Tadeusz Makowski

Tadeusz Józef Makowski (ur. 29 stycznia 1882 w Oświęcimiu, zm. 1 listopada 1932 w Paryżu)^[1] – polski malarz działający w Paryżu, przedstawiciel École de Paris.

Most na Sekwanie (ok. 1913), Muzeum Narodowe w Warszawie

Kapela dziecięca (1922), Muzeum Narodowe w Warszawie

14 lipca na wsi (1928), Muzeum Narodowe w Warszawie

Maskarada (1928), Muzeum Narodowe w Poznaniu

Szewc (1930), Muzeum Narodowe w Warszawie

Troje dzieci pod drogowskazem (1930), Muzeum Śląskie w Katowicach

Palacze fajek (1931), Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Ten artykuł dotyczy malarza. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Tadeusz Makowski

Autoportret (między 1917 a 1921)
Data i miejsce urodzenia	29 stycznia 1882 Oświęcim
Data i miejsce śmierci	1 listopada 1932 Paryż
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	malarstwo

Życiorys

Urodził się w Oświęcimiu jako syn urzędnika kolejowego. W 1893 skończył szkołę powszechną w Wilamowicach z wynikiem celującym^[2]. Studiował w latach 1902–1906 filologię klasyczną i polską na Uniwersytecie Jagiellońskim, 1903–1908 malarstwo w ASP w Krakowie u J. Stanisławskiego i J. Mehoffera. Na przełomie 1908/1909 wyjechał do Paryża, gdzie pozostał do końca życia. We wczesnych pracach był wierny swoim nauczycielom. W Paryżu malował początkowo pod wrażeniem fresków P. C. Puvis de Chavannes'a, a poznawszy grupę kubistów z Montparnasse'u, uległ ich wpływowi. Zaproszony przez W. Ślewińskiego, spędził okres wojny w Bretanii, dokąd później wracał kilkakrotnie. Od tego czasu datuje się jego odejście od kubizmu i zwrot ku studiom z natury. Malował pejzaże ze sztafażem w duchu naiwnego realizmu i podobnie stylizowane kompozycje figuralne. Wykorzystując i przetwarzając w poetyckiej wyobraźni wpływy dawnego malarstwa niderlandzkiego i holenderskiego, kubizmu, polskiej sztuki ludowej i współczesnych naiwnych realistów, wypracował indywidualny styl metaforyczny, emanujący lirycznym nastrojem. Częstym tematem jego obrazów były dzieci w scenach z życia wiejskiego, teatralnych, maskaradowych i karnawałowych, w prymitywizowanej i częściowo geometryzowanej formie. Uprawiał grafikę (m.in. drzeworytnicze ilustracje książkowe). W 1912–1931 prowadził dziennik (wydany w 1961 w Warszawie).

Zmarł na skutek wylewu krwi do mózgu^[3]. Został pochowany na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency.

Za Wnętrze – jeden z trzech nieznanych obrazów Tadeusza Makowskiego, które sprzedano 20 marca 2011 roku podczas aukcji w Warszawie – prywatny nabywca zapłacił 620 tys. zł^[4]. Miał syna Kacpra Makowskiego

Wybrane dzieła

• Ananas na talerzu, ok. 1920, olej na płótnie, 24 x 33 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Astry i cynie w glinianym dzbanku, 1917, olej na płótnie, 73 x 42,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Autoportret z paletą i ptaszkiem, ok. 1919, olej na płótnie, 61 x 50 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
• Chłopcy z fujarkami, ok. 1928, olej na płótnie, 81 x 49 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• 14 lipca na wsi, 1928, olej na płótnie, 84 x 104 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Dziad i baba, 1930, olej na płótnie, 82 x 99 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Dzieci z turoniem, 1929, olej na płótnie, 80,5 x 100 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Dziecinne ZOO, ok. 1929, olej na płótnie, 32,5 x 46 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Jazz, 1929, olej na płótnie, 132 x 163 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Kapela dziecięca, 1922, olej na płótnie, 114 x 146 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Kolejarze, ok. 1930, olej na płótnie, 80 x 98,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Mali pierroci, 1930, olej na płótnie, 54,5 x 65 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Mała Gioconda, 1920, olej na płótnie, 73 x 50 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
• Maskarada, 1928, olej na płótnie, 80 x 100 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu
• Most na Sekwanie, ok. 1913, olej na płótnie, 64,5 x 80 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Na plaży, 1930, olej na płótnie, 65 x 81 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Odlot jaskółek, 1931, olej na płótnie, 39,5 x 26,5 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
• Palacze fajek, 1931, olej na płótnie, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
• Portret malarza Marcela Gromaire z rodziną, ok. 1925, olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Portret męski z fajkami, ok. 1930, olej na płótnie, 81 x 66 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Promień słońca, ok. 1930, olej na płótnie, 72,5 x 50 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Rybak, 1930, olej na płótnie, 100 x 80 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Skąpiec, 1932, olej na płótnie, 117,5 x 89 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Słoneczniki, 1907, olej na płótnie, 120 x 135 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu
• Szermierze, ok. 1931, olej na płótnie, 100 x 81,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Szewc, 1930, olej na płótnie, 105,5 x 81,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Teatr dziecięcy, 1931, olej na płótnie, 54 x 65 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Troje dzieci pod drogowskazem, ok. 1930, olej na płótnie, 24,5 x 35,3 cm, Muzeum Śląskie w Katowicach
• Ukwiecone okno, ok. 1926, olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Vita brevis, ars longa, 1918, olej na płótnie, 62,5 x 95 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• W oberży, 1931, olej na płótnie, 46,5 x 55,2 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu
• Wiejskie podwórko, 1928, olej na płótnie, 81 x 100 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie

W oczach krytyków

• "Było w nim coś z niewinnego dziecka – jakaś świeżość, niewinność, a jednocześnie to był bardzo wykształcony człowiek". (Marcel Gromaire)^[5]
• "Makowski, prawdziwy talent malarski, jego kolor, to sama wrażliwość". (Guillaume Apollinaire)^[6]
• "Makowski sprowadza człowieka do brył i figur, ale pozostawia mu jego duszę". (Mieczysław Wallis)^[7]
• "O obrazach Tadeusza Makowskiego poeci piszą wiersze. Nie dziwię się temu. Każdy z jego obrazów jest bowiem jak wiersz, tyle w nim czystej poezji, czystego liryzmu i wzruszenia". (Ignacy Witz)^[8]
• "Jego płótna żyją przede wszystkim dziwnym światłem, które ożywia, światłem tajemniczym, feerycznym, świadczącym o mądrej technice, precyzyjnym warsztacie, o pracowitych i owocnych rozmyślaniach malarza nad wszystkimi środkami i możliwościami, nad wiecznym cudem koloru". (Roger Brielle)^[9]
• "Malarstwo Makowskiego – to dokument doskonałego zespolenia „europejskości” z polskością, to szkoła niezawodna artystycznego sumienia". (Juliusz Starzyński)^[10]
• "Pewno nie umiał bić się o swoje miejsce, nawet trudno mu było chyba z ludźmi obcować. Był pochłonięty swoim widzeniem świata, swoją poezją kameralną, której i dla której do śmierci szukał wyrazu". (Józef Czapski)^[11]
• "Zgeometryzowane formy postaci, przypominających wyciosane z drewna kukiełki, umiał nasycić ekspresją spojrzeń i gestów jak najbardziej ludzkich. Figurki Makowskiego zbudowane z kul, stożków, ostrosłupów i sześcioboków urzekają wdziękiem i poetyckim czarem". (Przemysław Trzeciak)^[12]