Teatr Pokucko-Podolski w Stanisławowie

Teatr Pokucko-Podolski w Stanisławowie – teatr działający w Stanisławowie w latach 1933–1939.

Teatr Pokucko-Podolski w Stanisławowie

Budynek teatru w okresie międzywojennym
Typ teatru	teatr dramatyczny
Data powstania	1933
Data zamknięcia	1939
Państwo	Polska
Lokalizacja	Stanisławów, ul. Bielowskiego (obecnie ul. L. Kurbasa 3)
Położenie na mapie Iwano-Frankiwska Teatr Pokucko-Podolski w Stanisławowie
Położenie na mapie Ukrainy Teatr Pokucko-Podolski w Stanisławowie
Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego Teatr Pokucko-Podolski w Stanisławowie
48°55′17″N 24°42′44″E

Historia

Budynek teatru przed przebudową po I wojnie światowej

Budynek dawnego teatru – siedziba Regionalnej Filharmonii Iwano-Frankowskiej

Początki teatru w Stanisławowie sięgają 1887 roku i wiążą się z działalnością tamtejszego Towarzystwa Muzycznego im. Stanisława Moniuszki. Idea ta spotkała się z zainteresowanie ówczesnych władz miejskich, które ofiarowały działkę pod budowę gmachu oraz Kasy Oszczędności, która wsparła inicjatywę finansowo. Obiekt powstał w 1891 roku i mógł pomieścić 800 widzów. Dyrekcję teatru powierzono stanisławowskiemu aktorowi Lucjanowi Kwiecińskiemu, a inauguracja działalności miała miejsce w dniu 18 kwietnia 1892 roku premierą Ślubów panieńskich Aleksandra Fredry.

Od początku istnienia teatr borykał się z problemami finansowymi oraz niezadowalającą frekwencją. Spowodował to – wspólnie z problemami osobistymi – rezygnację Kwiecińskiego z funkcji dyrektora w grudniu 1893 roku. Jego miejsce zajął Władysław Antoniewski, który pełnił tę funkcję do 1898 roku. Jemu również nie udało się poprawić sytuacji teatru, pomimo uzyskania dla zespołu subwencji i występu na stanisławowskiej scenie m.in. Heleny Modrzejewskiej w 1894 roku^[1]. Ostatecznie aż do lat 30. XX wieku w Stanisławowie brak było zawodowego zespołu scenicznego. Istniał natomiast amatorski zespół operowo-operetkowy (1871–1914)^[2]. Dodatkowo gmach teatru ucierpiał podczas I wojny światowej.

Reaktywacja teatru dramatycznego nastąpiła w 1933 roku z inicjatywy Towarzystwa Muzycznego im. Moniuszki. W wyniku konkursu zadanie to powierzono aktorce Zuzannie Łozińskiej. Zespół nosił nazwę Teatr im. Stanisława Moniuszki i początkowo również borykał się z problemami finansowymi. Te udało się przezwyciężyć m.in. dzięki wsparciu Towarzystwa, a z dniem 1 stycznia 1935 roku teatr otrzymał subwencję rządową, udzieloną w zamian za objazdy zespołu po miastach i miasteczkach województw: stanisławowskiego i tarnopolskiego. Zmieniono również nazwę na Teatr Pokucko-Podolski, natomiast pod koniec działalności zespół występował jako Teatr Małopolski.

W latach 1933–1939 teatr dał 4227 przedstawień, z czego 1116 w Stanisławowie, a 3111 podczas objazdów po województwach: stanisławowskim, tarnopolskim i lwowskim. W tym okresie zespół odwiedził 329 miast i miasteczek południowo-wschodniej Polski.

Obecnie w gmachu dawnego teatru ma swoją siedzibę Regionalna Filharmonia Iwano-Frankowska.

Członkowie zespołu

• Franciszek Bay-Rydzewski
• Zygmunt Bończa-Tomaszewski
• Seweryn Butrym
• Halina Dąbrowska
• Wiktor Domański
• Elżbieta Elwakowska
• Kazimierz Jenoval
• Janina Hitnarowiczówna
• Kazimierz Kijowski
• Leopold Kitka-Sokołowski
• Józef Klejer
• Maria Kopaczówna
• Irena Ładosiówna
• Marian Mariański
• Stanisław Posiadłowski
• Maria Sieniawska-Lisowska
• Ryszard Wasilewski
• Helena Wostrowska
• Wacław Zabielski

Przypisy

1. Teatr w Stanisławowie: historia-repertuar-recepcja, spotkanie z dr Olgą Ciwkacz. pracowniadramatu.uw.edu.pl, 2016-02-24. [dostęp 2022-06-09]. (pol.).
2. Olga Ciwkacz: Z dziejów opery amatorskiej Towarzystwa muzycznego im. St. Moniuszki w Stanisławowie (1871 – 1914). www.stanislawow.net. [dostęp 2022-06-09]. (pol.).

Bibliografia

• Teatr Podolsko-Pokucki (Teatr Małopolski), [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2022-06-09].
• Rajmund Piżanowski: Początki Teatru w Stanisławowie. www.stanislawow.net. [dostęp 2022-06-09]. (pol.).
• Teatr Pokucko-Podolski w Stanisławowie. www.stanislawow.net. [dostęp 2022-06-09]. (pol.).
• Teatr Podolsko – Pokucki w akcji społecznej i kulturalnej . www.stanislawow.net. [dostęp 2022-06-09]. (pol.).
• Olga Ciwkacz: Irena Ładosiówna – aktorka Polskiego Teatru w Stanisławowie i dziennikarka „Kuriera Stanisławoskiego” (1933-1936). Teka Komitetu Polsko-Ukraińskiego Związku Kulturalnego, 2018. [dostęp 2022-06-09]. (pol.).