Syczek[5] (Otus scops) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny puszczykowatych (Strigidae), zamieszkujący południową i wschodnią Europę, zachodnią i środkową Azję oraz północno-zachodnią Afrykę. Gatunek wędrowny (przeloty IX–X i II–IV), zimuje na południowych krańcach Europy i w Afryce Subsaharyjskiej. Do Polski zalatuje sporadycznie – do końca 2021 stwierdzony około 24 razy[6]. Dawniej być może był lęgowy. Próby lęgów zaobserwowano w 2013 i 2019 roku[7].
Jedna z najmniejszych sów, wielkości drozda. Rozmiarami przypomina pójdźkę, ale sylwetka jest smukła, z długimi skrzydłami i dużą głową zakończoną „uszami” z piór, wyglądającymi jak rogi. W spoczynku „uszy” są zwykle mało widoczne; syczek stawia je, gdy jest zaniepokojony. Obie płci podobnie ubarwione. Upierzenie szarobrązowe lub rudawe z kreskowaniem i prążkowaniem, ciemnym od spodu i jasnym z wierzchu. Rysunek ten przypomina korę, dzięki czemu sowa doskonale się maskuje podczas dziennego spoczynku. Lotki pierwszorzędowe i ogon jasne, poprzecznie prążkowane. Szlara niewyraźna, oczy jasnożółte. Młode ubarwione podobnie jak dorosłe.
Rozmiary
długość ciała ok. 19–22 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 49–54 cm
Masa ciała
ok. 80–100 g
Głos
Krótkie, monotonne gwizdy, powtarzane co 2–3 sekundy, nieco podobne do głosu sóweczki. Można go też pomylić z głosem płaza – pętówki, który jednak odzywa się ostrzej i krócej. Jest to głos terytorialny, wydawany przez osobniki obu płci, z tym że u samic jest on wyższy i mniej donośny. Syczki nawołują zwykle siedząc na drzewie liściastym lub ewentualnie na słupie czy drucie telefonicznym. Największą aktywność głosową wykazują od kwietnia do pierwszej połowy czerwca, ze szczytem w maju. W ciągu doby ich głos można usłyszeć od zmierzchu do świtu, szczególnie podczas jasnych, ciepłych i bezwietrznych nocy.
Zachowanie
Aktywny tylko nocą. W dzień przebywa blisko pnia drzewa lub gęstego krzewu. Mało płochliwy, nie jest skryty. Gniazduje w pobliżu człowieka i toleruje jego obecność.
Zamieszkuje obszary suche, o łagodnym klimacie, z luźnymi zadrzewieniami. Są to zwykle tereny nizinne lub pagórkowate z kępami starych, liściastych drzew, a także stare gaje, parki, sady i ogrody. Często spotykany w krajobrazie rolniczym. Na terenach górzystych wybiera południowe i zachodnie stoki.
Wyprowadza jeden lęg w roku, w maju. Wyjątkowo, po stracie pierwszego lęgu, może przystępować do drugiego w lipcu.
Gniazdo
Przeważnie w dziupli lub wnęce budynku, a tylko wyjątkowo zajmuje gniazda srok lub wron. Chętnie zajmuje skrzynki lęgowe. Średnica otworu dziupli nie może być mniejsza niż 6 cm, natomiast nie musi być ona umieszczona wysoko – znajdowano zajęte dziuple nawet na wysokości 1,5 m. Gniazdo nie jest przystosowywane przez syczka przed rozpoczęciem lęgu.
Jajo z kolekcji muzealnej
Jaja i wysiadywanie
Samica składa 3–6 okrągłych, białych i nieco połyskujących jaj, o średnich wymiarach 32 × 27 mm. Wysiadywanie (wyłącznie przez samicę) trwa ok. 24–25 dni i zaczyna się po złożeniu 2–3 jaja. Raz w ciągu nocy samica wylatuje na żer, wtedy samiec ją zastępuje.
Pisklęta
Pisklęta klują się niejednocześnie, jest więc między nimi różnica w wielkości. W momencie wyklucia są ślepe, otwierają oczy po ok. 5 dniach. Opiekują się nimi oboje rodzice. Po 15 dniach młode wyglądają z dziupli i u jej wejścia odbierają przynoszony pokarm. W 21–29 dniu, kiedy nie są jeszcze w pełni lotne, opuszczają gniazdo i już do niego nie wracają. Zaczynają dobrze latać w 30–40 dniu życia, mniej więcej wtedy też uczą się polować. Pozostają jeszcze pod opieką rodziców do ok. 50 dnia życia. Dojrzałość płciową osiągają w następnym roku.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje syczka za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern). Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 790000 – 1400000 dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy[4]. Od 2019 roku IUCN traktuje syczka cypryjskiego (O. s. cyprius) jako odrębny gatunek i także zalicza go do kategorii najmniejszej troski. Jego liczebność szacowana jest (2015) na 10–24 tysiące dorosłych osobników, ale jej trend nie jest znany[9].
W wielu krajach europejskich notuje się silny spadek liczebności syczków, nawet do 50%. Są to: Włochy, Francja, Hiszpania, Austria, Szwajcaria, Słowacja. Wśród możliwych przyczyn tego spadku wymienia się przede wszystkim:
zmiany w użytkowaniu pól i łąk oraz intensyfikację rolnictwa
kurczenie się naturalnych środowisk występowania syczka, spowodowane urbanizacją, wycinaniem sadów i alei drzew
Holt, D.W., Berkley, R., Deppe, C., Enríquez Rocha, P., Petersen, J.L., Rangel Salazar, J.L., Segars, K.P., Wood, K.L. & Marks, J.S.:Eurasian Scops-owl (Otus scops).[w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line].Lynx Edicions, Barcelona,2019.[dostęp 2019-12-28].
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z2016r. poz.2183).
LudwikL.TomiałojćLudwikL., TadeuszT.StawarczykTadeuszT., Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany, Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 461, ISBN83-919626-1-X.
praca zbiorowa pod red. Romualda Mikuska:Metody badań i ochrony sów.Kraków:Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych,2005,s.87–91. ISBN83-87331-71-6.
Ptaki Europy. Przewodnik ilustrowany, PaulP.Sterry, RichardR.Allen (ilustr.), EmilE.Gola (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 232, ISBN83-7311-826-8, OCLC749151835.
PeterP.HaymanPeterP., RobR.HumeRobR., Ptaki drapieżne, AndrzejA.Kruszewicz (tłum.), AgnieszkaA.Czujkowska (tłum.), Warszawa: Muza SA, 2007, s. 146–147, ISBN978-83-7495-075-6, OCLC749292163.
LarsL.JonssonLarsL., Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego, MagnusM.Ullman i inni, wyd. 3, Warszawa: Muza SA, 2006, s. 324, ISBN83-7319-927-6, OCLC749649489.
Tajemnice zwierząt: Ptaki drapieżne Europy.Wrocław:Wydawnictwo Dolnośląskie,1991. ISBN83-7023-149-7. Brak numerów stron w książce
.jpg)
