Szczyt (architektura)

Szczyt – fragment ściany na wysokości poddasza w dachu dwuspadowym, pulpitowym, półszczytowym ograniczony połaciami dachu^[1] lub ozdobne zwieńczenie elewacji lub jej części np. ryzalitu, portalu, obramienia okiennego oparte na kształcie trójkąta^[1][2][3]. Szczytem określa się też boczną, węższą ścianę budynku (inaczej ściana szczytowa)^[2][4].

Zobacz też: inne znaczenia słowa „szczyt”.

Szczyt Domu Wagi Miejskiej w Nysie

Szczyt kamienicy we Wrocławiu

Ściana szczytowa spichlerza w Ziemięcicach

Dom parterowy z trzema szczytami (widoczne tylko dwa, zaznaczone na żółto)

Szczyty kościołów i kamienic są często bogato zdobione – zależnie od stylu, jaki reprezentują^[2]. Zawierają otwory okienne (np. ostrołukowe lub okulusy), blendy lub sterczyny. Występują też szczyty o wykrojach falistych, wolutowych czy też zdobione lizenami i pilastrami.

Klasyczną formą szczytu jest fronton^[1][2].

Podział szczytów

Ze względu na kształt rozróżnia się^[1]:

• szczyt sterczynowy
• szczyt schodkowy (uskokowy)(inne języki)
• szczyt wnękowy

Przykłady zdobionych szczytów

• kościoły:

1. kolegiata Bożego Ciała w Bieczu
2. Barnisław (powiat policki)
3. kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Suchaniu (powiat stargardzki)
4. kaplica Świętego Ducha w Trzebiatowie (powiat gryficki)
5. Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Widuchowej (powiat gryfiński)
6. Pomorski Kościół Ewangelicki w Greifswaldzie (Niemcy)
7. kościół św. Mikołaja w Pasewalku (Niemcy)

• budynki świeckie:

1. Dom Wagi Miejskiej w Nysie
2. Zamek Kapituły Warmińskiej w Olsztynie
3. Ratusz w Stargardzie
4. Ratusz w Chojnie
5. Dom Kopernika w Toruniu

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Zobacz też

• naczółek (architektura)
• fronton
• wimperga

Przypisy

1. Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 81, 400. ISBN 83-01-12365-6.
2. Witold Szolginia: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Architektura i Budownictwo. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1975, s. 370.
3. Sztuka świata. Słownik terminów L-Ż. tom 18. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2013, s. 262. ISBN 978-83-213-4727-1.
4. Wojciech Skowroński: Ilustrowany leksykon architektoniczno-budowlany. Warszawa: Arkady, 2008, s. 343. ISBN 978-83-213-4515-4.

Kontrola autorytatywna (część budynku):

• GND: 4157331-6

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: technology/gable
• SNL: gavl
• Catalana: 0110863