Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tasiemiec karłowaty (Hymenolepis nana) – gatunek tasiemca (Cestoda) z rzędu Cyclophyllidea. Pasożyt wewnętrzny tylnej części jelita cienkiego człowieka, jeden z dwóch gatunków (obok tasiemca szczurzego) wywołujących chorobę zwaną hymenolepiozą (łac. hymenolepiosis). Jest gatunkiem kosmopolitycznym, występującym najczęściej w ciepłym i suchym klimacie (miejscami nawet 10% dzieci może być zarażonych tym pasożytem). W Polsce występuje rzadko (w latach 1994–1997 odnotowano łącznie 52 przypadki)[1].
| Hymenolepis nana[1] | |||
| (von Siebold, 1852) | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| (bez rangi) | pierwouste | ||
| Nadtyp | |||
| Typ | |||
| Nadgromada |
Neodermata | ||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina |
Hymenolepididae | ||
| Rodzaj |
Hymenolepis | ||
| Gatunek |
tasiemiec karłowaty | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
Dojrzały osobnik ma 2–8 cm długości. Jego taśma (strobila) składa się z 100–800 proglotydów (członów), których cechami charakterystycznymi są zawsze większa szerokość niż długość oraz jednostronne położenie zatok płciowych. Kulista, mała główka (scolex) ma pojedynczy wieniec 20–28 haczyków, a na jej brzegach znajdują się 4 przyssawki[1].
W każdym proglotydzie hermafrodytycznym znajdują się: 3 jądra (ułożone liniowo), cirrus wraz z krótką torebką (bursa cirri), trójpłatowy jajnik (położony centralnie) oraz leżący za nim żółtnik (mały i zbity). Proglotydy maciczne wypełnia natomiast workowata macica zawierająca 80–180 lekko owalnych, żółtawych jaj o wymiarach 50–53 μm x 37–41 μm[1].
Gatunek ten stanowi rzadki przykład tasiemca o rozwoju monoksenicznym, co oznacza, że jego cykl życiowy przebiega w ciele wyłącznie jednego żywiciela (bez żywiciela pośredniego). Pomimo iż żywotność dorosłego osobnika to kilka tygodni, zakażenie utrzymuje się długo w wyniku uproszczenia cyklu życiowego, co sprzyja samozarażeniu oraz autoendoinwazji[1].
W jelicie cienkim człowieka ostatnie człony strobili odrywają się i pękają, uwalniając jaja z onkosferami, które uwalniają się z otoczek, a następnie wnikają do kosmków, gdzie przekształcają się w cysticerkoidy. Przeobrażenie to zajmuje około 4 dni (93–96 godzin). W ciągu następnych 9–50 godzin następuje rozpad zajętych kosmków jelitowych, zaś cysticerkoidy wydostają się z powrotem do światła jelita. Tam ich skoleksy przytwierdzają się do błony śluzowej i w ciągu 10–20 dni tasiemce osiągają pełną dojrzałość. Po 30 dniach jaja (będące formą inwazyjną) są już obecne w kale, ich liczba ulega jednak okresowym wahaniom. Do zakażenia dochodzi właśnie wskutek kontaktu z kałem zawierającym jaja (np. poprzez brudne ręce, zabawki lub pożywienie)[1].
W cyklu życiowym szczepu mysiego tasiemca karłowatego (H. nana var. fraterna) mogą występować żywiciele pośredni. Jego cysticerkoidy w warunkach naturalnych stwierdzano bowiem u różnych owadów (m.in. pcheł). Doświadczalnie udało się natomiast zainfekować: pchłę ludzką, pchłę psią, mącznika ciemnego, trojszyka gryzącego, skórnika słonińca oraz barciaka większego[1].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
