Szczekuszka amerykańska

Szczekuszka amerykańska^[38] (Ochotona princeps) – gatunek ssaka z rodziny szczekuszkowatych (Ochotonidae).

Szczekuszka amerykańska

Ochotona princeps[1]
(Richardson, 1828)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Rząd	zajęczaki
Rodzina	szczekuszkowate
Rodzaj	szczekuszka
Gatunek	szczekuszka amerykańska
Synonimy Lepus (Lagomys) princeps Richardson, 1828[2] Lagomys minimus Lord, 1863[3] Lagomys schisticeps Merriam, 1889[4] Ochotona cuppes Bangs, 1899[5] Ochotona saxatilis Bangs, 1899[6] Ochotona cinnamomea J.A. Allen, 1905[7] Ochotona levis Hollister, 1912[8] Ochotona uinta Hollister, 1912[9] Ochotona figginsi J.A. Allen, 1912[10] Ochotona albata Grinnell, 1912[11] Ochotona taylori Grinnell, 1912[12] Ochotona fenisex Osgood, 1913[13] Ochotona nigrescens Bailey, 1913[14] Ochotona schisticeps muiri Grinnell & Storer, 1916[15] Ochotona schisticeps sheltoni Grinnell, 1918[16] Ochotona princeps lutescens Howell, 1919[17] Ochotona uinta ventorum Howell, 1919[18] Ochotona uinta lemhi Howell, 1919[18] Ochotona uinta nevadensis Howell, 1919[19] Ochotona saxatilis incana Howell, 1919[19] Ochotona fenisex brunnescens Howell, 1919[20] Ochotona fenisex fumosa Howell, 1919[21] Ochotona schisticeps jewetti Howell, 1919[21] Ochotona schisticeps fuscipes Howell, 1919[22] Ochotona princeps brooksi Howell, 1924[23] Ochotona princeps goldmani Howell, 1924[24] Ochotona princeps howelli Borell, 1931[25] Ochotona princeps tutelata Hall, 1934[26] Ochotona princeps clamosa Hall & Bowlus, 1938[27] Ochotona princeps utahensis Hall & Hayward, 1941[28] Ochotona princeps septentrionalis Cowan & Racey, 1947[29] Ochotona princeps moorei M.C. Gardner, 1950[30] Ochotona princeps littoralis Cowan, 1955[31] Ochotona princeps saturata Cowan, 1955[32] Ochotona princeps wasatchensis Durrant & M.R. Lee, 1955[33] Ochotona princeps lasalensis Durrant & M.R. Lee, 1955[34] Ochotona princeps barnesi Durrant & Lee, 1955[35] Ochotona princeps obscura Long, 1965[36]
Podgatunki
O. p. princeps (Richardson, 1828) O. p. fenisex Osgood, 1913 O. p. saxatilis Bangs, 1899 O. p. schisticeps (Merriam, 1889) O. p. uinta Hollister, 1912
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[37]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Zasięg występowania

Szczekuszka amerykańska występuje w Ameryce Północnej zamieszkując w zależności od podgatunku^[39]:

• O. princeps princeps – północne Góry Skaliste, południowo-zachodnia Kanada (południowo-wschodnia Kolumbia Brytyjska, południowo-zachodnia Alberta) i północno-zachodnie Stany Zjednoczone (od Montany i Idaho po północno-wschodnią Nevadę i północne Kolorado).
• O. princeps fenisex – Góry Nadbrzeżne i Góry Kaskadowe, południowo-zachodnia Kanada (południowa Kolumbia Brytyjska) i północno-zachodnie Stany Zjednoczone (Waszyngton, zachodni Oregon).
• O. princeps saxatilis – południowe Góry Skaliste, Stany Zjednoczone (Kolorado, północny Nowy Meksyk).
• O. princeps schisticeps – Sierra Nevada i Wielka Kotlina, południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (wschodni Oregon, wschodnia Kalifornia, Nevada, południowo-zachodni Utah).
• O. princeps uinta – Uinta Mountains i pasmo Wasatch w środkowym Utah, zachodnie Stany Zjednoczone.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1828 roku brytyjski przyrodnik John Richardson nadając mu nazwę Lepus (Lagomys) princeps^[2]. Holotyp pochodził z obszaru w pobliżu źródeł rzeki Athabaska, w stanie Alberta, w Kanadzie^[40].

O. princeps należy do podrodzaju Pika^[40][39]. Gatunek ten wcześniej obejmował O. collaris, ale ten siostrzany takson okazał się być odrębny na podstawie morfologii, chromosomów i markerów genetycznych^[39]. Oba gatunki tworzą grupę siostrzaną, ale dystans genetyczny między nimi jest dość znaczny^[39]. Liczba podgatunków O. princeps zmniejszyła się z trzydziestu sześciu do pięciu^[39]. Najnowsza taksonomia dotycząca podgatunków opiera się na markerach mtDNA i nDNA, i częściowo koreluje z morfologią i bioakustyką^[39]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają pięć podgatunków^[39].

Etymologia

• Ochotona: mongolska nazwa ochodona dla szczekuszki^[41].
• princeps: łac. princeps, principis „książę, wódz, przywódca”, od primus „główny”, od forma wyższa od prior, prius „pierwszy”; capere „brać”^[42].
• fenisex: łac. fenisex, fenisecis „kosiarz, wiejski”^[43].
• saxatilis: łac. saxatilis „bywalec skał, odwiedzający skały”, od saxum, saxi „kamień, skała”^[42].
• schisticeps: późnołac. schistus „łupek”, od lapis schistos „kamień rozszczepialny”, od gr. σχιστος skhistos „rozszczepiony”, od σχιζω skhizō „podzielić”; łac. -ceps „-głowy”, od caput, capitis „głowa”^[42].
• uinta: Uinta Mountains, Utah, Stany Zjednoczone^[44][42].

Morfologia

Długość ciała 160–200 mm, długość ucha 23–26 mm, długość tylnej stopy 27–34 mm; masa ciała 121–176 g^[45]. Z wyglądu podobna do świnki morskiej, sierść brązowa. Małe półkoliste, zaokrąglone uszy. Owłosiony spód łapek.

Ekologia

Środowisko życia

Obszary skaliste i strome rumowiska na wysokości 2,5-4 tys. m n.p.m. Na północy, w Kolumbii Brytyjskiej, zbocza położone już na wysokości 500 m n.p.m. i niżej.

Tryb życia

Aktywne w ciągu dnia, żyją w dużych dobrze zorganizowanych koloniach. Porozumiewają się za pomocą gwizdów i głosów przypominających szczekanie (stąd też nazwa) używając całej gamy odmiennych tonów. Wykazują silny terytorializm, przy czym rewiry sąsiadujących samic i samców tworzących pary nakładają się na siebie. W maju lub czerwcu po ciąży trwającej 1 miesiąc rodzi się 2-6 młodych. Są one nagie i ślepe. Późnym latem może przyjść na świat drugi miot. Szczekuszki często padają ofiarą drapieżników, szczególnie ptaków. Odżywiają się różnymi gatunkami traw, bylin, krzewinek, mchów i porostów. Zwierzęta te nie zapadają w sen zimowy, aby dostać się do pożywienia, kopią tunele w śniegu. Zapasy robią przez znoszenie dużych ilości świeżych części roślin i suszenie ich pod blokami skalnymi.