Strażnica WOP Międzyzdroje

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Wołyń (Wollin)/Wald/Międzyzdroje – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy morskiej. Strażnica Straży Granicznej w Międzyzdrojach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej.

Strażnica WOP
Wołyń (Wollin)/Wald/Międzyzdroje

Strażnica SG w Międzyzdrojach
ZOW-T SG w Międzyzdrojach
Placówka SG w Międzyzdrojach

Budynek strażnicy (1948)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	31 marca 2010
Tradycje
Rodowód	75 strażnica WOP
Kontynuacja	PSG w Świnoujściu
Komendanci / Dowódcy
Ostatni	mjr SG Krzysztof Sosnowski
Organizacja
Dyslokacja	Wolin Międzyzdroje ul. Mikołaja Kopernika 2[1]
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	15 komenda odcinka 46 batalion OP 125 batalion WOP batalion portowy WOP Pomorska Brygada WOP Pomorski Oddział SG Morski Oddział SG

Placówka Straży Granicznej w Międzyzdrojach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania w ochronie granicy państwowej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 15 komendy odcinka Międzyzdroje jako 75 strażnica WOP^[2] [Wołyń (Wollin)]^[3] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[4].

Z dniem 1 kwietnia 1947 strażnica, pozostając nadal w strukturach 15 komendy odcinka, została przekazana do Szczecińskiego Oddziału WOP nr 3^[5] i przeniesiona do Międzyzdrojów^[b].

Żołnierze WOP w świetlicy (1948)

W związku z reorganizacją oddziałów WOP w 1948, strażnica podporządkowana została dowódcy 46 batalionu OP.

Od stycznia 1951 strażnica podlegała dowódcy 125 batalionu WOP^[6][7]. Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[c], a 75 strażnica WOP Międzyzdroje I kategorii otrzymała nr 71^[9]. Rozkazem organizacyjnym dowódcy WOP nr 0148 z 2 września 1963 przeformowano Strażnicę WOP Międzyzdroje na Strażnicę WOP Międzyzdroje nadmorską kategorii II^[10].

W 1965 rozformowany został batalion portowy WOP Świnoujście, a Strażnicę WOP Międzyzdroje podporządkowano bezpośrednio pod sztab brygady^[d].

W 1968 powtórnie sformowano batalion nadmorski WOP Świnoujście^[e]. Strażnica weszła w jego skład, jako 2 strażnica WOP Międzyzdroje nadmorska III kategorii.

Strażnica WOP Międzyzdroje do 15 maja 1991 była w strukturach Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza^[11].

Straż Graniczna:

16 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, strażnica Międzyzdroje weszła w podporządkowanie Pomorskiego Oddziału Straży Granicznej w Szczecinie i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Międzyzdrojach^[12] .

Na podstawie zarządzenia nr 017 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 12 marca 1992 przeformowano Pomorski Oddział SG wg etatu nr 44/039 i 2 czerwca 1992 strażnica w Międzyzdrojach przeszła w podporządkowanie komendanta Morskiego Oddziału Straży Granicznej w Gdańsku^[12] . Początkowo była to strażnica, następnie Zespół Obserwacji Wzrokowo–Technicznej, później znów strażnica^[11].

W 2002 Strażnica SG w Międzyzdrojach miała status strażnicy SG I kategorii^[f].

Od 24 sierpnia 2005 funkcjonowała jako Placówka Straży Granicznej w Międzyzdrojach^[g] do 31 marca 2010, kiedy to została rozformowania. Ochraniany przez placówkę odcinek granicy wraz z obiektami, przejęła Placówka Straży Granicznej w Świnoujściu. Zniesienie Placówki SG w Międzyzdrojach, wynikało z przyjętego przez Komendę Główną Straży Granicznej planu zmian organizacyjnych po przystąpieniu Polski do Obszaru Schengen i zniesienia kontroli granicznych, na jego wewnętrznych granicach w RP^[11].

Ochrona granicy

Żołnierze WOP z pistoletem maszynowym PPSz jako patrol graniczny (1948)

W pierwszej połowie lat 60. POWT WOP posiadały na swoim wyposażeniu stacje r./lok. polskiej konstrukcji (początkowo t. RO–231 a następnie RN–231), a także lunety i środki łączności przewodowej^[13].

W 1963 rozformowano Strażnicę WOP Świnoujście-Port i Strażnicę WOP Świnoujście-Wybrzeże, a ochraniany odcinek granicy państwowej przejęła Strażnica WOP Międzyzdroje nadmorska. Natomiast Strażnica WOP Dziwnów nadmorska przejęła część odcinka Strażnicy WOP Międzyzdroje. Tym samym rozkazem zorganizowano GPK Świnoujście-Port^[h].

W 1968 na odcinku strażnicy funkcjonowały punkty kontroli ruchu rybackiego (PKRR), w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• PKRR Międzyzdroje
• PKRR Wisełka.

Strażnica WOP Międzyzdroje w 1969 miała na swoim odcinku 5 POWT WOP wykorzystywane do ochrony granicy państwowej^[i].

Żołnierz WOP na stanowisku bojowym SB-2 podczas prowadzenia obserwacji przy pomocy lunety optycznej na wieży POWT nr 4 (Przytór) (1985)

Wykaz punktów obserwacji wzrokowo-technicznej^[j] na odcinku Strażnicy WOP Międzyzdroje wg stanu z 1990^[k]:

• POWT nr 3 Świnoujście (bliski/daleki dozór – 16 Mm)^[l]
• POWT nr 4 Przytór (bliski dozór – 4 Mm)^[m]
• POWT nr 5 Międzyzdroje–Lubiewo (bliski dozór – 4 Mm)
• POWT nr 6 Grodno (bliski/daleki dozór – 16 Mm)
• POWT nr 7 Kołczewo (bliski dozór – 4 Mm).

Straż Graniczna:

Obszar służbowej odpowiedzialności Placówki SG w Międzyzdrojach do rozformowania, obejmował powiat kamieński^[11].

Strażnice sąsiednie

• 74 strażnica WOP Lubień ⇔ 76 strażnica WOP Nowa Wieś – 1946
• 74 strażnica OP Wydrzany ⇔ 76 strażnica OP Wisełka – 1949
• 70 strażnica WOP Partyzantów ⇔ 72 strażnica WOP Wisełka – 1954
• 3 strażnica WOP Świnoujście–Port kat. III ⇔ 1 strażnica WOP Wisełka kat. IV – 01.01.1960
• 3 strażnica WOP Świnoujście portowa ⇔ 1 strażnica WOP Dziwnów nadmorska kat. III – 1968

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Świnoujściu ⇔ Strażnica SG w Dziwnowie – 16.05.1991^[12] 
• Placówka SG w Świnoujściu ⇔ Placówka SG w Rewalu – 24.08.2005.

Komendanci/dowódcy

• ppor. Władysław Stramik (był w 10.1946)^[n].
• por. Antoni Mruk (1954–1955)
• por. Józef Kuna (01.12.1954–30.09.1955)^[20]
• por. Jan Szubski (1955–1957)^[21]
• por. Eustachy Wołoszyn (1959–1961)
• por. Andrzej Pawłowski (1961–co najmniej do 1972)

Komendanci strażnicy/placówki SG^[11]:

• mjr SG Maciej Keller
• kpt. SG Krzysztof Pietrzak
• mjr SG Bogdan Sobczak
• por. SG/mjr SG Waldemar Krzysztofik (był w 2002)^[22]
• mjr SG Krzysztof Sosnowski – do rozformowania.

Uwagi

1. Od 1991 strażnica Straży Granicznej.
2. Rozkaz organizacyjny szefa Departamentu WOP nr 013 z 21.03.1947.
3. Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego1954^[8].
4. Rozkaz organizacyjny dowódcy WOP nr 040/WOP z 27.04.1965.
5. Zarządzenie szefa Sztabu Generalnego nr 013/org z 15.01.1968.
6. Zarządzenie Komendanta Głównego Straży Granicznej nr 3 z 11.01.2002.
7. W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).
8. Rozkaz organizacyjny dowódcy WOP nr 0148 z 2.09.1963^[14] 
9. AMW w Gdyni, Akta DMBOP, sygn. nr 3541/75, t. 120, Zał. nr 1 do Instrukcji o współdziałaniu MW z WOP z 1969^[15].
10. Każdy POWT posiadał 2 stanowiska bojowe, na których pełniono służbę: SB-1 i SB-2. Pierwsze z nich wyposażone w aparaturę r./lok. było stanowiskiem obserwacji technicznej. Z drugiego stanowiska bojowego, znajdującego się na wieży o wysokości ok. 18 m, w ciągu dnia prowadzono obserwację wzrokową za pomocą lunety lub lornetki^[16]. Do pełnienia służby na POWT WOP kierowano żołnierzy służby zasadniczej po przeszkoleniu w Ośrodku Szkolenia Podoficerów i Młodszych Specjalistów BBWOP w Koszalinie^[17].
11. Biblioteka MOSG w Gdańsku, Przepisy o pływaniu i postoju okrętów Marynarki Wojennej (wydawnictwo DMW), Gdynia 1972, s. 52–53; oraz ASG w Szczecinie, Akta DWOP, sygn. nr 2884, t. 251, Opracowanie DWOP z 12.10.1990 r., s. 1^[18].
12. Wyposażone w radary t. ORS–754, które pracowały na podstawowym zakresie 16 Mm^[19].
13. Wyposażone w radary nowej generacji t. ORS–754 pracujące w zakresie 4 Mm^[19].
14. Rozkaz personalny dowódcy WOP nr 061 z 20.10.1946^[14]