Romana Miller

Romana Miller (ur. 12 grudnia 1906 w Warszawie, zm. 12 lipca 1983 w Gdańsku) – pedagog, teoretyk wychowania, profesor Uniwersytetu Gdańskiego w Gdańsku, współtwórczyni powojennego środowiska gdańskiej pedagogiki.

Romana Miller

Data i miejsce urodzenia	12 grudnia 1906 Warszawa
Data i miejsce śmierci	12 lipca 1983 Gdańsk
profesor nauk humanistycznych
Specjalność: pedagogika, teoria wychowania
Alma Mater	Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Doktorat	1928
Profesura	1966
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Gdańsku Uniwersytet Gdański

Życiorys i kariera akademicka

Romana Miller urodziła się w Warszawie. Maturę uzyskała w żeńskim gimnazjum Władysława Kunickiego w Lublinie w 1923 r. Następnie studiowała filozofię w Uniwersytecie Poznańskim. Interesowała się sztukami plastycznymi i zagadnieniami estetyki. Ukoronowaniem jej edukacji w Poznaniu był obroniony przez nią w roku 1928 doktorat na podstawie rozprawy „O doznawaniu estetycznym”, pisany pod kierunkiem prof. Michała Sobeskiego. Kontynuowała naukę w Instytucie Pedagogicznym w Wiedniu jako stypendystka.

Po powrocie do kraju uczyła w Seminarium Nauczycielskim w Białymstoku, a następnie pracowała w Państwowym Pedagogium w Warszawie. To wtedy zdała egzaminy magisterski z pedagogiki i uzyskała kwalifikacje nauczycielskie. Jej praca magisterska pt. „Praca domowa ucznia” została wydana przez Naukowe Towarzystwo Pedagogiczne w 1937 r.

W czasie wojny zaangażowała się w tajne nauczanie, jak i w pracę społeczną w ramach Stołecznego Komitetu Pomocy Dzieciom i Młodzieży oraz w Dziale Opieki nad Dziećmi Rady Głównej Opiekuńczej. W wyniku wydarzeń wojennych i wybuchu Powstania Warszawskiego znalazła się w obozie w Pruszkowie. Tuż po wyzwoleniu w 1945 pracowała jako nauczycielska w wiejskiej szkole w Nieświniu. Jednak we wrześniu 1945 r. podjęła pracę w Państwowym Pedagogium w Gdańsku–Oliwie.

Wkrótce, czyli w roku 1946, przekształcono tę instytucję w Wyższą Szkołę Pedagogiczną^[1], gdzie Romana Miller prowadziła wykłady z pedagogiki, pełniła funkcję kierownika Katedry Pedagogiki i przewodniczyła Komisji Naukowo-Pedagogicznej. W latach 1960 – 1963 była dziekanem Wydziału Humanistycznego. Tytuł profesora nadzwyczajnego nauk humanistycznych uzyskała w 1966 r., zaś profesorem zwyczajnym stała się w roku 1974.

Gdy powstał Uniwersytet Gdański w roku 1970 z połączenia Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Sopocie (założonej w 1945 jako Wyższa Szkoła Handlu Morskiego) i Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku (1946) pełniła funkcję kierownika Zakładu Pedagogiki oraz kierowała studium doktoranckim (1971–1977). Była równocześnie kuratorem prac badawczych Studenckiego Naukowego Koła Pedagogów.

Grób prof. Romany Miller na cmentarzu komunalnym w Sopocie

Zmarła na raka 12 lipca 1983 r. pozostawiająca obok licznych prac naukowych i legendy jednego z trzech filarów gdańskiej pedagogiki^{[2][potrzebny przypis]} wraz z Kazimierzem Sośnickim i Ludwikiem Bandurą, „Dziennik życia” prowadzony od października 1967 r. Pochowana na cmentarzu komunalnym w Sopocie (kwatera N1-H-6)^[3].

Dorobek naukowy

W Instytucie Pedagogiki UG istnieje wciąż żywa debata na temat roli Romany Miller w pedagogice^{[styl do poprawy]}. Entuzjaści^[kto?] wskazują ją jako filar gdańskiej pedagogiki powojennej (1945–1989) obok prof. Ludwika Bandury i prof. Kazimierza Sośnickiego. Profesorowie ci nie dożyli przełomu z 1989 r., zaś lukę po ich odejściu zapełniają tacy profesorowie jak np. prof. Tomasz Szkudlarek, wytyczający nowe drogi rozwoju myśli pedagogicznej. Sceptycy^[kto?] krytykują wszechobecny mit wielkiej Romany Miller, który pielęgnuje się zamiast rozwijania nowych poszukiwań we współczesnej pedagogice. I taką, lekko spolaryzowaną ocenę dorobku R. Miller można było usłyszeć na konferencji z roku 2002 zorganizowanej na temat trzech powojennych profesorów - pedagogów oraz taki wydźwięk mają materiały pokonferencyjne opublikowanych w Gdańskie rodowody pedagogiczne, Gdańsk 2004. Prawdą jest, że książka R. Miller z roku 1981 Socjalizacja - wychowanie - psychoterapia stanowi nadal aktualną lekturę akademicką na wielu zajęciach pedagogicznych. Istnieje wciąż żywa pamięć o osobie profesorki^{[styl do poprawy]} pielęgnowana przez jej uczennice, np. prof. Ewę Rodziewicz. Mimo to wciąż nie powstała poważana biografia R. Miller na podstawie źródeł i dokumentów.

Miller przyczyniła się do zmodernizowania i poszerzenia koncepcji wychowania, jak i samego przedmiotu badań pedagogicznych, wskazując na socjalizację i opracowując to pojęcie w nowatorski sposób. Ocenę dorobku pedagogicznego uczonej wyraził Zbigniew Kwieciński pisząc:

"Profesor Romana Miller śmiało i wielokrotnie przekraczała granice szkołocentryczności pedagogiki.(...) Wydaje się, że była najbardziej nowoczesnym humanistą pośród aktywnych badawczo pedagogów akademickich swojego pokolenia, uczoną poszukującą zrozumienia procesów socjalizacji, rozwoju i personalizacji z zastosowaniem różnych podejść teoretycznych. (...)Profesor Romana Miller zostawiła po sobie dzieło niedomknięte, otwarte, zachęcające do kontynuacji pytań trudnych, metod niekonwencjonalnych, eksploracji obszarów niezbadanych, dzieło do odczytywania na nowo z różnych perspektyw.^[4]

Publikacje książkowe

• Praca domowa ucznia, Warszawa 1937
• U progu młodości, Warszawa 1964
• Proces wychowania i jego wyniki, Warszawa 1966
• Socjalizacja – wychowanie – psychoterapia, Warszawa 1981

Odznaczenia

• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1969)^[5]