Sałatnik leśny

Sałatnik leśny (Mycelis muralis (L.) Dumort. lub Lactuca muralis (L.) E.Mey.) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. W zależności od ujęcia systematycznego, zaliczany jest do monotypowego rodzaju sałatnik Mycelis, ewentualnie do rodzaju modrzyk Cicerbita lub sałata Lactuca. Występuje na rozległych obszarach Europy (brak go tylko w południowej części Półwyspu Iberyjskiego i na północy – w Islandii, w północnej części Półwyspu Skandynawskiego i w północnej Rosji), rośnie także w Azji Mniejszej, w rejonie Kaukazu oraz w północno-zachodniej Afryce^[4]. W Polsce jest pospolity na całym niżu i w górach aż po granicę lasu.

Sałatnik leśny

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Cichorioideae
Rodzaj	sałatnik lub sałata
Gatunek	sałatnik leśny
Nazwa systematyczna
Mycelis muralis (L.) Dumort.
Synonimy
Lactuca muralis (L.) Gaertn. Prenanthes muralis L.[3]

Morfologia

Łodyga

Wzniesiona, prosta, naga, o wysokości do 1 m. Ma zielony lub jasnobrunatny kolor, górą rozgałęzia się. Roślina wytwarza krótkie kłącze.

Liście

Dolne i środkowe są cienkie, nagie, przerywano pierzasto-dzielne o trójkątnie ząbkowanych odcinkach. Nasady dolnych liści stopniowo zwężają się w oskrzydlony ogonek, liście środkowe swoją sercowatą nasadą obejmują łodygę. Liście górne są małe, niepodzielone i mają lancetowaty kształt. Charakterystyczną cechą wszystkich liści jest sinozielony kolor spodniej strony blaszki.

Kwiaty

Liść

Rozeta liści

Kwiaty

Zebrane w niewielkie i wąskie koszyczki bardzo przypominające wyglądem pojedyncze kwiaty. Koszyczki z kolei zebrane są w rozpierzchłą wiechę. W pojedynczym koszyczku przeważnie 5 kwiatów języczkowych. Okwiat poszczególnych kwiatów tworzy 5 płatków korony zrośniętych w rurkę i 5-ząbkowy języczek wyglądający, jak pojedynczy płatek korony oraz puch kielichowy, powstały z przekształconego kielicha. Puch ten składa się z dwóch rzędów szczecinek o różnej długości (zewnętrzne są krótsze). Wewnątrz kwiatu dolny słupek z długą szyjką i rozwidlonym znamieniem i 5 pręcików zrośniętych nitkami w rurkę wokół słupka. Walcowata okrywa koszyczka składa się z dwóch szeregów listków o brudnozielonych lub czerwonobrunatnych szczytach. Listki zewnętrznej warstwy są odstające.

Owoc

Wrzecionowate niełupki zaopatrzone w krótki dzióbek i puch kielichowy.

Systematyka

Gatunek tradycyjnie zaliczany był zwykle do rodzaju sałatnik Mycelis, a ten do podplemienia Lactucinae w plemieniu Cichorieae, podrodzinie Cichorioideae i rodzinie astrowatych Asteraceae^[3]. Taksonomia w obrębie tego podplemienia, a tym samym ujęcie systematyczne zaliczanych tu rodzajów, jest problematyczna i wciąż nieustalona jednoznacznie^[5][6]. W efekcie gatunek w różnych źródłach włączany jest do różnych rodzajów. W ujęciach tradycyjnych z XX wieku zwykle klasyfikowany jest do rodzaju sałatnik Mycelis, który jest taksonem monotypowym^[7]. W innych ujęciach gatunek zaliczany jest do rodzaju modrzyk Cicerbita (jako Cicerbita muralis (L.) Wallr.)^[3][8] lub sałata Lactuca (jako Lactuca muralis (L.) E.Mey.)^[4].

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od czerwca do sierpnia, zapylana jest przez muchy i pszczoły. Wszystkie kwiaty w koszyczku zakwitają jednocześnie. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Liczba chromosomów 2n= 18. Gatunek o szerokim zakresie tolerancji ekologicznej. Rośnie w lasach liściastych i mieszanych na różnego rodzaju glebach, szczególnie jednak na glebach próchnicznych. Hemikryptofit.

Roślinie przypisywane są właściwości trujące^[9].