Szczepionka przeciw grypie – zmieniana co roku szczepionka, chroniąca przed wirusem grypy charakteryzującym się dużą zmiennością antygenową[1]. Szczepionka przeciw grypie sezonowej zawiera trzy najczęściej występujące zabite szczepy wirusa: dwa typy wirusów A (H3N2 i H1N1) oraz jeden typ wirusa B[2].
Różne publiczne organizacje zdrowotne, w tym Światowa Organizacja Zdrowia, zalecają coroczne szczepienia przeciw grypie u osób z podwyższonym ryzykiem powikłań oraz u osób, które opiekują się lub przebywają z takimi osobami:
pacjenci z przewlekłymi chorobami wątroby (np. marskość wątroby)
pacjenci z przewlekłą niewydolnością nerek
pacjenci z obniżoną odpornością (osoby zakażone wirusem HIV lub otrzymujące leki immunosupresyjne)
osoby, które mieszkają razem w miejscach o dużym zagęszczeniu, gdzie grypa może rozprzestrzeniać się szybko, takich jak więzienia, domy opieki, szkoły i domy wycieczkowe
pracownicy opieki zdrowotnej (zarówno w celu zapobiegania zachorowaniom, jak i zapobiegania rozprzestrzenianiu się grypy wśród pacjentów)[4]
kobiety w ciąży
dzieci w wieku od sześciu miesięcy do dwóch lat[potrzebnyprzypis].
Szczepionki przeciw grypie dają umiarkowaną ochronę przed grypą, jednakże ochrona ta może być znacznie mniejsza lub może w ogóle nie występować w niektórych sezonach zachorowań na grypę.
Według przeglądu Cochrane z 2008 szczepionki przeciw grypie są skuteczne u zdrowych dzieci w wieku od dwóch lat, natomiast dostępnych jest niewiele danych na temat skuteczności u dzieci poniżej dwóch lat[6]. Centers for Disease Control and Prevention zaleca szczepienie przeciw grypie każdego dziecka w wieku powyżej 6 miesięcy[7]. W przeglądzie Cochrane z 2007 wykazano, że chociaż szczepionki przeciw grypie u zdrowych dorosłych są skuteczne względem szczepów, przed którymi mają chronić, to ma to niewielki wpływ na utracone dni robocze z powodu infekcji grypopodobnych[8].
Skuteczność szczepionki u ludzi w podeszłym wieku, którzy są najbardziej narażeni na grypę, jest najmniejsza; średnia skuteczność w wieku 65 lat wynosi 40–50%, a powyżej 70 roku życia 15–30%, lepsze efekty daje szczepienie dużą dawką szczepionki[9][10][11][12]. Istnieje wiele przyczyn tego spadku skuteczności, ale wynika on przede wszystkim z osłabienia funkcji układu immunologicznego[13].
W Stanach Zjednoczonych osoby w wieku 50–64 lat są prawie dziesięć razy bardziej narażone na śmierć z powodu grypy niż osoby młodsze, a osoby powyżej 65 roku życia są ponad dziesięć razy bardziej narażone na śmierć z powodu grypy niż osoby w grupie wiekowej 50–64 lat[14]. Szczepienie osób powyżej 65 roku życia zmniejsza ryzyko śmierci z powodu grypy o około 50%[15][16]. Jednakże mało prawdopodobne, aby samo szczepienie całkowicie wyjaśniało te wyniki, gdyż osoby starsze poddane szczepieniu są prawdopodobnie zdrowsze i mają większą świadomość zdrowotną niż osoby, które się nie szczepią[17][18].
R.E.Thomas,T.O.Jefferson,V.Demicheli,D.Rivetti.Influenza vaccination for health-care workers who work with elderly people in institutions: a systematic review.„Lancet Infect Dis”.6(5),s.273–279,May2006. DOI: 10.1016/S1473-3099(06)70462-5. PMID: 16631547.
KristaK.WilkinsonKristaK. i inni, Efficacy and safety of high-dose influenza vaccine in elderly adults: A systematic review and meta-analysis, „Vaccine”, 35 (21), 2017, s. 2775–2780, DOI:10.1016/j.vaccine.2017.03.092, ISSN1873-2518, PMID:28431815 [dostęp 2017-10-06].
T.Vu,S.Farish,M.Jenkins,H.Kelly.A meta-analysis of effectiveness of influenza vaccine in persons aged 65 years and over living in the community.„Vaccine”.20(13–14),s.1831–1836,Mar2002. PMID: 11906772.
J.Nordin,J.Mullooly,S.Poblete,R.Strikasi inni.Influenza vaccine effectiveness in preventing hospitalizations and deaths in persons 65 years or older in Minnesota, New York, and Oregon: data from 3 health plans.„J Infect Dis”.184(6),s.665–670,Sep2001. DOI: 10.1086/323085. PMID: 11517426.
W.W.Thompson,D.K.Shay,E.Weintraub,L.Brammeri inni.Mortality associated with influenza and respiratory syncytial virus in the United States.„JAMA”.289(2),s.179–186,Jan2003. PMID: 12517228.
E.Hak,E.Buskens,G.A.van Essen,D.H.de Bakkeri inni.Clinical effectiveness of influenza vaccination in persons younger than 65 years with high-risk medical conditions: the PRISMA study.„Arch Intern Med”.165(3),s.274–280,Feb2005. DOI: 10.1001/archinte.165.3.274. PMID: 15710789.
K.L.Nichol,J.Nordin,J.Mullooly,R.Laski inni.Influenza vaccination and reduction in hospitalizations for cardiac disease and stroke among the elderly.„N Engl J Med”.348(14),s.1322–1332,Apr2003. DOI: 10.1056/NEJMoa025028. PMID: 12672859.
L.A.Jackson,M.L.Jackson,J.C.Nelson,K.M.Neuzili inni.Evidence of bias in estimates of influenza vaccine effectiveness in seniors.„Int J Epidemiol”.35(2),s.337–344,Apr2006. DOI: 10.1093/ije/dyi274. PMID: 16368725.
L.A.Jackson,J.C.Nelson,P.Benson,K.M.Neuzili inni.Functional status is a confounder of the association of influenza vaccine and risk of all cause mortality in seniors.„Int J Epidemiol”.35(2),s.345–352,Apr2006. DOI: 10.1093/ije/dyi275. PMID: 16368724.