Specustawa

Specustawa – potoczne określenie ustaw regulujących w sposób szczególny konkretną dziedzinę, zwykle ze względu na nieefektywność regulacji ogólnych lub procesów administracyjnych w danym obszarze^[1][2][3]. Akt normatywny, który na pewien czas wyłącza obowiązywanie (stosowanie) obowiązujących przepisów. Uchwalana w takim samym trybie jak inne ustawy, lecz ma pierwszeństwo przed innymi ustawami. Np. na czas Euro 2012 w celu zwiększenia bezpieczeństwa.

Część wywłaszczeń dokonanych za pomocą specustaw została potem uznana za bezprawne w sądach^[4], w innych przypadkach samorządy oraz GDDKiA z naruszeniem prawa odwlekają wypłacanie odszkodowań^[5][6].

Przykładowe specustawy

• specustawa kolejowa – ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. z 2021 r. poz. 1984)^[7]
• specustawa drogowa – ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 311)^[8]
• specustawa EURO 2012 – ustawa z dnia 7 września 2007 r. o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 (Dz.U. z 2020 r. poz. 2008)
• specustawa stoczniowa – ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o postępowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczególnym znaczeniu dla polskiego przemysłu stoczniowego (Dz.U. z 2020 r. poz. 1696)
• specustawa lotniskowa – ustawa z dnia 12 lutego 2009 r. o szczególnych zasadach przygotowywania i realizacji inwestycji w zakresie lotnisk użytku publicznego (Dz.U. z 2024 r. poz. 1464)
• specustawa o gazoporcie – ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu (Dz.U. z 2024 r. poz. 1286)
• specustawa powodziowa – ustawa z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz.U. z 2024 r. poz. 654)
• specustawa przeciwpowodziowa – ustawa z dnia 8 lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 933)
• specustawa atomowa – ustawa z dnia 29 czerwca 2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących (Dz.U. z 2024 r. poz. 1410)
• specustawa przesyłowa – ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych (Dz.U. z 2024 r. poz. 1199)
• specustawa o NATO – ustawa z dnia 16 marca 2016 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z organizacją Szczytu Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Rzeczypospolitej Polskiej w Warszawie w 2016 roku (Dz.U. z 2016 r. poz. 379, ze zm.)
• specustawa o ŚDM – ustawa z dnia 18 marca 2016 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z organizacją wizyty Jego Świątobliwości Papieża Franciszka w Rzeczypospolitej Polskiej oraz Światowych Dni Młodzieży – Kraków 2016 (Dz.U. z 2017 r. poz. 685)
• specustawa w sprawie kanału przez Mierzeję Wiślaną – ustawa z dnia 24 lutego 2017 r. o inwestycjach w zakresie budowy drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską (Dz.U. z 2024 r. poz. 285)
• specustawa w sprawie budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego – ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o Centralnym Porcie Komunikacyjnym (Dz.U. z 2024 r. poz. 545)
• specustawa mieszkaniowa – ustawa z dnia 5 lipca 2018 o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących (Dz.U. z 2024 r. poz. 195)
• specustawa ws. zadłużenia gminy Ostrowice – ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o szczególnych rozwiązaniach dotyczących gminy Ostrowice w województwie zachodniopomorskim (Dz.U. z 2018 r. poz. 1432)
• specustawa koronawirusowa – ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1327)^[9]
• specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy – ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2024 r. poz. 167)

Przypisy

1. Konrad Majszyk, Ewa Maria Radlińska: Koniec specustawy na Euro 2012, zwykłe prawo znów utrudni inwestycje. Forsal.pl, 2013.
2. Łukasz Grzesiak: Czemu (a raczej: komu?) mają służyć specustawy?. Urbanistyka.info.
3. Karol Pogorzelski: Pogorzelski: Złowroga tradycja specustaw. Instytut Misesa, 2010.
4. Krzywdowie wygrali, parking przy stadionie nielegalny. Gazeta Wrocławska, 2012.
5. Samorządy nie mają gdzie inwestować, więc wywłaszczają. Ale nie płacą. Forsal.pl, 2012.
6. NIK o nabywaniu nieruchomości pod budowę dróg krajowych. NIK, 2014.
7. Zaliczana do tzw. specustaw od nowelizacji z 2006 na mocy ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz o zmianie innych ustaw (Dz.U. z 2006 r. nr 12, poz. 63) wprowadzającej rozdziału 2a: Budowa i przebudowa linii kolejowych określonych w Narodowym Planie Rozwoju (obecnie uchylony i zastąpiony „spec-” rozdziałem 2b: Szczególne zasady i warunki przygotowania inwestycji dotyczących linii kolejowych o znaczeniu państwowym).
8. Pierwotnie jako ustawa o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych.
9. Specustawa koronawirusowa już obowiązuje. TVN24. [dostęp 2020-03-09].

Zobacz hasło specustawa w Wikisłowniku

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.