Smagliczka

Smagliczka
	; Alyssum montanum
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kapustowate
Rodzaj	smagliczka
	Nazwa systematyczna
	Alyssum L.; Sp. Pl. 650. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Alyssum montanum L.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Smagliczka (Alyssum L.) – rodzaj roślin należący do rodziny kapustowatych. Należy do niego w zależności od ujęcia ok. 110^[4]–170 gatunków roślin jednorocznych, bylin i półkrzewów^[5]^[6]. Zasięg rodzaju obejmuje kontynenty półkuli północnej. W Polsce cztery gatunki są rodzime, dwa dziczejące przejściowo. Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne lub wykorzystywane są leczniczo. Naukowa nazwa rodzaju pochodzi od greckiego a- oznaczającego przeczenie i lyssa znaczącego szaleństwo. Nazwa jest wynikiem przekonania z czasów starożytnych, że rośliny z tego rodzaju są lekiem na obłąkanie i działają uspokajająco przy gniewie^[7]. Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne.

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Remove ads

Przedstawiciele rodzaju występują w Azji, Europie, północnej Afryce i w Ameryce Północnej. Centrum zróżnicowania rodzaju jest południowo-wschodnia Europa i południowo-zachodnia Azja^[7]^[6].

W Polsce trzy gatunki występują jako rodzime. Poza nimi do rodzaju tego bywa zaliczany jeden gatunek rodzimy i dwa obce^[8], które w innych ujęciach wyodrębniane są w inne rodzaje^[4].

Gatunki flory Polski^[8]

smagliczka drobna Alyssum desertorum Stapf ≡ Alyssum turkestanicum var. desertorum (Stapf) Botsch.
smagliczka kielichowata Alyssum alyssoides (L.) L., syn A. calycinum L.
smagliczka pagórkowa, s. piaskowa Alyssum montanum L.

Smagliczka drobna A. desertorum
Smagliczka kielichowata A. alyssoides
Smagliczka pagórkowa A. montanum

W szerokim ujęciu rodzaju do flory Polski klasyfikowane są także:

smagliczka skalna, s. Arduina Alyssum saxatile L. ≡ Aurinia saxatilis (L.) Desv. (gatunek rodzimy)
smagliczka srebrzysta Alyssum argenteum All. ≡ Odontarrhena argentea (All.) Ledeb. (antropofit zadomowiony)
smagliczka lnolistna Alyssum linifolium Stephan ex Willd. ≡ Meniocus linifolius (Stephan ex Willd.) DC. (efemerofit)

Remove ads

Pokrój: Rośliny zielne (jednoroczne i byliny), rzadko półkrzewy, z pędem prosto wzniesionym, płożącym lub podnoszącym się, pojedynczym lub rozgałęzionym. Pęd pokryty jest gwiaździście rozgałęzionymi włoskami, zwykle z 2–6 ramionami (rzadko ramion jest więcej – do 30), rzadko włoski są pojedyncze lub pojedyncze i rozwidlone^[6]^[7].
Liście: Całobrzegie, siedzące lub ogonkowe, dolne zebrane czasem w odziomkowe rozety^[6]^[7].
Kwiaty: Zebrane w kilku- lub wielokwiatowe grona, luźne lub gęste. Szypułki kwiatowe zróżnicowane – krótkie i długie, wzniesione, odstające lub odgięte w dół, cienkie lub tęgie. Działki kielicha jajowate do owalnych, nie rozszerzone woreczkowato u nasady. Płatki korony białe, żółte lub rzadko różowe. Pręcików sześć, czterosilnych, z 4 miodnikami u nasady. Zalążnia górna z 1–2 zalążkami, znamię główkowate^[6]^[7].
Owoce: Jajowate do eliptycznych łuszczynki, zwykle silnie spłaszczone^[6]^[7].

Remove ads

Synonimy

W przypadku szerokiego ujęcia rodzaju, za jego synonimy uznawane są: Gamosepalum Haussknecht; Meniocus Desvaux; Moenchia Roth (1788), not Ehrhart (1783); Odontarrhena C. A. Meyer; Psilonema C. A. Meyer; Ptilotrichum C. A. Meyer; Takhtajaniella V. E. Avetisian; Triplopetalum E. J. Nyárády^[6].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Należy do rodziny kapustowatych (Brassicaceae), rzędu kapustowców (Brassicales), kladu różowych (rosids) w obrębie okrytonasiennych (Magnoliophyta)^[2]^[9].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Capparanae Reveal, rząd kaparowce (Capparales Hutch.), podrząd Capparineae Engl., rodzina kapustowate (Brassicaceae Burnett), podrodzina Alyssoideae Leurss., plemię Alysseae Dc., podplemię Alyssinae Sond. in Harv. & Sond., rodzaj smagliczka (Alyssum L.)^[10].

Wykaz gatunków^[11]^[12]

Alyssum aizoides Boiss.
Alyssum alyssoides (L.) L. – smagliczka kielichowata
Alyssum amasianum Karabacak & A.Duran
Alyssum anamense Velen.
Alyssum andinum Rupr.
Alyssum argyrophyllum Schott & Kotschy
Alyssum armenum Boiss. – smagliczka armeńska
Alyssum artvinense N.Busch
Alyssum atlanticum Desf.
Alyssum aurantiacum Boiss.
Alyssum austrodalmaticum Trinajstic
Alyssum baumgartnerianum Bornm. ex Baumg.
Alyssum blancheanum Gomb.
Alyssum bornmuelleri Hausskn. ex Degen
Alyssum bosniacum Beck
Alyssum bulbotrichum Hausskn. & Bornm.
Alyssum cacuminum Španiel, Marhold & Lihová
Alyssum caespitosum Baumg.
Alyssum calycocarpum Rupr.
Alyssum cephalotes Boiss.
Alyssum collinum Brot.
Alyssum contemptum Schott & Kotschy
Alyssum corningii T.R.Dudley
Alyssum cuneifolium Ten. – smagliczka klinolistna
Alyssum dagestanicum Rupr.
Alyssum damascenum Boiss. & Gaill.
Alyssum dasycarpum Stephan ex Willd.
Alyssum degenianum Nyár.
Alyssum desertorum Stapf – smagliczka drobna
Alyssum diffusum Ten.
Alyssum dimorphosepalum Eig
Alyssum doerfleri Degen
Alyssum erosulum Gennari & Pestal. ex Clem.
Alyssum fastigiatum Heywood
Alyssum flexicaule Jord.
Alyssum foliosum Bory & Chaub.
Alyssum fulvescens Sm.
Alyssum gallaecicum (S.Ortiz) Španiel, Marhold & Lihová
Alyssum granatense Boiss. & Reut.
Alyssum gustavssonii Hartvig
Alyssum hajastanum Avet.
Alyssum handelii Hayek
Alyssum harputicum T.R.Dudley
Alyssum hezarmasjedense Kavousi & Nazary
Alyssum hirsutum M.Bieb.
Alyssum idaeum Boiss. & Heldr.
Alyssum iljinskae V.I.Dorof.
Alyssum iranicum Hausskn. ex Baumg.
Alyssum kaynakiae Yilmaz
Alyssum lanceolatum Baumg.
Alyssum lassiticum Halácsy
Alyssum lenense Adams – smagliczka ałtajska
Alyssum lepidotostellatum (Hausskn. & Bornm.) T.R.Dudley
Alyssum lepidotum Boiss.
Alyssum loiseleurii P.Fourn.
Alyssum luteolum Pomel
Alyssum lycaonicum (O.E.Schulz) T.R.Dudley
Alyssum macrocalyx Coss. & Durieu
Alyssum macropodum Boiss. & Balansa
Alyssum mazandaranicum Mirzadeh & Assadi
Alyssum minutum Schltdl. ex DC.
Alyssum misirdalianum Orcan & Binzet
Alyssum moellendorfianum Asch. ex Beck
Alyssum montanum L. – smagliczka pagórkowa
Alyssum montenegrinum (Bald.) Španiel, Lihová & Marhold
Alyssum mouradicum Boiss. & Balansa
Alyssum muelleri Boiss. & Buhse
Alyssum musilii Velen.
Alyssum neglectum Magauer, Frajman & Schönsw.
Alyssum nezaketiae Aytaç & H.Duman
Alyssum niveum T.R.Dudley
Alyssum ochroleucum Boiss. & A.Huet
Alyssum orophilum Jord. & Fourr.
Alyssum oschtenicum (N.Busch) Kharkev.
Alyssum paphlagonicum (Hausskn.) T.R.Dudley
Alyssum persicum Boiss.
Alyssum pirinicum (Stoj. & Acht.) Ancev
Alyssum pluscanescens (Raim. ex Jos.Baumgartner) Španiel, Lihová & Marhold
Alyssum pogonocarpum Carlström
Alyssum praecox Boiss. & Balansa
Alyssum propinquum Baumg.
Alyssum pseudomouradicum Hausskn. & Bornm. ex Baumg.
Alyssum pulvinare Velen. – smagliczka poduchowata
Alyssum reisseri Velen.
Alyssum repens Baumg. – smagliczka płożąca
Alyssum rhodanense Jord. & Fourr.
Alyssum rossetii Španiel, Bovio & K.Kaplan
Alyssum rostratum Steven
Alyssum scutigerum Durieu
Alyssum serpyllifolium Desf. – smagliczka macierzankolistna
Alyssum siculum Jord.
Alyssum simplex Rudolphi
Alyssum simulans Runemark ex Hartvig
Alyssum smyrnaeum C.A.Mey.
Alyssum sphacioticum Boiss. & Heldr.
Alyssum spruneri Jord. & Fourr.
Alyssum stapfii Vierh.
Alyssum strictum Willd.
Alyssum strigosum Banks & Sol.
Alyssum sulphureum T.R.Dudley & Hub.-Mor.
Alyssum szovitsianum Fisch. & C.A.Mey.
Alyssum taygeteum Heldr.
Alyssum tenium Halácsy
Alyssum tetrastemon Boiss.
Alyssum thymops (Hub.-Mor. & Reese) T.R.Dudley
Alyssum trichocarpum T.R.Dudley & Hub.-Mor.
Alyssum trichostachyum Rupr.
Alyssum turkestanicum Regel & Schmalh. – smagliczka turkiestańska, s. stepowa
Alyssum umbellatum Desv.
Alyssum vernale Kit. ex Hornem.
Alyssum wierzbickii Heuff.
Alyssum wulfenianum Willd. – smagliczka Wulfena
Alyssum xanthocarpum Boiss.

Remove ads

[1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
[2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-10] (ang.).
[3]
Alyssum. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-01-20].
[4]
Alyssum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-16].
[5]
GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
[6]
Alyssum Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-11].
[7]
Ihsan A. Al-Shehbaz: Alyssum Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-02-19].
[8]
ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 30, ISBN 978-83-62975-45-7.
[9]
List of Genera in BRASSICACEAE (not fully reorganized), [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2010-11-20] (ang.).
[10]
Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Alyssum. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-20]. (ang.).
[11]
Alyssum. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-02-19].
[12]
Nazwy polskie według Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 22. ISBN 978-83-925110-5-2.

Remove ads

[ruggiero-1] [1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] [2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-10] (ang.).

[ing-3] [3]
Alyssum. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-01-20].

[powo-4] [4]
Alyssum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-16].

[E-5] [5]
GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.

[china-6] [6]
Alyssum Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-11].

[america-7] [7]
Ihsan A. Al-Shehbaz: Alyssum Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-02-19].

[checklist-8] [8]
ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 30, ISBN 978-83-62975-45-7.

[9] [9]
List of Genera in BRASSICACEAE (not fully reorganized), [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2010-11-20] (ang.).

[10] [10]
Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Alyssum. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-20]. (ang.).

[tpl-11] [11]
Alyssum. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-02-19].

[gawrys-12] [12]
Nazwy polskie według Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 22. ISBN 978-83-925110-5-2.

[4]

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Smagliczka

Wikiwand in your browser!

Smagliczka

Wikiwand in your browser!

Rozmieszczenie geograficzne

Morfologia

Systematyka

Przypisy