Sekwencja Kozak

Sekwencja Kozak (ang. Kozak (consensus) sequence) – sekwencja nukleotydowa występująca w mRNA u eukariontów (GCC)GCC(A/G)CCAUGG, gdzie (A/G) oznacza dowolną purynę (adeninę albo guaninę) 3 pary zasad w górę od kodonu start AUG i występująca po nim guanina. U eukariontów taka sekwencja mRNA jest rozpoznawana przez rybosom jako miejsce, od którego mRNA jest przepisywany na kolejność aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym w procesie translacji. Rybosom potrzebuje sekwencji Kozak (albo podobnej do niej) żeby rozpocząć translację. Sekwencji Kozak nie należy mylić z miejscem wiązania rybosomu (rybosome binding site, RBS), które stanowi albo czapeczka 5' mRNA, albo sekwencja IRES (Internal Ribosome Entry Site).

Diagram obrazujący częstość poszczególnych zasad w sekwencji nukleotydowej inicjującej translację wśród ~25,000 genów człowieka. Jak widać, najczęściej powtarzającymi się zasadami w tej sekwencji są adenina w pozycji -3 i guanina w pozycji +4. Kodon start (AUG) nie jest przedstawiony w skali (wysokość wyniosłaby 2 jednostki)

In vivo ilość syntetyzowanego białka zależna jest od "siły" sekwencji Kozak; jedne nukleotydy w jej obrębie są ważniejsze, tak jak niezbędny kodon start AUG, którego adenina oznaczana jest +1; "silny" konsensus wymaga ponadto guaniny w pozycji +4 i adeniny albo guaniny w pozycji -3. Wystarczająco silna sekwencja spełnia jeden z tych dwóch warunków, "słaba" nie spełnia żadnego.

Sekwencja Kozak zawdzięcza nazwę amerykańskiej biochemiczce Marilyn Kozak, która przeprowadziła badania prowadzące do jej zidentyfikowania w połowie lat 80^[1].