Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gardihewa Sarath Chandralal Fonseka (ur. 18 grudnia 1950, Ambalangoda) – lankijski generał, dowódca armii w latach 2005–2009, szef sztabu obrony w 2009, jeden z głównych autorów zwycięstwa nad Tamilskimi Tygrysami w 2009. Kandydat w wyborach prezydenckich w 2010.
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Szef Sztabu Obrony | |
Okres |
od 15 lipca 2009 |
Poprzednik |
Donald Perera |
Następca |
Roshan Goonatilake |
Dowódca Armii | |
Okres | |
Poprzednik |
S.H.S. Kottegoda |
Następca |
Jagath Jayasuriya |
Sarath Fonseka urodził się w 1950 w mieście Ambalangoda w Prowincji Południowej. W latach 1958–1965 kształcił się w miejscowej szkole Dharmasoka College, a następnie w Ananda College (1966-1969) w Kolombo. Jako sportowiec, reprezentował swój kraj i wojsko w pływaniu i piłce wodnej. W 1979 poślubił Anomę Indumathi Munasinghe, z którą ma dwie córki: Apsarę i Aparnę[1][2].
5 lutego 1970, w wieku 20 lat, Fonseka zaciągnął się do wojska. 1 czerwca 1971 został mianowany podporucznikiem. Uczestniczył w szeregu szkoleń i kursów wojskowych, m.in. w brytyjskim Royal College of Defence Studies oraz Infantry Officers Advanced Course w USA, a także w kilku krajach Azji. W 1992 podjął inspekcję wojskową w Iranie. W wojsku zajmował różne stanowiska. Był podpułkownikiem 1. Batalionu Lankijskiego Regimentu Sinha, a w 1993 pułkownikiem 23. Brygady w Polonnaruwie. W grudniu 1993 awansował na stopień brygadiera[1].
W lutym 1998 został mianowany na dwugwiazdkowy stopień generała majora. W latach 1998–2000 dowodził 22. Dywizją w Trikunamalai. W 2000 oraz w latach 2002-2003 był Dowódcą Sił Zbrojnych w Kwaterze w Dżafnie. Od 2003 do 2004 stał na czele Sił Ochotniczych Armii Sri Lanki. Od lipca do grudnia 2004 był zastępcą Szefa Sztabu Armii Sri Lanki. W grudniu 2005 został awansowany do trzygwiazdkowego stopnia generała. Od 6 grudnia 2005 do 15 lipca 2009 zajmował stanowisko Dowódcy Armii, w tym od 18 maja 2009 w randze Dowódcy Szefa Sił Zbrojnych. 15 lipca 2009 objął funkcję Szefa Sztabu Obrony[1].
Generał Fonseka dał się poznać jako sprawny przywódca wojskowy, uczestniczył w szeregu akcji militarnych w czasie walk z Tamilskimi Tygrysami. W 1991 uczestniczył w operacjach Balawegaya i Jayasikuru, które doprowadziły do zdobycia miejscowości Mankulam oraz ochrony bazy Elephant Pass. Jego 6. Batalion Lankijskiego Regimentu Sinha odparł wówczas atak tamilskich bojowników. W 1993 Fonseka został ranny w czasie operacji Yaldewee. W 1993, jako pułkownik, dowodził operacją uwolnienia lankijskich żołnierzy znajdujących się pod oblężeniem w Dżafnie. W grudniu 1995 przeprowadził operację Rivirea, która doprowadziła do odbicia Dżafny z rąk Tamilskich Tygrysów. W 2000 wojska dowodzone przez Fonsekę stawiały mocny opór siłom tamilskim w bazie wojskowej Elephant Pass, jednak ostatecznie zostały pokonane i zmuszone do wycofania się[1][3].
25 kwietnia 2006 stał się celem ataku ze strony Tamilskich Tygrysów. Ataku bombowego dokonała ciężarna kobieta, zamachowiec-samobójca, która dostała się do bazy wojskowej udając od dłuższego czasu pacjentkę wojskowego szpitala, otwartego również dla cywili. W wyniku ataku Fonseka został ranny, a śmierć poniosło 9 osób. Samobójczyni zdetonowała ładunek w chwili przejazdu limuzyny Fonseki na wojskową ceremonię religijną. Generał został natychmiast przetransportowany do szpitala w bazie wojskowej, następnie do szpitala w Kolombo i skierowany na leczenie do Singapuru, po czym w lipcu 2006 powrócił do obowiązków[4][5].
18 maja 2009, po 26 latach wojny domowej, armia pod jego dowództwem ostatecznie rozbiła i odniosła zwycięstwo nad Tamilskimi Tygrysami[6][7].
12 listopada 2009 generał Fonseka zrezygnował ze stanowiska Szefa Sztabu Obrony i złożył dymisję na ręce prezydenta Mahindy Rajapakse. Przyczyną ustąpienia był konflikt z prezydentem wokół wkładu i zasług obu stron w zakończenie wojny domowej na Sri Lance. Prezydent przyjął dymisję. Według komentarzy, rezygnacja Fonseki miała stanowić pierwszy krok do starań i walki o prezydenturę kraju[8][9]. Pierwotnie chciał, by jego dymisja weszła w życie z dniem 1 grudnia 2009, jednakże administracja prezydenta zaleciła mu niezwłocznie opuszczenie urzędu i 16 listopada 2009 mianowała jego następcę na stanowisku[10].
Po opuszczenia stanowisk wojskowych, Fonseka rozważał udział w rozpisanych przez prezydenta Rajapakse wcześniejszych wyborach prezydenckich w 2010 i ostatecznie 29 listopada 2009 zdecydował się na start. W swoim przemówieniu skrytykował rząd za ograniczanie wolności i mediów oraz przeciąganie procesu asymilacji uchodźców wojennych. Stwierdził, że władze nie potrafiły przywrócić normalności w kraju. Zobowiązał się do zreformowania uprawnień wykonawczych głowy państwa w ciągu sześciu miesięcy, przeprowadzenia wyborów parlamentarnych i uchwalenia nowej konstytucji, gwarantującej zasady demokracji, sprawiedliwości społecznej i wolności mediów[11]. Jego kandydaturę poparła główna partia opozycyjna, Zjednoczona Partia Narodowa (United National Party)[12], opozycyjna partia komunistyczna, Janatha Vimukthi Peramuna (Ludowy Front Wyzwolenia)[13] oraz główna reprezentacja Tamilów, Tamilski Sojusz Narodowy (Tamil National Alliance)[14].
W wyborach prezydenckich 26 stycznia 2010 zdobył 40,2% głosów poparcia, przegrywając o 1,8 mln głosów z prezydentem Rajapaksą (57,8%). Odrzucił jednak wyniki wyborów, oskarżając władze o fałszerstwa i prowadzenie nieuczciwej kampanii wyborczej. Zaapelował o anulowanie wyników i zapowiedział ich zaskarżenie[15][16].
Po wyborach rząd oskarżył go o wyjawienie wrażliwych informacji wojskowych oraz planowanie zamachu stanu i zabójstwa prezydenta Rajapakse i jego rodziny. Fonseka odrzucił zarzuty, lecz władze uniemożliwiły mu opuszczenie kraju. 29 stycznia 2010 wojsko wtargnęło i zajęło siedzibę jego sztabu wyborczego. 8 lutego 2010 został aresztowany w swoim biurze w Kolombo przez siły wojskowe pod oficjalnym zarzutem „popełnienia przestępstw wojskowych”[17][18]. Jego zatrzymanie wywołało kilkudniowe zamieszki w Kolombo[19]. 16 marca rozpoczął się jego proces przed sądem wojskowym, w którym odpowiadał za zaangażowanie w działalność polityczną w czasie pełnienia służby w armii. Proces na wniosek obrony został odroczony do początku kwietnia 2010. Następnego dnia rozpoczął się drugi proces, w którym odpowiadał za złamanie wojskowych procedur dotyczących zaopatrzenia. Proces ten został z kolei odroczony bezterminowo. Fonseka odrzucił wszelkie oskarżenia pod swoim adresem, oznajmiając że jego zatrzymanie i zarzuty były politycznie motywowane i miały na celu uniemożliwienie mu startu w wyborach parlamentarnych w kwietniu 2010[20][21]. Na początku kwietnia 2010 oba procesy zostały ponownie odroczone[22].
W wyborach parlamentarnych, pomimo zatrzymania, stanął na czele sformowanej przez Janatha Vimukthi Peramuna koalicji Demokratyczny Sojusz Narodowy (Democratic National Alliance, DNA), kandydując z pierwszego miejsca w okręgu Kolombo[23][24][25]. Uzyskał mandat parlamentarny. 22 kwietnia 2010 został na krótko zwolniony z aresztu, by wziąć udział w inauguracyjnym posiedzeniu nowo wybranego parlamentu[22].
18 listopada 2011 został skazany przez sąd w Kolombo na 3 lata więzienia. Wyrok został ogłoszony za zarzucenie w wywiadzie ministrowi obrony Gotabhayi Rajapaksie, że nakazał zabicie Tamilskich Tygrysów poddających się wojskom rządowym w trakcie ostatniej bitwy wojny domowej[26]. Po pogodzeniu się z prezydentem, Fonseka został uwolniony z aresztu w trzecią rocznicę zwycięstwa nad Tamilami[27].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.