Słownik dwujęzyczny (słownik bilingwalny, słownik tłumaczeniowy) – słownik prezentujący hasła w jednym języku i ekwiwalenty w innym języku[1].
Słowniki dwujęzyczne
Wyrazy hasłowe są zwykle uporządkowane w kolejności alfabetycznej. Artykuły hasłowe (mikrostruktura) słownika dwujęzycznego mogą zawierać – obok ekwiwalentów – także informacje gramatyczne, informacje fonetyczne, kwalifikatory, glosy, przykłady użycia, kolokacje, frazeologizmy. W makrostrukturze mogą występować okienka encyklopedyczne, a również materiały dodatkowe, jak tabele gramatyczne, nazwy geograficzne, zwroty używane w komunikacji językowej[2][3].
Hasłami w słowniku dwujęzycznym mogą być nie tylko pojedyncze wyrazy, ale też formy gramatyczne (np. formy podstawowe czasowników niemieckich), związki frazeologiczne i przysłowia[4], a również (w słownikach szkolnych) zdania.
Słowniki dwujęzyczne są przydatne w nauce języka obcego[5][6][7], mogą też być pomocne w tłumaczeniu tekstów z języka ojczystego na język obcy lub odwrotnie[8]. Ze względu na swoją specyfikę (zestawienie niesymetrycznego słownictwa dwóch różnych języków) słowniki bilingwalne nie zawsze są wiarygodne[9].
Obok tradycyjnych słowników drukowanych są w użyciu dwujęzyczne słowniki elektroniczne. Niektóre słowniki istnieją zarówno w postaci książkowej, jak i elektronicznej[10][11][12].
Agnieszka Frączek/Ryszard Lipczuk: Krótki leksykon wybranych pojęć leksykograficznych, [w:] Słowniki polsko–niemieckie i niemiecko–polskie. Historia i teraźniejszość. Wołczkowo 2004, s. 9 nn.
Renata Nadobnik: Znaczenie słowników bilingwalnych w dydaktyce języka niemieckiego w Polsce. Gorzów: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gorzowie Wielkopolskim, 2010, s. 13 nn.
Magdalena Lisiecka-Czop: Kinderwörterbücher. Lexikografische und glottodidaktische Eigenschaften am Beispiel deutsch-polnischer und polnisch-deutscher Wörterbücher. Frankfurt a. M. 2013,, s. 21 n.
Janusz Taborek: Über das Potential der Hypertextlexikografie am Beispiel deutsch-polnischer Wörterbücher, [w:] (red.) J. Mazurkiewicz-Sokołowska, D. Misiek, W. Westphal, Sprachkontakte und Lexikon. Festschrift zum 65. Geburtstag von Prof. Ryszard Lipczuk. Hamburg 2013, s. 103–112.
Agnieszka Frączek/Ryszard Lipczuk: Słowniki polsko–niemieckie i niemiecko–polskie. Historia i teraźniejszość. Wołczkowo: Oficyna In Plus, 2004, s. 9–21. ISBN 83-89402-06-8. Rec. Monika Bielińska, [w:] Kwartalnk Neofilologiczny 2004, 1, s. 96–97.
Franz Josef Hausmann/ Reinhold Otto Werner: Spezifische Bauteile und Strukturen zweisprachiger Wörterbücher, [w:] (red.) F. J. Hausmann et al., Wörterbücher. Dictionaries. Dictionnaires. Ein internationales Handbuch zur Lexikographie. Berlin: de Gruyter, 1991, s. 2729–2769.
Ryszard Lipczuk: Zum Problem der Äquivalente in zweisprachigen Wörterbüchern, [w:] Studia Niemcoznawcze XXVIII (Warszawa) 2004, s. 833–842.
Ryszard Lipczuk: Czy słowniki dwujęzyczne są wiarygodne? Uwagi o słownikach niemiecko-polskich i polsko-niemieckich | Przegląd Dziennikarski (przegladdziennikarski.pl) 26.3.2020.
Magdalena Lisiecka-Czop: „Den Nagel auf den Kopf treffen” – über phraseologische Wörterbücher Polnisch-Deutsch und Deutsch-Polnisch, [w:] Ryszard Lipczuk, Przemysław Jackowski (red.), Sprachkontakte – Sprachstruktur. Entlehnungen – Phraseologismen = Stettiner Beiträge zur Sprachwissenschaft. Band 2. Hamburg: Verlag Dr. Kovač, 2011, s. 205–221. ISBN 978-3-8300-4197-9.
Magdalena Lisiecka-Czop: Kinderwörterbücher. Lexikografische und glottodidaktische Eigenschaften am Beispiel deutsch-polnischer und polnisch-deutscher Wörterbücher. Frankfurt a. M.: Peter Lang, 2013, rozdz. 1.1.3. Wörterbuchfunktionen, s. 24–27. ISSN 2192-3310, ISBN 978-3-631-62895-9.
Renata Nadobnik: Znaczenie słowników bilingwalnych w dydaktyce języka niemieckiego w Polsce. Gorzów: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gorzowie Wielkopolskim, 2010. ISBN 978-83-89682-73-4.
Renata Nadobnik: Elementy leksykograficzne w podręcznikach do nauczania języka niemieckiego w Polsce. Gorzów: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gorzowie Wielkopolskim, 2013. ISBN 978-83-63134-93-8.
Tadeusz Piotrowski: Z zagadnień leksykografii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994. ISBN 8301113928.
Tadeusz Piotrowski: Zrozumieć leksykografię. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-01-13693-6.
Janusz Taborek: Über das Potential der Hypertextlexikografie am Beispiel deutsch-polnischer Wörterbücher, [w:] (red.) Jolanta Mazurkiewicz-Sokołowska, Dorota Misiek, Werner Westphal, Sprachkontakte und Lexikon. Festschrift zum 65. Geburtstag von Prof. Ryszard Lipczuk. Hamburg: Verlag Dr. Kovač, 2013, s. 103–112. ISSN 1435-6570.
