Skąpoguzkowce

Skąpoguzkowce^[6] (Paucituberculata) – rząd małych, południowoamerykańskich ssaków z nadrzędu torbaczy (Marsupialia) wyglądem przypominających ryjówki.

Skąpoguzkowce

Paucituberculata
Ameghino, 1894[1]
Przedstawiciel rzędu – zbójnik szarobrzuchy (Caenolestes caniventer)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Nadrząd	torbacze
Rząd	skąpoguzkowce
Synonimy
Asyndactylia Trouessart, 1898[2] Glirimetatheria Szalay, 1993[3] Paucituberculiformes Kinman, 1994[4] Caenolestiformes Zagorodnyuk, 2008[5]
Rodziny
5 rodzin (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Systematyka

Skąpoguzkowce są łączone z dydelfokształtnymi w kladzie Ameridelphia – torbaczy występujących w Ameryce Południowej. Prawdopodobnie wyłoniły się w oligocenie z torbaczy przybyłych z Ameryki Północnej. Z wielu rozpoznanych taksonów do czasów współczesnych przetrwało tylko kilka gatunków zaliczanych do rodziny zbójnikowatych (Caenolestidae). Do rzędu zaliczana jest jedna współcześnie występująca rodzina^{[7][8][9][10][6][11]}:

• Caenolestidae Trouessart, 1898 – zbójnikowate

Opisano również rodziny wymarłe^[12]:

• Abderitidae Ameghino, 1889
• Palaeothentidae Sinclair, 1905
• Pichipilidae Marshall, 1980

Opisano również rodzaje wymarłe nie sklasyfikowane w żadnej z powyższych rodzin^[12]:

• Bardalestes Goin, Candela, Abello & Oliveira, 2009^[13] – jedynym przedstawicielem był Bardalestes hunco Goin, Candela, Abello & Oliveira, 2009
• Evolestes Goin, Sánchez-Villagra, Abello & Kay, 2007^[14] – jedynym przedstawicielem był Evolestes hadrommatos Goin, Sánchez-Villagra, Abello & Kay, 2007
• Fieratherium Forasiepi, Goin, Abello & Cerdeño, 2014^[15] – jedynym przedstawicielem był Fieratherium sorex Forasiepi, Goin, Abello & Cerdeño, 2014
• Perulestes Goin & Candela, 2004^[16]
• Pilchenia Ameghino, 1903^[17]
• Riolestes Goin, Candela, Abello & Oliveira, 2009^[18] – jedynym przedstawicielem był Riolestes capricornicus Goin, Candela, Abello & Oliveira, 2009
• Sasawatsu Goin & Candela, 2004^[19] – jedynym przedstawicielem był Sasawatsu mahaynaq Goin & Candela, 2004.

Przypisy

1. F. Ameghino: Énumération synoptique des espèces de mammifères fossiles des formations éocènes de Patagonie. Buenos Aires: Pablo E. Coni é Hijos, 1894, s. 1–196. (hiszp.).
2. É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 2. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1898, s. 1200język = la.
3. F.S. Szalay: Metatherian taxon phylogeny: evidence and interpretation from the cranioskeletal system. W: F.S. Szalay, M.J. Novacek & M.C. McKenna (redaktorzy): Mammal Phylogeny: Mesozoic Differentiation, Multituberculates, Monotremes, Early Therians, and Marsupials. New York: Springer, 1993, s. 236. ISBN 978-1-4613-9249-1. (ang.).
4. K.E. Kinman: The Kinman System: Toward a Stable Cladisto−Eclectin. Classification of Organisms (Living and Extinct). Kansas, Hays: K.E. Kinman, 1994, s. 37. (ang.).
5. І.В. Загороднюк. Наукові назви рядів ссавців: від описових до уніфікованих. „Вісник Львів. Ун-ту”. Серія біологічна. 48, s. 35, 2008. (ukr.).
6. W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 6. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
7. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-21]. (ang.).
8. C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 58. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
9. Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 41–42. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
10. B.D. Patterson: Family Caenolestidae. W: C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest (red. red.): Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 42–57. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
11. D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Family Caenolestidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-22].
12. J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Paucituberculata Ameghino, 1894, Hesperomys project (Version 23.6.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-07-21] (ang.).
13. Goin i in. 2009 ↓, s. 870.
14. F.J. Goin, M.R. Sánchez-Villagra, M.A. Abello & R.F. Kay. A new generalized paucituberculatan marsupial from the Oligocene of Bolivia and the origin of ‘shrew-like’ opossums. „Palaeontology”. 50 (5), s. 1267, 2007. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2007.00706.x. (ang.).
15. A.M. Forasiepi, F.J. Goin, M.A. Abello & E. Cerdeño. A unique, Late Oligocene shrew-like marsupial from western Argentina and the evolution of dental morphology. „Journal of Systematic Palaeontology”. 12 (5), s. 551, 2014. DOI: 10.1080/14772019.2013.799611. (ang.).
16. Goin i Candela 2004 ↓, s. 32.
17. F. Ameghino. Los diprotodontes del orden de los plagiaulacoideos y el origen de los roedores y de los polimastodontes. „Anales del Museo Nacional de Buenos Aires”. Serie III. 2, s. 128, 1903. (hiszp.).
18. Goin i in. 2009 ↓, s. 874.
19. Goin i Candela 2004 ↓, s. 38.

Bibliografia

• Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971. Brak numerów stron w książce
• Paucituberculata. (on-line), Animal Diversity Web, 2001. [dostęp 2008-04-06]. (ang.).
• The Taxonomicon (en)
• F.J. Goin & A.M. Candela. New Paleogene marsupials from the Amazon Basin of eastern Perú. „Science Series, Natural History Museum of Los Angeles County”. 40, s. 15–60, 2004. (ang.).
• F.J. Goin, A.M. Candela, M.A. Abello & É.V. Oliveira. Earliest South American paucituberculatans and their significance in the understanding of ‘pseudodiprotodont’ marsupial radiations. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 155 (4), s. 867–884, 2009. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2008.00471.x. (ang.).

Encyklopedie internetowe (takson monotypowy):

• Britannica: animal/Paucituberculata

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 1675
• GBIF: 792
• identyfikator iNaturalist: 43258
• ITIS: 552292
• NCBI: 38606
• identyfikator taksonu Fossilworks: 147534
• CoL: 3RQ