Remove ads
Szczaw nadmorski (Rumex maritimus L.) – gatunek rośliny należący do rodziny rdestowatych. Jest szeroko rozprzestrzeniony w strefie klimatu umiarkowanego w Eurazji[4], prawdopodobnie brak go jednak w Azji Wschodniej, skąd błędnie jako ten gatunek podawane były blisko spokrewnione i podobne: R. persicarioides i R. fueginus[5]. W Polsce spotykany na całym obszarze z wyjątkiem wyższych partii gór[4]. Jako gatunek zawleczony notowany był w Ameryce Północnej. Rośnie w miejscach mulistych, podmokłych na brzegach wód, ale też w miejscach przekształconych przez człowieka.
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
szczaw nadmorski | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Rumex maritimus L. Sp. Pl. 335 1753[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Remove ads
W Europie na zachodzie sięga do Masywu Centralnego i Normandii we Francji oraz do Wysp Brytyjskich. Ma pojedyncze stanowiska na Sardynii i na wybrzeżu północnej Afryki, jednak południowa granica zwartego zasięgu kończy się na przedpolu Alp i w Kotlinie Panońskiej. Dalej na wschód, poprzez położone nad Morzem Czarnym obszary w Rumunii i Ukrainie, zasięg sięga za Ural po rzekę Ob na Syberii. Granica północna zwartego zasięgu biegnie wzdłuż brzegów Morza Północnego i Bałtyku i dalej na wschód, jednak liczne rozproszone stanowiska ma także na Półwyspie Skandynawskim i w północnej Rosji. W Azji Środkowej i Wschodniej zasięg jest porozrywany i obejmuje tereny Kazachstanu, Mongolii i Chin[6], jednak na terenach tych rozmieszczenie gatunku wymaga weryfikacji ze względu na częste błędy w jego oznaczaniu[5].
W Ameryce Północnej występuje przy północno-zachodnim krańcu kontynentu (Jukon i Alaska) oraz w północno-wschodnich Stanach Zjednoczonych (Massachusetts i Nowy Jork)[7].
W Polsce występuje często wzdłuż wybrzeża i w pasie wyżyn, poza tym jest rozproszony. W górach zwykle sięga tylko do piętra pogórza[4].
Remove ads
Kwiatostan
Pęd z owocami
Owoce na cienkich szypułkach
Owoc
.jpg)
.jpg)
- Łodyga
- Wzniesiona (czasem tylko drobne rośliny na terenach zalewowych miewają pęd podnoszący się lub płożący[7]), rozgałęziona zwykle od samego dołu, o wysokości zwykle do 50 cm[4], rzadko do 100 cm[7]. Ma barwę żółtozieloną do brązowawej, rzadko jest czerwono nabiegła. Na powierzchni jest mniej lub bardziej rowkowana lub żeberkowana[4]. Wyrasta z poziomego kłącza. Łodyga jest naga lub rzadko i krótko brodawkowata (intensywniej w obrębie kwiatostanu i na liściach)[7].
- Liście
- W dolnej części pędu liście długoogonkowe (ogonek od 1 cm do 2,5 cm długości[5]) i wąskolancetowate, w górze ogonki są coraz krótsze, a blaszka węższa, tak że górne liście są niemal siedzące i równowąskie. Największe, czyli dolne liście, osiągają do 25 cm długości i 3 (rzadko 4) cm szerokości[5][7]. W obrębie kwiatostanu liście są drobne, ale dłuższe od kwiatów. Blaszka liściowa może być płaska lub kędzierzawa, całobrzega lub karbowana[4]. Szczyt liścia zaostrzony[5]. Boczne wiązki przewodzące odchodzą od wiązki centralnej pod kątem nieco mniejszym od prostego[4]. Gatka krótkotrwała, błoniasta[5].
- Kwiaty
- Obupłciowe, zebrane w gęsty, wiechowaty kwiatostan[5] zajmujący górną połowę lub nawet większą część pędu[7]. Zwykle jest gałęzisty i ulistniony także w górnej części[4], barwy żółtozielonej do żółtozłocistej[7]. Kwiaty wyrastają w pęczkach gęsto zbliżonych do siebie w górnej części kwiatostanu i rozsuniętych tylko w jego dolnej części[4]. W jednym okółku wyrasta ok. 15–30, czasem nawet więcej kwiatów[7].
- Kwiaty wyrastają na nitkowatych szypułkach długości 3-8 mm, ze stawami u nasady i w 1/3 długości szypułki[7]. Zewnętrzne listki okwiatu cienkie i krótkie, podczas owocowania odstające. Wewnętrzne listki o długości ok. 3 mm, wąskojajowate, na szczycie wyciągnięte w ostry kolec z dwoma parami ząbków po bokach, osiągającymi od 1 do 3,5 mm długości[4][7]. Podczas owocowania na wewnętrznych listkach okwiatu powstają silnie wypukłe guzki[4].
- Owoce
- Drobne niełupki osiągające do ok. 1,5 mm długości, zwężające się ku szczytowi i nasadzie[4].
Remove ads
Roślina jednoroczna, rzadziej dwuletnia w klimacie cieplejszym[4][5]. Kwitnie od lipca do września[4].
Rośnie w miejscach mulistych; na brzegach wód stojących, mokradeł, rzek, także w miejscach zasolonych w pasie wybrzeży i na solniskach śródlądowych[4]. Często na odsłaniającym się dnie zbiorników, po spadku poziomu wody[8]. W przypadku wezbrań wód, rośliny tego gatunku wydłużają pęd w celu wyniesienia kwiatostanu nad powierzchnię wody[9]. W obrębie rodzimego zasięgu gatunek wykazywany także jako rzadszy na siedliskach ruderalnych i w podmokłych miejscach na polach[4], ale już jako zawleczony w Ameryce Północnej notowany jest głównie jako gatunek ruderalny[7]. W Europie Środkowej uznany za gatunek charakterystyczny zespołu Rumicetum maritimi z klasy Bidentetea tripartiti. Zespół roślinności ze szczawiem nadmorskim wykształca się na brzegach bardzo eutroficznych zbiorników i ze względu na postępujące zanieczyszczanie wód jest coraz bardziej powszechny[10]. Także na Wyspach Brytyjskich gatunek po okresie, w którym tracił stanowiska w wyniku regulacji i osuszania mokradeł, od drugiej połowy XX wieku zyskuje nowe stanowiska, co wiązane jest ze wzrostem trofii wód[11].
Liczba chromosomów 2n = 40[4].
Remove ads
Tworzy mieszańce ze szczawiem skupionym, kędzierzawym, tępolistnym i wąskolistnym[4].
Liście po ugotowaniu są jadalne[12]. Ma charakterystyczny dla roślin ze swego rodzaju, kwaskowaty smak. Ze względu na możliwość zawierania dużych ilości kwasu szczawiowego nie należy go spożywać w nadmiarze[8].
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads