Susan Sarandon

Susan Abigail Sarandon (de domo Tomalin; ur. 4 października 1946 w Nowym Jorku) – amerykańska aktorka i aktywistka społeczna. Laureatka nagród i wyróżnień, w tym Oscara, nagrody BAFTA i nagrody Gildii Aktorów Ekranowych, a także nominacji do Emmy, sześciu nagród Primetime Emmy i dziewięciu Złotych Globów^[1].

Susan Sarandon

Susan Sarandon (2016)
Imię i nazwisko	Susan Abigail Sarandon
Data i miejsce urodzenia	4 października 1946 Nowy Jork
Zawód	aktorka, aktywistka
Współmałżonek	Chris Sarandon (1967–1979; rozwód)
Lata aktywności	od 1970

5 sierpnia 2002 otrzymała własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6801 Hollywood Boulevard^[2][3].

Susan Sarandon to również działaczka społeczna i polityczna, w 1999 została mianowana ambasadorem dobrej woli UNICEF^[4] i w 2006 otrzymała nagrodę humanitarną Action Internationale Contre la Faim^[5].

Wczesne lata

Urodziła się w Jackson Heights w Queens w stanie Nowy Jork w rodzinie rzymskokatolickiej jako najstarsze z dziewięciorga dzieci Lenory Marie (z domu Criscione) i Phillipa Leslie Tomalina, dyrektora ds. reklamy, producenta telewizyjnego i byłego piosenkarza w nocnych klubach^[6]. Miała czterech braci – Phillipa Leslie Jr., Terry’ego, Timothy’ego i O’Briana oraz cztery siostry – Meredith, Bonnie Priscille, Amandę i Melissę^[7]. Jej matka była pochodzenia włoskiego, jej przodkowie pochodzili z rejonów Toskanii i Sycylii, a ojciec miał korzenie angielskie, irlandzkie, niemieckie i walijskie z Bridgend^[8].

Kiedy miała cztery lata, jej rodzina przeniosła się do Stephenville w New Jersey. W 1960 ukończyła Saint Francis Grammar School w Metuchen^[9]. W 1964 ukończyła Edison High School w Edison Township, gdzie w 1962 dołączyła do zespołu i grupy tanecznej, która zabawiała chore dzieci w pobliskim szpitalu rehabilitacyjnym. Jako uczennica liceum zagrała główną rolę w przedstawieniu Lady Precious Stream. Jako maturzystka zagrała tytułową bohaterkę w komedii Moja siostra Eileen, zdobywając wzmianki w lokalnych gazetach. W 1964 został wprowadzony do National Honor Society^[10]. W latach 1964–1968 uczęszczała na Katolicki Uniwersytet Ameryki, uzyskując tytuł licencjata w dziedzinie teatru^[11]. W trakcie studiów i wkrótce po nich utrzymywała się z opróżniania basenów w szpitalu, strzyżenia włosów, sprzątania domów i pracy jako operator centrali telefonicznej^[12]. Była modelką nowojorskiej agencji Ford Models^[13].

Kariera

W 1968 wspólnie z ówczesnym mężem Chrisem Sarandonem pojawiła się na scenie w Wayside Theatre w Middletown w Wirginii. Po raz pierwszy wystąpiła przed kamerą w roli Melissy Compton w dramacie Johns G. Avildsens Joe (1970)^[14] z Peterem Boyle. Od 30 marca 1970 do 1971 grała postać Sarah Fairbanks w operze mydlanej ABC Inny świat (A World Apart). W operze mydlanej CBS Search for Tomorrow (1972) wystąpiła w roli Patrice Kahlman. W 1972 trafiła na Broadway w sztuce Gore’a Vidala Wieczór z Richardem Nixonem i...^[15]. Po występie w dramacie George’a Roy Hilla Wielki Waldo Pepper (1975) u boku Roberta Redforda, została obsadzona w głównej roli żeńskiej Janet Weiss w kultowym musicalu Jima Sharmana The Rocky Horror Picture Show (1975). W dramacie Louisa Malle’a Ślicznotka (1978) zagrała prostytutkę wychowującą swoją córkę w domu publicznym.

Była dwukrotnie nominowana do nagrody Drama Desk na off-Broadwayu za kreację Maude Mix w spektaklu Kilka białych piskląt siedzi i rozmawia (1980) i za rolę Marjorie, ofiary gwałtu, która odwraca sytuację od napastnika i przejmuje kontrolę w przedstawieniu Skrajności (Extremities, 1982)^[16]. Kreacja kelnerki Sally Matthews z Saskatchewan w Kanadzie, pracującej w barze z ostrygami w kasynie w Atlantic City w dramacie kryminalnym Louisa Malle’a Atlantic City (1980) przyniosła jej nominację do Oscara^[17]. W horrorze Tony’ego Scotta Zagadka nieśmiertelności (1983) wystąpiła w scenie miłości lesbijskiej z Catherine Deneuve, co sprawiło, że wielu widzów wychodziło z kina oburzonych^[18].

Kolejne lata przyniosły kolejne sukcesy. W czarnej komedii fantasy George Miller Czarownice z Eastwick (1987) wcieliła się w postać nauczycielki muzyki Jane Spofford, która podobnie jak jej dwie przyjaciółki (Cher i Michelle Pfeiffer), jest uwodzona przez demonicznego Darryla Van Horne’a (Jack Nicholson)^[19]. Na planie komedii romantycznej Byków z Durham (1988), gdzie została obsadzona w roli nauczycielki języka angielskiego Annie Savoy, byłej cheerleaderki, poznała swojego życiowego partnera, aktora Tima Robbinsa. Prawdziwym sukcesem artystycznym była rola twardej kelnerki z zatłoczonej knajpki Louise Sawyer, która wspólnie z przyjaciółką (Geena Davis) wybierały się na weekendowy wypad, w dramacie Ridleya Scotta Thelma i Louise (1991), za którą po raz drugi nominowana do Oscara i dostała włoską nagrodę David di Donatello dla najlepszej aktorki zagranicznej. Kolejną nominację do Oscara i Złotego Globu dostała za rolę Michaela Odone, matki kilkuletniego Lorenza w opartym na autentycznej historii dramacie George’a Millera Olej Lorenza (1992) z Nickiem Nolte. W 1995 ponownie była nominowana do Oscara i otrzymała nagrodę BAFTA po tym jak wystąpiła w roli adwokat Reggie Love w dramacie sądowym Joela Schumachera Klient (1994). Została uhonorowana statuetką Oscara za rolę zakonnicy Helen Prejean w dramacie Tima Robbinsa Przed egzekucją (1995)^[20].

Działalność pozaaktorska

Susan Sarandon jest jedną z najbardziej aktywnych aktorek Hollywood. Oprócz pracy na planie zajmuje się organizacją wielu przedsięwzięć na cele charytatywne. Szczególną uwagę zwraca na osoby chore na AIDS. W 1993 roku w trakcie uroczystości wręczania Oscarów poświęciła im nawet krótką przemowę, czym zjednała sobie nie tylko podziw, ale i poparcie ze strony wielu ludzi kina. W czasie operacji „Pustynna Burza” otwarcie krytykowała prezydenturę Busha i wojnę w Zatoce. Jest także działaczką na rzecz osób ze środowiska LGBT. Brała udział w reklamie „Love is Love is Love”, promującej LGBT.

Życie prywatne

W 1965, gdy uczęszczała na Katolicki Uniwersytet Ameryki, poznała o 4 lata starszego studenta, Chrisa Sarandona. 16 września 1967 zawarli związek małżeński. Rozstali się w 1970, ale formalny rozwód wzięli dopiero 9 lat później, 20 września 1979. W latach 1978–1980 jej partnerem był reżyser Louis Malle. W latach 1984–1988 była w związku z włoskim reżyserem Franco Amurrim, z którym ma córkę Evę Amurri (ur. 15 marca 1985), również będącą aktorką. W latach 1988–2009, przez 23 lata była związana z młodszym o 12 lat aktorem Timem Robbinsem. Para ma dwóch synów: Jacka Henry’ego (ur. 1989) i Milesa (ur. 1992). W latach 2010–2015 jej partnerem był młodszy o 31 lat producent filmowy Jonathan Bricklin^[21]. W 2022 roku Sarandon dokonała coming outu w programie telewizyjnym The Tonight Show Starring Jimmy Fallon, gdzie powiedziała, że jest biseksualna^[22].

Filmy fabularne

• 1970: Joe jako Melissa Compton
• 1971: Fleur bleue jako Elizabeth Hawkins
• 1971: Mortadela jako Sally
• 1974: The Rimers of Eldritch jako Patsy Johnson
• 1974: The Whirlwind
• 1974: The Satan Murders jako Kate
• 1974: June Moon jako Eileen
• 1974: Bal kapitański (F. Scott Fitzgerald and 'The Last of the Belles' ) jako Ailie Calhoun
• 1974: Strona tytułowa (The Front Page) jako Peggy Grant
• 1974: Zakochani w Molly (Lovin' Molly) jako Sarah
• 1975: Rocky Horror Picture Show (The Rocky Horror Picture Show) jako Janet Weiss
• 1975: Wielki Waldo Pepper (The Great Waldo Pepper) jako Mary Beth
• 1976: Dragonfly jako Chloe
• 1977: Kowboj za kółkiem (The Last of the Cowboys) jako Ginny
• 1977: Druga strona północy (The Other Side of Midnight) jako Catherine Alexander
• 1977: Checkered Flag or Crash jako C.C. Wainwright
• 1978: Ślicznotka (Pretty Baby) jako Hattie
• 1978: Król Cyganów (King of the Gypsies) jako Rose
• 1979: Prawie jak w raju (Something Short of Paradise) jako Madeleine Ross
• 1980: Atlantic City jako Sally
• 1980: Nieoczekiwany romans (Loving Couples) jako Stephanie
• 1982: Kim w tej chwili jestem? (Who Am I This Time?) jako Helene Shaw
• 1982: Burza (Tempest) jako Aretha
• 1983: Zagadka nieśmiertelności (The Hunger) jako Sarah Roberts
• 1984: Kumpelski układ (The Buddy System) jako Emily
• 1985: Mussolini i Ja (Mussolini: The Decline and Fall of Il Duce) jako Edda Ciano
• 1985: Kompromitujące pozy (Compromising Positions) jako Judith Singer
• 1986: Waleczne kobiety (Women of Valor) jako pułkownik Margaret Ann Jessup
• 1987: Czarownice z Eastwick (The Witches of Eastwick) jako Jane Spofford
• 1988: Byki z Durham (Bull Durham) jako Annie Savoy
• 1988: Sweet Hearts Dance jako Sandra Boon
• 1989: Sucha biała pora (A Dry White Season) jako Melanie Bruwer
• 1989: Styczniowy człowiek (The January Man) jako Christine Starkey
• 1990: Biały pałac (White Palace) jako Nora Baker
• 1991: Thelma i Louise (Thelma & Louise) jako Louise Sawyer
• 1992: Olej Lorenza (Lorenzo's Oil) jako Michaela Odone
• 1992: Margines życia (Light Sleeper) jako Ann
• 1992: Bob Roberts jako Tawna Titan
• 1992: Gracz (The Player) jako Susan Sarandon
• 1994: Bezpieczne przejście (Safe Passage) jako Mag Singer
• 1994: Małe kobietki (Little Women) jako Marmee March
• 1994: Klient (The Client) jako Reggie Love
• 1995: Przed egzekucją (Dead Man Walking) jako siostra Helen Prejean
• 1996: Jakubek i brzoskwinia olbrzymka (James and the Giant Peach) jako Pająk (głos)
• 1998: Mamuśka (Stepmom) jako Jackie
• 1998: Półmrok (Twilight) jako Catherine Ames
• 1998: Illuminata jako Celimene
• 1999: Nasz przyjaciel, Martin (Our Friend, Martin) jako pani Clark (głos)
• 1999: Ziemskie namiętności (Earthly Possessions) jako Charlotte Emery
• 1999: Cradle Will Rock jako Margherita Sarfatti
• 1999: Wszędzie byle nie tu (Anywhere But Here) jako Adele August
• 2000: Tajemniczy Joe (Joe Gould's Secret) jako Alice Neel
• 2000: Pełzaki w Paryżu (Rugrats in Paris: The Movie – Rugrats II) jako Coco LaBouche
• 2001: Psy i koty jako Ivy (głos)
• 2002: Siostrzyczki (The Banger Sisters) jako Lavinia
• 2002: Mila księżycowego światła (Moonlight Mile) jako JoJo Floss
• 2002: Ucieczka od życia (Igby Goes Down) jako Mimi Slocumb
• 2003: I będę żyć (Ice Bound) jako Jerri Nielsen
• 2004: Zatańcz ze mną (Shall We Dance) jako Beverly Clark
• 2004: Alfie jako Liz
• 2004: Czekając na cud (Noel) jako Rose
• 2005: Upodleni (The Exonerated) jako Sunny
• 2005: Romanse i papierosy (Romance & Cigarettes) jako Kitty Kane
• 2005: Elizabethtown jako Hollie Baylor
• 2006: Modliszka (Irresistible) jako Sophie
• 2007: Arytmetyka uczuć (Emotional Arithmetic) jako Melanie Lansing Winters
• 2007: Zaczarowana (Enchanted) jako królowa Narissa
• 2007: Bernard i Doris (Bernard and Doris) jako Doris
• 2007: W dolinie Elah (In the Valley of Elah) jako Joan Deerfield
• 2007: Facet od W-F'u (Mr. Woodcock) jako Beverly Farley
• 2008: Speed Racer jako mama Racera
• 2008: Na rozstaju uczuć (Middle of Nowhere) jako Rhonda Berry
• 2009: Co w trawie piszczy? (Leaves of Grass) jako Daisy
• 2009: Najlepszy (The Greatest) jako Grace Brewer
• 2009: Człowiek sukcesu (Solitary Man) jako Nancy
• 2009: Nostalgia anioła (The Lovely Bones) jak babcia Lynn
• 2010: Wall Street: Pieniądz nie śpi (Wall Street: Money Never Sleeps) jako Sylvia Moore
• 2010: Jack, jakiego nie znacie (You Don’t Know Jack) jako Janet Good
• 2010: Peacock jako Fanny Crill
• 2011: The Miraculous Year jako Patty Atwood
• 2011: Fight for Your Right Revisited jako matka
• 2011: Jeff wraca do domu (Jeff, Who Lives at Home) jako Sharon
• 2012: Arbitraż (Arbitrage) jako Ellen Miller
• 2012: Spadaj, tato (I Hate You, Dad) jako Mary McGarricle
• 2012: Robot i Frank (Robot & Frank) jako Jennifer
• 2012: Atlas chmur (Cloud Atlas) jako Ursula / Żółta twarz
• 2012: Reguła milczenia (The Company You Keep) jako Sharon Solarz
• 2013: Infiltrator (Snitch) jako Joanne Keeghan
• 2013: Wielkie wesele (The Big Wedding) jako Bebe McBride
• 2013: Irwin & Fran jako narrator
• 2013: The Last of Robin Hood jako Florence Aadland
• 2014: Wezwanie (The Calling) jako Hazel Micallef
• 2014: Pingpongowe lato (Ping-Pong Summer) jako Randi Jammer
• 2014: Tammy jako Pearl
• 2014: Hell & Back jako anioł Barb (głos)
• 2016: Mothers Day jako Millie
• 2016: Zoolander 2 jako ona sama
• 2017: Złe mamuśki 2: Jak przetrwać święta (A Bad Moms Christmas] jako Isis
• 2023: Blue Beetle jako Victoria Kord

Seriale telewizyjne

• 1971: A World Apart jako Patrice Kahlman
• 1971: Owen Marshall: Counselor at Law jako Joyce
• 1972: Search for Tomorrow jako Sarah Fairbanks
• 1973–1974: Wide World of Mystery jako Kate
• 1984: Faerie Tale Theatre jako Piękność
• 1984: Oxbridge Blues jako Natalie
• 1985: Anno Domini (A.D.) jako Livilla
• 1995: Simpsonowie (The Simpsons) jako nauczycielka baletu (głos)
• 2001: Przyjaciele (Friends) jako Jessica Lockhart
• 2002: Zwariowany świat Malcolma (Malcolm in the Middle) jako Meg
• 2003: Dzieci Diuny (Children of Dune) jako księżna Wensicja Korrino
• 2003: Freedom: A History of Us jako Mary Hagidorn
• 2005: Mad TV
• 2006–2007: Wołanie o pomoc (Rescue Me) jako Alicia Green
• 2009: Ostry dyżur (E.R.) jako Nora
• 2009, 2011: Saturday Night Live jako matka
• 2011–2012: Rockefeller Plaza 30 (30 Rock) jako Lynn Onkman
• 2012: Słowo na R (The Big C) jako Joy Kleinman
• 2015: Marilyn jako Gladys Mortenson
• 2016: Zoolander 2 jako ona sama (cameo)

Nagrody

Rok	Nagroda	Kategoria	Film
1961	Nagroda Genie	Najlepszy występ zagranicznej aktorki	Atlantic City (1980)
1991	National Board of Review	Najlepsza aktorka	Thelma i Louise (1991)
1992	David di Donatello	Najlepsza aktorka zagraniczna
1995	Nagroda BAFTA	Najlepsza aktorka pierwszoplanowa	Klient (1994)
	Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych	Najlepsza aktorka pierwszoplanowa	Przed egzekucją (1995)
1996	Nagroda Akademii Filmowej	Najlepsza aktorka pierwszoplanowa
	David di Donatello	Najlepsza aktorka zagraniczna
2005	Nagroda Satelita	Nagroda Mary Pickford za wkład w przemysł rozrywkowy	–
2016	69. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Cannes	Nagroda Kering: Kobiety w ruchu	–