Loading AI tools
takson pierścienic Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Scolecida – takson pierścienic z gromady wieloszczetów, zwykle wyodrębniany w randze podgromady lub infragromady. Obejmuje formy o zredukowanych płatach parapodiów, całkiem pozbawione przydatków głowowych lub z wykształconym pojedynczym czułkiem środkowym. Nie jest taksonem monofiletycznym.
| Scolecida | |
| Rouse et Fauchald, 1997 | |
_(30726945752).jpg) Capitella capitata z rodziny Capitellidae | |
.JPG) Scalibregma inflatum z rodziny Scalibregmatidae | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada |
Scolecida |
Wieloszczety te zwykle mają robakowate ciało o prostej budowie zewnętrznej[1]. Głowa jest zwykle stożkowata, tylko u Scalibregmatidae ma T-kształtny wierzchołek. Prostomium jest dobrze wyodrębnione[2]. Zwykle brak na nim przydatków (czułków i głaszczków), tylko u Paraonidae na prostomium występować może pojedynczy czułek środkowy[1][2]. Narządów wzrokowych brak w ogóle lub mają postać drobnych plamek ocznych. Między prostomium a perystomem występują narządy nuchalne. Mogąca się wywracać gardziel (ryjek) jest woreczkowata, nieuzbrojona, zwykle zaopatrzona w brodawki (papille), a niekiedy w palcowate płaty. Parapodia mają gałęzie grzbietowe (notopodia) i brzuszne (neuropodia) wykształcone w podobny sposób. Ich płaty są zredukowane, jednak zachowane są szczecinki grzbietowe (notochety) i brzuszne (neurochety). Zawsze przynajmniej część szczecinek ma formę prostą, kapilarną. Oprócz nich obecne mogą być szczecinki wykształcone w formie haków, które to bywają zaopatrzone w kapturki. Haki te mogą być również w różny sposób ząbkowane. Pierwszy segment szczecinkonośny (chetiger) nie odbiega znacząco budową i przydatkami od segmentów następnych. U niektórych grup występują prostej budowy skrzela segmentalne, a Cossuridae charakteryzuje obecność pojedynczego skrzela na pierwszym chetigerze[2].
Zwierzęta te zasiedlają osady denne. Większość z nich ryje w nich korytarze lub buduje rurki. Najczęściej są nieselektywnymi detrytusożercami, pobierającymi za pomocą gardzieli cząstki materii organicznej wraz z osadem[1][2]. Tylko wśród rodzin Cossuridae i Opheliidae podejrzewa się występowanie żerowania bardziej selektywnego[2].
Tradycyjnie wieloszczety dzieli się na podgromady błędków i osiadków[3][1][4][5]. Wielu autorów powątpiewając w naturalność takich taksonów rezygnowała z wyróżniania podgromad i dzieliła wieloszczety bezpośrednio na rzędy[5], np. w systemie Rodneya Phillipsa Dalesa z 1962 roku było to 14 rzędów[6], w systemie Kristiana Fauchalda z 1977 roku 17 rzędów[7], w systemie Marian H. Pettibone z 1982 roku 25 rzędów[8], a w systemie Gesy Hartmann-Schröder z 1996 roku 22 rzędy[9].
W 1997 roku Greg W. Rouse i Kristian Fauchald na podstawie morfologicznych analiz kladystycznych wprowadzili inny podział wieloszczetów, wyróżniając w ich obrębie klady Scolecida i Palpata, ten drugi dzieląc na klady Canalipalpata i Aciculata[10]. Scolecida i Palpata nadano następnie rangi podgromad[1]. Nazwę Scolecida wywiedziono[10] od wprowadzonej w 1896 roku przez Williama Blaxlanda Benhama nazwy Scoleciformia[11], która to z kolei pochodzi od greckiego σκώληξ (skōlēks) oznaczającego „robaka”[10]. W skład Scolecida Rouse i Fauchald włączyli rodziny: Arenicolidae, Capitellidae, Maldanidae, Cossuridae, Opheliidae, Orbiniidae, Paraonidae, Questidae i Scalibregmatidae bez wyróżniania rzędów[10].
Podział wprowadzony przez Rouse’a i Fauchalda również okazał się nie być naturalny. Molekularne analizy filogenetyczne z XXI wieku powszechnie rozpoznają szczetnice jako grupę siostrzaną Capitellidae[12][13][14][15]. Ich wyniki doprowadziły najpierw do sklasyfikowania szczetnic jako podgromady wieloszczetów[16], a w 2020 roku do obniżenia im rangi do rodziny siostrzanej dla Capitellidae[15]. W molekularnej analizie filogenetycznej Torstena H. Strucka i innych z 2007 roku nie tylko szczetnice zajęły pozycję siostrzaną dla Capitellidae, ale też Orbiniidae zagnieździły się w obrębie Phyllodocida należących do Aciculata[13]. W molekularno-morfologicznej analizie filogenetycznej Jana Zrzavego i współpracowników z 2009 roku rozpoznano klad TCC obejmujący Terebelliformia, Arenicolidae, Maldanidae, Capitellidae i szczetnice, podczas gdy Cossuridae i Paraonidae utworzyły wraz z Fauveliopsidae klad bliższy Cirratuliformia lub kladowi SSC (obejmującemu Sabellidae, Sabellariidae i Spionida), a Orbiniidae zagnieździły się w obrębie Aciculata[17].
Mimo braku monofiletyzmu Scolecida wciąż są często rozpoznawane w randze podgromady[1] lub infragromady w obrębie osiadków[18]. World Polychaeta database wyróżnia w ich obrębie 9 rodzin[18]:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
