie ciepłym i tropikalnym, gdzie szpinak nie rośnie[8]. W podobny sposób lokalnie spożywane bywają inne gatunki, np. T. decumbens[11]. Roślina ta wykorzystywana jest także jako lecznicza[12].
Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od słów greckich – tetra znaczącego „cztery” i gonía znaczącego „kąt”. Ustalona została z powodu kształtu owoców[13].
Skrętoległe (u nasady pędu często naprzeciwległe[10]), ogonkowe, bez przylistków[13]. Blaszka mięsista[14], jajowata do równowąskiej[10], całobrzega, z płytkimi zatokami lub klapami[13], nierzadko z podwiniętymi brzegami[14], na szczycie zwykle tępa[10].
Pojedyncze lub zebrane po 2–3 w pęczkach w kątach liści, siedzące lub szypułkowe, zawsze jednak przez przysadek. Zwykle niepozorne – do 5 mm średnicy, rzadziej do 10 mm, obupłciowe lub jednopłciowe. Działki kielicha zwykle w liczbie czterech lub pięciu, dzwonkowate, przytulone do zalążni, kanciaste na grzbiecie, czasem oskrzydlone lub wyciągnięte w cierń, z łatkami od zewnątrz zielonymi, od wewnątrz czasem żółtymi. Płatków korony brak. Pręcików jest od jednego do 20. Zalążnia dolna lub wpół dolna ma od trzech do 10 komór, w każdej komorze znajduje się pojedynczy zalążek. Szyjek słupka od trzech do 10[13].
Orzechy zamknięte w trwałym okwiecie[14] (stąd podobne do pestkowców[13]). Często kanciaste lub oskrzydlone, nierzadko z cierniami[14].
Rodzaj z rodziny pryszczyrnicowatych (Aizoaceae), w obrębie której zaliczany jest wraz z czterema innymi do podrodziny Aizooideae Arnott[2]. W niektórych dawniejszych systemach podrodzina ta była podnoszona do rangi rodziny trętwianowatychTetragoniaceae[6][2].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
ZbigniewZ.MirekZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 191, ISBN978-83-62975-45-7.
Tetragonia tetragonioides.[w:] Flora of China [on-line].eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA..[dostęp 2019-11-28].
Nancy J. Vivrette:Tetragonia Linnaeus.[w:] Flora of North America [on-line].eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA..[dostęp 2019-11-28].
Tetragonia Linnaeus.[w:] Flora of China [on-line].eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA..[dostęp 2019-11-28].