Stanisław Adamski (oficer)

Stanisław Adamski (ur. 2 maja 1897 w Warszawie, zm. w kwietniu 1940 w Katyniu) – polski legionista, działacz Polskiej Organizacji Wojskowej, major geograf Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej^[1].

Ten artykuł dotyczy majora geografa Wojska Polskiego. Zobacz też: Stanisław Adamski (ujednoznacznienie).

Stanisław Adamski

major geograf
Data i miejsce urodzenia	2 maja 1897 Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	kwiecień 1940 Katyń, RFSRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1915–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	I Brygada Legionów Polskich, 22 Pułk Piechoty, 34 Pułk Piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Życiorys

Syn Antoniego i Barbary z Dylikowskich. Wstąpił do I Brygady Legionów Polskich i w jej szeregach walczył w I wojnie światowej. Następnie – już jako żołnierz Wojska Polskiego w składzie 22 pułku piechoty (a później 34 pułku piechoty) – brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Absolwent Oficerskiej Szkoły Topografów (1921). W latach 1921–1939 pełnił służbę w Wojskowym Instytucie Geograficznym w Warszawie, ostatnio na stanowisku kierownika grupy topograficznej w Wydziale Topograficznym^[2]. 19 marca 1928 roku został mianowany kapitanem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 4. lokatą w korpusie oficerów geografów^[3]. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1937 roku i 5. lokatą w korpusie oficerów geografów^[4].

Po agresji ZSRR na Polskę wzięty do niewoli sowieckiej 17 września 1939 roku w Hoszczy. 26 października 1939 roku był przetrzymywany w obozie jenieckim w Putywlu, po czym w listopadzie został przewieziony do obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku^[5], skąd ostatnią wiadomość do krewnych wysłał w listopadzie 1939 roku. Między 7 a 9 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD – lista wywózkowa 015/2 z 5 kwietnia 1940 roku^[6]. Według źródeł rosyjskich został rozstrzelany przez NKWD w Katyniu między 9 a 11 kwietnia 1940 roku^[7]. Zamordowanych w tym miejscu jeńców grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 roku mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu^[8]. Nie został zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943. Krewni do 1946 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie.

Życie prywatne

Ożenił się z Wandą Srzednicką. Mieli troje dzieci: córki Halinę (ur. 19 sierpnia 1920^[9]) i Marię oraz syna Andrzeja^[1]. Żona zmarła w 1982 roku i została pochowana w grobowcu rodziny Srzednickich h. Pomian na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 28-6-11,12). Córka Halina, po mężu Iwińska, zmarła 17 października 1998 roku (pochowana tamże). W grobowcu rodziny Srzednickich znajduje się symboliczny nagrobek Stanisława Adamskiego z inskrypcją: „Stanisław Adamski. Legionista. Major. Geograf. Zamordowany w Katyniu”^[9].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (12 marca 1931)^[10]
• Krzyż Walecznych^[4]
• Złoty Krzyż Zasługi^[4]
• Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1937)^[11]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Upamiętnienie

Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. 2007-11-09: Pierwszy dzień uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”

5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika^[12][13][14]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[15][16][17].

Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986)

„Dąb Pamięci” przy ul. Gminnej 6 obok siedziby Urzędu Gminy w Czosnowie (certyfikat nr 000328/000290/WE/2008) – posadzony w 2008 roku przez Stowarzyszenie Pamięci „Niepodległej Rzeczpospolitej Kampinoskiej” przy parafii Niepokalanego Serca NMP w Wierszach w ramach programu „Katyń... ocalić od zapomnienia” Stowarzyszenia „Parafiada” im. św. Józefa Kalasancjusza^[18].

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu

Przypisy

1. Snitko-Rzeszut (red.) 2000 ↓, s. 3 (PDF – 83).
2. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 496.
3. Rocznik Oficerski, Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932, s. 348, 832.
4. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 327.
5. Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 3.
6. УБИТЫ В КАТЫНИ, Moskwa 2015, s. 139.
7. Рогинский (przew. kol. red.), Еремина (red.) 2015 ↓, s. 139 (PDF – 73).
8. 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
9. Cmentarz Stare Powązki: KAROL POMIAN SRZEDNICKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2016-06-27].
10. M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
11. M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 97 „za zasługi w służbie wojskowej”.
12. Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 10 [dostęp 2024-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
13. Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
14. Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
15. Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
16. Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
17. „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
18. [bez autora]: ADAMSKI Stanisław, podpułkownik, syn Antoniego. [w:] Strona programu „Katyń... ocalić od zapomnienia”. katyn-pamietam.pl > Bohaterowie > ADAMSKI Stanisław [on-line]. Stowarzyszenie „Parafiada” im. św. Józefa Kalasancjusza, 2009. [dostęp 2016-06-27].

Bibliografia

• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• А.Б. Рогинский (przew. kol. red.), Лариса Еремина (red.): Убиты в Катыни. Книга памяти польских военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению Политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Wyd. I. Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015, s. 139 (PDF – 73). ISBN 978-5-78700-123-5. [dostęp 2016-06-16]. (ros.).
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.

Linki zewnętrzne

• Fotografia Stanisława Adamskiego (portal „Nekropole”).
• Tabliczka w kolumbarium na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu
• Stanisław Adamski w Wielkiej Genealogii Minakowskiego [dostęp z dnia: 2018-01-03]

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 117145304386378570505
• NUKAT: n2015201301