Modrzyk (roślina)

Modrzyk^[4][5], cycerbita^[6] (Cicerbita Wallr.) – rodzaj roślin należący do rodziny astrowatych. Obejmuje 38^[7]–39^[3] gatunków, przy czym zakres ujęcia rodzaju jest różny, m.in. bywa tu włączany rodzaj Mycelis z sałatnikiem leśnym (w takim ujęciu jako C. muralis)^[7]. W innych ujęciach cały ten rodzaj wraz z Mycelis włączany jest do rodzaju sałata Lactuca^[8]. Rośliny występują w strefie umiarkowanej na półkuli północnej^[7], zwykle na obszarach górskich w lasach, w siedliskach wilgotnych i cienistych^[9].

Modrzyk

Modrzyk górski
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Cichorioideae
Rodzaj	modrzyk
Nazwa systematyczna
Cicerbita Wallr. Sched. Crit. 433. 1822[3]
Synonimy
Agathyrsus D.Don Eunoxis Raf. Galathenium Nutt. Garacium Gren. & Godr. Kovalevskiella Kamelin Steptorhamphus Bunge[3]

Modrzyk Plumiera

W Polsce dziko rośnie jeden gatunek – modrzyk górski (C. alpina)^[5], a kilka innych jest uprawianych^[4]. Jako ozdobne sadzone są zwłaszcza rośliny o kwiatach niebieskich^[7] (modrzyk Plumiera, Bourgeaue'ea, górski^[9]). W miejscach uprawy bywają inwazyjne^[9].

Morfologia

Pokrój

Byliny kłączowe lub z korzeniem palowym^[10], często okazałe^[11] (niektóre gatunki osiągają 3 m wysokości^[9]). Rośliny z sokiem mlecznym^[9].

Liście

Obejmujące łodygę^[10][9], często lirowate^[11], osiągają do 25 cm długości^[9].

Kwiaty

Tylko języczkowe zebrane w koszyczki, a te w okazałe wiechy lub podbaldachy. Okrywa tworzona jest przez liczne listki ułożone w kilku niewyraźnych rzędach. Listki zewnętrzne są wyraźnie mniejsze od wewnętrznych. Dno kwiatostanu bez plewinek i włosków, dołeczkowane, w środkowej części wypukłe^[11]. Kwiaty w koszyczkach są liczne^[11], koloru niebieskiego, fioletowego, liliowego lub rzadko żółtego^[10].

Owoce

Niełupki wydłużone, mniej lub bardziej spłaszczone i często nieco wygięte, żeberkowane i kanciaste, na szczycie zwężone^[11], ale bez dzióbka^[10]. Puch kielichowy złożony z włosków długich, jasnych i łamliwych, podobnej długości^[11].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podplemienia Lactucinae, plemienia Cichorieae z podrodziny Cichorioideae z rodziny astrowatych Asteraceae^[8].

Wykaz gatunków^[3]

• Cicerbita acuminata Grossh.
• Cicerbita adenophora (Boiss. & Kotschy) Beauverd
• Cicerbita alii Roohi Bano & Qaiser
• Cicerbita alpina Wallr. – modrzyk górski, m. alpejski^[5]
• Cicerbita auriculiformis (C.Shih) N.Kilian
• Cicerbita azurea (Ledeb.) Beauverd
• Cicerbita benthamii (C.B.Clarke) Roohi Bano & Qaiser
• Cicerbita boissieri (Rouy) C.Jeffrey
• Cicerbita bourgaei (Boiss.) Beauverd – modrzyk Bourgeau'ea^[4]
• Cicerbita brassicifolia Beauverd
• Cicerbita chiangdaoensis H.Koyama
• Cicerbita crambifolia (Bunge) Beauverd
• Cicerbita crassicaulis (Trautv.) Beauverd
• Cicerbita deltoidea (M.Bieb.) Beauverd
• Cicerbita × favratii Wilczek
• Cicerbita garrettii (Kerr) H.Koyama
• Cicerbita kossinskyi Krasch.
• Cicerbita kovalevskiana Kirp.
• Cicerbita ladyginii (Tzvelev) N.Kilian
• Cicerbita macrophylla (Willd.) Wallr. – modrzyk wielkolistny^[5], m. kaukaski^[4]
• Cicerbita madatapensis Gagnidze
• Cicerbita mulgedioides Beauverd
• Cicerbita neglecta (Tzvelev) N.Kilian
• Cicerbita nepalensis Kitam.
• Cicerbita nuristanica Kitam.
• Cicerbita olgae Leskov
• Cicerbita pancicii Beauverd
• Cicerbita persica Beauverd
• Cicerbita plumieri (L.) Kirschl. – modrzyk Plumiera^[4]
• Cicerbita prenanthoides (M.Bieb.) Beauverd
• Cicerbita putii (Kerr) H.Koyama
• Cicerbita racemosa (Willd.) Beauverd
• Cicerbita roborowskii (Maxim.) Beauverd
• Cicerbita scoparia (Rech.f. & Köie) Kitam.
• Cicerbita sonchifolia (Vis. & Pancic) Beauverd
• Cicerbita songarica (Regel) Krasch.
• Cicerbita thianschanica Beauverd
• Cicerbita variabilis (Bornm.) Bornm.
• Cicerbita zeravschanica Popov
• Cicerbita zhenduoi (S.W.Liu & T.N.Ho) N.Kilian