Loading AI tools
dawna gromada Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sowina – dawna gromada, czyli najmniejsza jednostka podziału terytorialnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1954–1972.
Gromady, z gromadzkimi radami narodowymi (GRN) jako organami władzy najniższego stopnia na wsi, funkcjonowały od reformy reorganizującej administrację wiejską przeprowadzonej jesienią 1954[1] do momentu ich zniesienia z dniem 1 stycznia 1973[2], tym samym wypierając organizację gminną w latach 1954–1972[3][4].
Gromadę Sowina z siedzibą GRN w Sowinie utworzono – jako jedną z 8759 gromad na obszarze Polski[3] – w powiecie jasielskim w woj. rzeszowskim na mocy uchwały nr 22/54 WRN w Rzeszowie z dnia 5 października 1954. W skład jednostki wszedł obszar dotychczasowej gromady[5] Sowina oraz przysiółki Rzeki i Szubienice z dotychczasowej gromady Bieździedza ze zniesionej gminy Kołaczyce w tymże powiecie[6]. Dla gromady ustalono 14 członków gromadzkiej rady narodowej[7].
1 stycznia 1960 gromadę zniesiono, włączając jej obszar do gromady Kołaczyce w tymże powiecie[8].
„Ślubuję uroczyście, jako radny Gromadzkiej Rady Narodowej, pracować dla dobra Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, troszczyć się o sprawy ludu pracującego wsi, umacniać jego więź z władzą państwową, nie szczędzić swych sił dla wykonania zadań gminnej rady narodowej”[9].
Gromada swoim zasięgiem obejmowała jedynie terytorium wsi Sowina z siedzibą w Domu Ludowym (część pomieszczeń). Jako jedyna wówczas instytucja we wsi posiadała łączność z centralą UPT w Kołaczycach.
Zasadnicze zadania polegały na organizacji systemu „samoopodatkowania”[10] mieszkańców zgodnie z ustalonymi celami, jakie określił ustawodawca[11] w celu pozyskania środków na funkcjonowanie wybranych dziedzin i utrzymanie obiektów użyteczności publicznej gromady (w przypadku Sowiny były to: świetlica z biblioteką wiejską, szkoła, Dom Ludowy, drogi gromadzkie, mosty, urządzenia ppoż., jak remiza ze sprzętem). Radni pracowali w komisjach stałych lub doraźnie powołanych. Elementem decyzyjnym było zebranie wiejskie zwoływane przez członków prezydium, na którym omawiano problemy: „warunków gospodarczych, bytowych i kulturalnych (...) rozwoju produkcji rolniczej, upowszechniania wiedzy rolniczej (...) warunków sanitarnych i porządkowych oraz postulatów mieszkańców”[12] Z przebiegu obrad sporządzano protokół do wglądu przez Radę Narodową w Jaśle. W czasie funkcjonowania GRN, nie wybierano sołtysa wsi. Mankamenty w funkcjonowaniu GRN były ujawniane na łamach regionalnej prasy. Dziennik „Nowiny rzeszowskie” pisze: „(...) Największe zaległości posiadają chłopi z tych wsi w których gromady, jako jednostki administracyjne mają ulec likwidacji (...) Są to Lipnica, Sieklówka, Sowina, Zagórze, Żmigród Stary oraz Kamienica Górna”[13]. 1 stycznia 1960 roku Gromada Sowina została rozwiązana m.in. ze względu na niskie wpływy z samo opodatkowania i trudności z utrzymaniem instytucji określonych w zasadniczych zadaniach GRN (większość GRN w Polsce m.in. z tego powodu została rozwiązana) i weszła w skład Gminnej Rady Narodowej w Kołaczycach.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
